Ayol qalbi (hikoya) [Hadaya Sulton As-Salim]

Ayol qalbi (hikoya) [Hadaya Sulton As-Salim]

Men azoblarimni hech kimga bildirmayman. Mening yigʻlashim mumkin emas, chunki koʻz yoshlarim mening qasamimni buzishga majbur qilishi mumkin. Faqat tunda, yolgʻiz qolganimda, yostiqqa yuzimni bosib, toʻyib-toʻyib yigʻlardim. Odamlar koʻziga esa men oʻzimni quvnoq va xushchaqchaq qilib koʻrsatishim kerak, yuzimdan tabassum arimasligi kerak. Umidlardan xoli hayot, faqat azob-uqubatlardan iborat kunlar qanchalik befayz boʻlishini bilsang edi! Sen esa, dugonajon, yana mendan baxtlimisan, deb soʻraysan. Boshimga tushgan gʻamlardan senga loaqal bittasini ham ravo koʻrmas edim. Men doim qoʻrquvda yashayman, toki mening eng yaqin kishim – sevimli opam meni kuydirib kul qilayotgan doʻzaxiy alangani sezmasin. Aks holda bu alanga hech bir gunohi boʻlmagan opamni ham jizgʻinak qilishi mumkin. Men unga baxtsizlik keltiraman, oʻzimni esa bir umr nadomat azobiga mubtalo qilaman. Hamdardlik dardni yengillashtiradi. Men shundan ham mahrumman. Sen mening taqdirimni bilmoqchimisan? Mayli, aytsam ayta qolay. Buning boshlanganiga ancha boʻldi. Yorqin quvnoqlik, baxtga umidvorlik menga ham hamroh edi. Barchasi koʻz yosh va azob bilan yakunlandi. Xabaring bor: men va opam ota-ona mehridan erta judo boʻlgan edik. Erta yetim qolgach, amakim Abu Jasimnikida panoh topdik. Amakim bizga ota, xotini esa onalik qildi. Ular bizning ota-onamiz yoʻqligini bildirmaslikka harchand harakat qilishmasin, baribir ona mehrini nima ham bosa olardi? Men bolaligimdan uyatchan va orzularga berilgan edim. Opamdan farqli ravishda oʻzim oʻylab topgan xayol va orzular olamida kezar edim. Amakim va kelinoyim menga mehribon edilar, lekin men oʻzimni begona his qilar edim. Biz ulgʻayib borardik. Amakimning oʻgʻillari Jasim va Abdulvahob ham oʻsib borishar edi. Kichkinaligimizda biz doim birga oʻynar edik. Yoshlik pallasi yetganda doʻstlik nozik bogʻliqlikka aylandi. Biz endi opam bilan maktabni tugatib, boshqa oʻqishga bormadik, oʻsha paytdagi odatga koʻra kun boʻyi uyda oʻtirar edik. Bir kuni men amakim xotiniga mana bunday deyotganini eshitib qoldim: «Xassa, qizlarimiz boʻy yetib qolishdi. Gʻanima Jasimga juda munosib, Xadicha esa Abdulvahobga mos. Uzukka koʻz qoʻyganday ular». Oʻsha kundan boshlab men Abdulvahobga boshqacha koʻz bilan qaraydigan boʻlib qoldim. Kutilmaganda men unda oʻzim orzu qilgan yigit timsolini koʻrdim. Nazarimda, u menga umr yoʻldoshim sifatida taqdir yoshligimda olib qoʻygan muhabbat va mehrni qaytarishi mumkinday edi. Nigohlarimiz toʻqnashgan paytlarda hayajondan yuragim hapriqib ketar, yuzlarim anorday qizarib, koʻnglim bir dunyo quvonchga toʻlib, oʻz xonamga uchib kirardim. Men unga yoqishimni va uning qalbini zabt etganimni his qilardim. Biz hech qachon muhabbatimizni bir-birimizga oshkor qilmas edik. Biroq ikkimiz ham koʻnglimizdan kechayotgan tuygʻularni sezib turar, nigohlarimiz uchrashganda vujudimizni kuchli hayajon bosar edi. Men kelajak haqida orzu qilar, xayolimda shinamgina uy, quvnoq bolakaylarimiz qiy-chuviga toʻlgan uyda yashayotganday boʻlar edim. Abdulvahob ishdan qaytganda, qoʻlimda goʻdak bilan uni quchib olishimni tasavvur qilardim. Men quvonch bilan baxtimni kutar edim. Lekin doim ham bandasining aytgani boʻlavermas ekan, dengizchilar tili bilan soʻzlaganda, kemaga kerakli shamollar vaqtida kerakli tomonga esmas ekan. Jasim Londonga oʻqishga ketdi. Bir yildan soʻng uning ketidan Abdulvahob ham oʻsha yoqqa yoʻl oldi. Biz opam bilan kun sanab, ularning qaytishini kutar