Yo'tal xastaligiga turli omillar sababchi bo'lishi mumin. Kishining shamollashi, allergiyaga moyilligi shuningdek, silliq pardalarga u yoki bu ko'rinishdagi ta'sirchan moddalar tushishi shular jumlasidandir. Har xolda yo'tal tutishi ma'lum bir dardning nishonasi bo'lib, agar u surinkali tus oladigan bo'lsa, albatta shifokorning o'rinli maslahati va tavsiyasi bilan davo hamda muolaja choralarini ko'rish lozim. Orasiga saryog' va dumba qo'yilib pishirilgan behi, shunga o'xshash sholg'omning orasiga chuqurcha qilinib, uning ichiga dumba bo'lagi yoxud saryog' solinib, bug'latilib yoki dimlab pishirilgan mahsulot ham quruq yo'talga malham bo'ladi. Balg'amni osonlik bilan ko'chishiga yordam beradi. Shivit (ukrop) urug'laridan tayyorlangan damlama balg'amni yengilgina ko'chishiga yordam beradi. Iztirobli yo'talni qoldiradi. Buning uchun bir choy qoshiq miqdoridagi shivit urug'i yarim choynak qaynoq suv bilan damlanadi. Damlama o'z tafti bilan sovugach, doka vositasida suzilib, osh qoshiq bilan sharbat kuniga uch-to'rt mahal ichiladi. Yog'i olinmagan sutni sariyog' bilan qaynatilib, issiq holda ichilishi, tomoqni yumshatib qirilishi va yo'taldan holi bo'lishga yordam beradi. Kishini qiynaydigan iztirobli yo'talga barham beradigan tabiiy bir vaqtning o'zida mutloq bezarar bo'lgan davolardan bargizub (zubturum, buzchi) asosida tayyorlanadigan damlamani kiritish mumkin. Buning uchun bargizub barglaridan damlama tayyorlashga ogzi yopiladigan sirli, chinni yoki haroratga bardoshli shisha idishga bir piyola (200gr atrofida) miqdorida qaynab turgan suv qo'yilib, uning ustiga bir qoshiq kuritib maydalangan bargizub bargi solinadi, ikki soat davomida uni burkab damlab qo'yiladi. So'ngra doka vositasida sharbat suzib-olinib, ovqatlanishdan 20 daqiqa oldin ichiladi. Har xil (yangi) oqbosh karamning sharbati shakar bilan birgalikda balg'am ko'chiruvchi hamda tomoq xirillashidan xoli qiluvchi vosita sifatida foydalaniladi. Buning uchun shakarni karam sharbati bilan choy qoshigida kuniga bir necha bor ichib turiladi. Shuningdek karamni asl asal bilan qaynatmasi nafas yo'li xastaliklarida ijobiy natijasini ko'rsatadi. O'tloq yungichkasi (qizil boshchalar)ning gullaridan 1 osh qoshiq olib, 1 piyola (200 gramm) qaynoq suvga solinadi, o'rab 1 soat davomida 4 mahal ovqatlanishdan 20 daqiqa oldin ichiladi. Mazkur muolaja shamollaganda, ko'k yo'talda, ziqnafasda (bronxial astma) davolik qiladi. Kartoshka ham o'z yo'li bilan iztirobli yo'talga malhamlik qila oladi. Chunonchi kartoshka po'sti bilan qaynatilib suvi tashlab yuboriladi. Qaynoq kartoshka nafas yo'liga to'g'rilanib, bosh biror mato bilan burkab olinadi. Bunday amal yuqori nafas yo'llari shamollaganda, qattiq tumovda, tomoq qirilib og'rishida ijobiy natija beradi. Kartoshkani po'sti bilan yaxshilab qaynating. So'ng ugirchada ezing va 1 osh qoshiq miqdorida usimlik yog'i, 2-3 tomchi yod aralashtiring. Tayyorlangan aralashmani birorta matoga qo'yib, ko'krakdan tomoqqa qadar bosiladi. Ustidan bozillatma (kompress) sifatada o'raladi. Bunday amal odatda kechqurun qilinadi. Ko'krakka bosilgan aralashma soviganidan so'ng olinadi. Mazkur muolaja bronxit, yuqori nafas yo'llarining shamollashida foyda beradi. Sholg'omning ildiz mevasi sharbati ham iztirobli yo'tal bilan borliq xastaliklarda bezarar davo hisoblanadi. Pokiza qilib tozalangan sholg'omning ajratib olingan sharbatidan osh qoshigida bir qoshiqdan kuniga 3-4 marta ichib turiladi. Katta kishilar esa sholg'om sharbatidan 2 qoshiq kuniga 5-6 marta ichishlari tavsiya etiladi. Shuningdek 2 qoshiq maydalangan sholg'om ildiz mevasi 1 stakan qaynoq suv bilan o'rab, 1-2 soat davomida damlanadi. Tayyorlangan damlama sharbatidan chorak stakan kuniga 4-5 mahal ichiladi. Bunday tadbir nafaqat o'tkir iztirobli xirillashi (bug'ilishi) surunkali bronxit ziqnafasga davolik qiladi. Olma asosida tayyorlangan damlama yoki qaynatma shamollash bilan bogliq bo'lgan yo'talga malhamlik qiladi. Tomoqni yumshatadi. Anjir mevasi va uning qoqisidan tayyorlangan damlama tomoqni yumshatadi, isitmani tushiradi, ter xaydash xususiyatiga ega. Balg'am kuchiradi. Kechqurun xuruj etadigan iztirobli yo'taldan forig' etuvchi sinalgan qo'yidagi amal mavjud: yangi tuxumdan 1 dona, 1 osh qoshiq shakar, 1 choy qoshiq saryog' va toza asal pichoq uchida ichimlik nutruni (sodasi) olinib, barchasi obdon aralashtiriladi. Tayyorlangan aralashma 1 stakan qaynoq suvga qo'shilib, yaxshilab aralashtiriladi. Mazkur tarkibli dorivor qaynoq issiqlik paytida qultumlab, shoshilmasdan ichiladi. Xonaki bu dorivorni tomoq qirilib yo'talishda, bolalar hamda kattalar 1 stakandan 3 mahal ichishlari mumkin. Arpabodiyon mevasi (urug'i) dan tayyorlanadigan damlama quruq yo'talni qoldirish bilan birga yuqori nafas yo'llarining shamollashi (traxsit, loringiz, yiringli bronxit), shuningdek, o'pka qorasoni, qizamiq kabi kasalliklarga emlik qilib, dardni yengillashtiradi. Arpabodiyon mevalaridan uy sharoitida damlama tayyorlash uchun 1 choy qoshiq o'simlik mevasi 1 stakan qaynoq suvga solinadi va bir soat davomida damlab qo'yiladi. Damlama sovigandan so'ng suzilib, sharbati ajratib olinadi. Sharbat uchga bo'linib kun mobaynida ichiladi. Yantoqni qaynatib suvidan ichib turing. Bu muolaja ham yo'talga shifo bo'ladi. Sutga anjirni solib qaynatib ichsangiz, yo'taldan xalos bo'lasiz. Qonli yo'talga navruzgul giyohidan 25-30 gramm damlab ichib turing. Darddan xalos bo'lasiz. Quruq yo'talingiz bo'lsa, 60 gramm qalampirni 250 gramm oq uzum vinosiga solib, qaynatib, dokadan o'tkazing. Ushbu aralashmani bir kunda issiqligida 3 marotabadan ichib turing. Turpni suvda qaynatib ichsangiz, eski yo'talni ham davolaydi.