Tush.UZ - Tushlar tabiriYevropa Ittifoqining Kopernik iqlim markazi (C3S) sayyoramizda bu yilgi noyabr oyi tarixdagi eng issiq ikkinchi noyabr bo‘lganini ma’lum qildi, deb yozmoqda BBC (birinchisi 2023 yilda kuzatilgan).
“Endi 2024 yil tarixdagi eng issiq yil bo‘lishini to‘liq ishonch bilan ayta olamiz”, — dedi C3S rahbari o‘rinbosari Samanta Berjyess. “Parij kelishuvida oldinga qo‘yilgan maqsadlardan hali voz kechilmagan, ammo iqlim o‘zgarishiga qarshi kurashish uchun bugun har qachongidan ko‘ra qat’iy choralar talab etiladi”.
Bir safar global qizish 1,5 gradusdan oshib ketgani muammo emas, chunki kelishuv maqsadi uzoq muddatga qo‘yilgan asr oxirigacha davom etadi. Biroq iqlim bo‘yicha ilmiy hamjamiyat bu chegarani saqlab qolishdan umidini uzdi. Endi gap butun dunyoda atmosferaga ajraladigan chiqindilarni kamaytirish choralarida qolmoqda. Chunki bunday choralarsiz Parij bitimida belgilangan 2 graduslik ikkinchi chegarani ham saqlab qolish imkonsizga aylanadi.
Hozircha ishlar na u yoqqa, na bu yoqqa siljiyapti. “Yashil” kun tartibi G‘arbda o‘z ahamiyatini yo‘qotib bormoqda, neft ishlab chiqaruvchi mamlakatlar esa qayta tiklanadigan energiya manbalari foydasiga qazilma yoqilg‘idan voz kechish rejalariga rozi bo‘lmayapti.
Iqlim o‘zgarishi insoniyatni halokatli oqibatlarga olib kelishi mumkin. Birlashgan Millatlar Tashkilotining ma’lumotlariga ko‘ra, birgina issiqdan har yili yarim million kishi halok bo‘ladi, jahon iqtisodiyoti esa trillionlab zarar ko‘radi. Boshqa oqibatlar ham bor.
Sayyoramiz isishi suv va havo aylanishi tizimida buzilishlarga olib kelmoqda. Buning oqibatida sovuq va jazirama o‘rtasidagi ob-havo “tebranishlari” kuchaymoqda, qurg‘oqchilik, qattiq sovuqlar, bo‘ronlar, o‘rmon yong‘inlari va toshqinlar tez-tez sodir bo‘lmoqda.
Noyabr oyi buning yana bir tasdig‘i bo‘ldi.
Yevropada sovuq va namgarchilik oshdi
Butun dunyoda issiqlik yangi rekord o‘rnatayotgan bir paytda, o‘tgan oyda Yevropa hatto eng iliq noyabrlar o‘ntaligiga ham kirmadi.
Haddan tashqari ko‘p yog‘ingarchilik Ispaniyada vayronkor suv toshqinlariga sabab bo‘ldi. Sharqiy Yevropa aholisining katta qismi, Bolqon va Gretsiya janubi, London va Buyuk Britaniya janubida aholi odatdagidan ham ko‘proq namgarchilikni his qildi.
Bundan tashqari mintaqada shamollar deyarli kuzatilmadi. Oqibatda energetika inqirozi keskinlashdi.
Yevropada elektr energiyasi va isitish narxlari ketma-ket to‘rtinchi qishda ham yuqoriligicha qolmoqda. Rossiyaning Ukrainaga keng ko‘lamli bosqini oqibatida Yevropaga Rossiyadan gaz yetkazib berish keskin kamayib ketgan.
Izg‘irin noyabrda Yevropaning yer osti gaz omborlaridan gaz olish hajmi o‘tgan o‘n besh yil ichida eng yuqori ko‘rsatkichga yetdi. Dekabr boshida berilgan ma’lumotlarga ko‘ra, bu omborlarning atigi 86 foizi to‘la. Taqqoslash uchun, o‘tgan yili bu ko‘rsatkich 96 foizni, ikki yil oldin esa 93 foizni tashkil etgan.
Shu holatda davom etsa, isitish mavsumi oxiriga kelib, zaxiralar tugab qolishi mumkin. Bu yevropalik iste’molchilar yana bir yil elektr energiyasi va isitish tizimi uchun ortiqcha haq to‘lashga majbur bo‘lishini anglatadi. Sanoat korxonalari esa gaz narxi besh barobar arzon bo‘lgan Xitoy va AQSh zavodlari bilan raqobatda yutqazib qo‘yadi.
BBC qayd etishicha, yangi haftada ham vaziyat yengillashmaydi. Ob-havo prognozlariga ko‘ra, Yevropada navbatdagi izg‘irin, Germaniya va Shotlandiyada esa qor kutilmoqda. Faqat yanvar va fevral odatdagidan biroz iliqroq kelishiga umid qilinmoqda.