edik. Kunlardan bir kun amakim uyga chuqur qaygʻuga botib keldi. U oʻz odatiga xilof tarzda hech kimga kulib ham qaramadi va tezgina oʻz xonasiga kirib ketdi. Kelinoyim izidan xonaga kirdi-yu, uning yigʻlagani qulogʻimizga chalindi. Biz ichkariga chopib kirdik. Kelinoyim yerda behush yotar edi. Avvaliga biz oʻzimizni yoʻqotib qoʻydik, keyin esa uni oʻziga keltira boshladik. Oʻziga kelgach, u boshiga urib: «Oh, bolajonim!» deb faryod qila boshladi. Amakim unsizgina yigʻlar edi. Jasim oʻlgan edi. Butun uy faryodga toʻldi, biz alamdan kiyimlarimizni yirtar edik. Oʻsha kundan boshlab uyimizdan xursandchilik yuz oʻgirdi. Men opamga hamdard boʻlib koʻz yoshi toʻkar edim. Bolaligim yodgori, jigarim, hayotdan tez ketgan doʻstim Jasimga aza tutar edim. Men taqdirning kutilmagan zarbasi natijasida sochi oqargan amakim va kelinoyimning dardiga sherik boʻlib, koʻz yoshi toʻkar edim. Lekin koʻnglimning tub-tubidan Abdulvahob oʻlmaganiga xursand edim. Gʻam-anduhga koʻmilgan xonadonda qaygʻuli kunlar boshlandi. Amakim hech yoqqa chiqmas, koʻz oʻngimda soʻlib borar edi. Doʻstlari uni bu tashvishlardan chalgʻitishga urinsalar ham foydasi yoʻq edi. Agar birov noxos uni «Abu Jasim» deb chaqirib qolsa, u musofir yurtida juvonmarg boʻlgan toʻngʻich oʻgʻli tirilib kelgandek alang-jalang boʻlardi. Vaqt oʻtib borardi, Allohga astoydil sajda qila-qila alamlardan biroz oʻziga kelib qolgan boʻlsa-da, amakimning yuzidagi tabassum bir umrga soʻngan edi. Odamlar, hamma narsa mayda-chuydadan boshlanadi, deyishadi. Lekin biz yaqinlarimizdan judo boʻlganimizda buning aksi boʻladi. Dastlab dard benihoya ogʻir boʻlib, juda sekinlik bilan unutiladi, oxiri elas-elas xotiralargina qoladi. Opamda ham shunday boʻldi. Dastlab u ancha kun tuz totmadi, alahsiradi, betoqat boʻldi. Lekin vaqt oʻtishi bilan u oʻzini tutib oldi. Sogʻligʻi ham tiklandi. Uch yil oʻtgach, Abdulvahob uyga qaytdi. U yetilib, haqiqiy erkak boʻlgan edi. Ayriliq, kutish azoblari tugadi. Biz yana nigohlarimiz toʻqnashganda andishadan hayajonlanib, qizara boshladik, qalblarimizda yashirinib yotgan soʻzlarni eshitardik. Abdulvahob kelgach, uni uylantirish haqida gap qoʻzgʻala boshladi. Bu gaplarni har eshitganda qotib qolar edim va tezroq toʻy boʻlishini ich-ichimdan xohlar edim. Bir kuni tushlikdan keyin mehmonxonada oʻtirgan edim, amakim bilan Abdulvahob kirib kelishdi. Odob yuzasidan men xonadan chiqdim va oshxonada ularga choy damlay boshladim. Eshikka yaqinlashganimda, amakimning soʻzlari qulogʻimga chalinib qoldi: – Amakingning qizi senga juda munosib, Abdulvahob. – Biroq men unga akasidayman-ku! Axir, qanday qilib er-xotin boʻlamiz? Koʻz oldim qorongʻilashib ketdi! Bu gaplarni Abdulvahob aytayaptimi? Nahotki, oʻylagan narsalar faqat orzu boʻlib qolsa? Koʻzlaridagi haligi muhabbat-chi? Nahotki, bu ham koʻzboʻyamachilik boʻlsa? Yoʻq, bunday boʻlishi mumkin emas! Men bunga ishonmayman. Yoʻq, ishonmayman! U meni sevishini uning qarashlaridan, uchrashganimizda roʻy beradigan sururli hayajonlardan sezardim-ku! Nahotki, u shunday osonlik bilan mendan voz kechsa? Men birovlar gapini oʻgʻrincha eshitishni xush koʻrmas edim, lekin eshik ortidagi gaplar qulogʻimga oʻzi baralla eshitilmoqda edi. – Men seni oʻstirdim, ma’lumotli qildim, – derdi amakim, – seni yoʻqotgim kelmayapti. Ha, oʻgʻlim, amakingning qizi senga juda munosib. – Meni ham tushuning, ota. Alloh shohidki, sizni norozi qilish niyatim yoʻq. Lekin bu qiz menga singil qatori boʻlib qolgan. – Yana oʻsha gapmi? Men bu soʻzlarni eshitishni istamayman. Sen unga uylanasan. – Otajon! Oʻtinaman! – Gapim – gap: unga uylansang ham uylanasan, uylanmasang ham uylanasan! Bu qanday gap? Nahotki, sevgilimni tortib oladigan boshqasi paydo boʻlgan boʻlsa? Kim u? Tuni bilan yigʻlab chiqdim, yuragim zim-ziyo edi. Ertalab men Abdulvahobning koʻzlarida meni maftun qilgan hamon oʻsha mehribonlikni koʻrdim, lekin endi avvalgi xursandlik oʻrnini qandaydir ma’yuslik egallagan. Yoʻq, mening qalbimni aldash qiyin. U faqat meni sevadi. Lekin nimaga u menga uylanishga qarshi? Balki bironta bashang ayolning makriga ilingandir? Mayli, menga u baxtli boʻlsa boʻldi. Xohlaganiga uylansin. Men esa Allohdan uning baxtini soʻrab, koʻz yosh toʻkaman. Oʻzingni qurbon qilish ham bir baxt. Men uni majbur qilolmayman. Bugun ham oʻsha gaplarni eshitdim. Lekin oxiri Abdulvahob rozi boʻldi. U xuddi oʻlimga ketayotgan odamga oʻxshardi. Nahotki men unga shunchalar jirkanch koʻrinsam? Men uni sevaman, lekin bunday nikohga rozi emasman. Men rozi boʻlolmayman. Unga ortiqcha dahmaza boʻlishni istamayman. Endi uyda faqat boʻlajak toʻy haqidagina gaplashishar edi. Men va Abdulvahobdan boshqa hamma buni xursandchilik bilan kutmoqda. Men oʻzimni haqoratlangandek his qilardim. Abdulvahob esa tobora qaygʻuga choʻkib, soʻnib borardi. Unga achinardim-u, ammo nima qilishni bilmasdim. Nihoyat, men hammasidan xabar topdim. Ma’lum boʻlishicha, turmushga men emas, opam chiqayotgan ekan. Katta qiz kichkinasidan oldin turmushga chiqishi kerak. Bu bor gap. Bu yerda sevgi-pevgining hech qanday ahamiyati yoʻq. Men tentak esam, Abdulvahobni xiyonatda ayblab, ranjib yuribman. Aslida men ham, u ham taqdir va odat qurbonlari boʻlgan ekanmiz, xolos. Mening opamdan xafa boʻlishga haqim yoʻq edi – uning hech gapdan xabari yoʻq-da. Abdulvahobdan ham ranjishga haqqim yoʻq. U ota yuziga oyoq bosolmasdi. Uning uchun otaning norozi boʻlishidan dahshatli narsa yoʻq. Nima boʻlganda ham bizning bundan buyongi hayotimiz doʻzaxga aylanadigan boʻldi-da. Toʻy kuni yuragim zardobga toʻlib ketgan boʻlsa-da, oʻlganimning kunidan jilmayar edim. Kelin-kuyov yolgʻiz qolishganda men alamimni yigʻidan olardim. Ichimdan oʻtganini oʻzim bilaman, rashkdan kuyib-yonsam ham sir boy bermasligim kerak. Men endi unga qaray olmayman, chunki u endi opamning eri. Men endi oʻz tuygʻularimni unutib, shu hayotga koʻnikishim kerak. Opam hozir farzand kutmoqda. Oiladagi tinchlikni buzgandan oʻlganim afzal. Men opamni yaxshi koʻraman. Amakim esa oʻz burchimni bajardim deb, xursand. Endi ular kelinoyim bilan qanday qilib nabira boqishni oʻylashar edi. Sen mendan endi nima qilmoqchi ekanimni soʻrayapsan. Hech nima. Abdulvahob meni unutishini istayman. Balki u oʻzini qoʻlga olar va uning nigohidagi meni yondiruvchi oʻt soʻnar. Boʻlmasa, men ham chidolmayman. Shikoyat qilgandan nima foyda, dugonajon! Baxtsiz bu dunyoda bir men emasman-ku! Menga oʻxshab, dardini ichiga yutgan qizlar qancha! Kunlar qanchalik bir-biriga oʻxshash zerikarli! Kun botganda oʻzingda bir qadar yengillik sezasan, lekin keyingi tong kun yanada uzunroq kelishini bashorat qiladi. Sen Abdulvahob bor gapni otasiga gapirib, kurasha olmasmidi, deb soʻraysan. Buning iloji yoʻq. Nega bunga rozi boʻlding, deysanmi? Oʻzing ayt-chi, bizga oʻxshash qizlar qachon koʻnglidagini ayta olgan? Mening baxtsiz taqdirim haqidagi gaplar shular, dugonajon! Sendan iltimos, bu hikoyani odamlarga aytib ber, toki ular ayolning ham qalbi borligi, faqat boshqalar tikkan alam va qaygʻu libosini kiymasdan, u ham oʻz taqdirini oʻzi hal qilishi mumkinligini bilishsin.

Muallif: Hadaya Sulton A...