Notanish odam (hikoya) [Shukur Xolmirzayev]

Notanish odam (hikoya) [Shukur Xolmirzayev]
Notanish odam (hikoya) [Shukur Xolmirzayev]
Ovga borayotgan edim, havo aynidi. «Bahor havosi-da, bir sevalab oʻtar», deb ketaverdim. Biroq sal oʻtmay yomgʻir shunday quyib berdiki, birpasda ust-boshim hoʻl boʻlib, badanimga yopishib qoldi. Shunda, turgan yerimdan ikki yuz qadamcha narida jar va jarga tushaverishda ovchilar, yoʻlovchilar qoʻnib oʻtadigan kamarcha borligi yodimga tushdi. Jarga yaqinlashishim bilan shuvoq isi aralash tutun dimogʻimga urdi. Kamarga kirdim. Oʻrtada gulxan yonar, chetroqda oqchil chakmon kiygan, oʻrta boʻy bir kishi eshagining ayilini boʻshatardi.
— Salomaleykum.
Notanish odam menga qaradi-da, boshimdan-oyogʻimgacha koʻz yugurtirib chiqdi. U qirgʻiz bashara, lekin qoshlari quyuq, qirq yoshlardan oshgan, baquvvat kishi edi.
— Aaalekum.
Oʻt boshiga choʻnqaydim. Etigimni sugʻurib, tagini olovga qaratib qoʻydim. Pidjagimni yechib, tizzamga yoydim. Notanish odam gulxan yoniga qaytdi, bir dasta shuvoqni tagiga qoʻyib oʻtirdi.
— Xoʻ-oʻsh, yoʻl boʻlsin, yigit? — dedi u. Uning ohangida allanechuk kinoya borga oʻxshab ketdi.
— Ovga, qishlokdan, — qisqa javob berdim.
— Hali ovchiman dang? — daf’atan pixillab kuldi u va gulxanga oʻtin qalay boshladi.
«Ovchiman! Buning nimasi kulgili?!» deb jerkib bergim keldi-yu, «ha!» deb qoʻya qoldim.
— Nega yomgʻirda qoldingiz? — soʻradi u jilmayishini qoʻymay.
— Qoldim-da.
— Yomgʻir yogʻishini bilmadingizmi?
— Qaydan bilay.
— Bulutni koʻrib edingizmi?
— Ha.
— Gallamang, koʻrganingiz yoʻq.
— Obbo, mendan... nima istaysiz oʻzi, amaki?
Suhbatdoshim menga xotirjam koʻz tashlab oldi.
— Kerakli narsani koʻra bilishingizni istayman xolos. Koʻrgan boʻlsangiz: bulut togʻdan emas, choʻldan koʻtarilayotgan edi. Koʻrinib turiptiki, bu bulut toʻkkan yomgʻir ancha-muncha mahalda tinmaydi. Agar bulut togʻdan pastlagan boʻlsa, uning yoʻrigʻi boshqa edi. Shuni koʻra bilganingizda, ilgariroq oʻzingizni panaga tortardingiz, suvga choʻmilib, bunday qunishib oʻtirmas
edingiz.
Men tishimni tishimga bosib, jim qoldim.
Yomgʻir quyyapti. Kamarning «pesh buruni»dan tosh «ostonasi»ga sharillab loyqa, qizgʻish suv toʻkilyapti. Nam shuvoq hidi anqiydi. Notanish odam oʻrnidan turdi.
— Xafa boʻlmang, yigit.
Chaqmonning yoqasini koʻtarib, boshini qopladi, kamardan chiqdi. Sal oʻtmay yarmisi hoʻl bir quchoq oʻtinni koʻtarib kirdi. Uni kamarning toʻrrogʻiga eltib tashladi-da, menga qaramay, «isina bering», deya yana chiqib ketdi.
«Isina bering? Olovini minnat qilganimi!» Pidjakni kiyib, oʻrnimdan turdim. Kamardan chiqarkanman, notanish odamni koʻrdim. U pastda, soyning yoqasida yugura-ela, daryo toshqini toshlarning tagiga tiqib tashlagan shox-shabbalarni terardi. «Ha, pishiq odam. Bu oʻtinlarni uyga olib ketadi. Eshagiyam tayyor». Notanish odam oʻtin uchun kamar bilan soy orasida yana uch-toʻrt marta qatnagach, kiyimlarini siqib, joyiga kelib oʻtirdi. Menga koʻz qirini tashlab, oʻchayotgan choʻgʻlarni dagʻal barmogʻi bilan titkiladi.
— Tomosha qiling, yomgʻirning yogʻishida koʻngilga yoqadigan bir dilgirlik boʻladi, — dedi u. — Koʻp yaxshi narsalar yodga tushadi. Ayniqsa oʻt yonida oʻtirib tomosha qilsang. Keling-e, yigit, oʻtiring.
Men, oʻzim ham bilmayman, nima uchundir yumshab qoldim.
Belbogʻini yechib oʻrtaga yoydi. Eshakdagi xurjundan bitta yogʻliq patir bilan beshta qoʻy qurtini olib belboqqa qoʻydi:
— Dasturxonga qarang.
— Rahmat, qornim toʻq.
— Rahmatni yegandan soʻng aytasiz.
Men bitta qurtni olib shimiy boshladim.
Ikkalamiz ham jim, tashqarida shuvillab yogʻayotgan yomgʻirga qarab oʻtiribmiz. Soy sohiliga koʻkchil tuman oʻrmalayapti. Sohilning soʻl tomoni bugʻdoyi kuyib ketgan paykalday qorayib koʻrinadi. Uning ustiga bulutlardan yoʻl-yoʻl zangor chiziqlar osilib tushgan. Bora-bora u chiziqlar oqardi, qorayib koʻrinayotgan yerlar ham yorishdi. Atrof oydinlashib, ufq kengayib ketdi. Quyosh chikdi. Biz ham kamardan chiqdik.
— Xayr, yigit, ovingiz baror olsin, — dedi u. — Mening gaplarimdan xafa boʻlmang.
U eshagiga mindi. Mening xayolimga u terib kelib kamarga tashlagan oʻtinlar keldi.
— Amaki, oʻtiningizni unutdingizmi deyman?
— Yoʻq, yigit, unutganim yoʻq, — kulimsiradi u, — siz uyga olib ketadi deb oʻyladingizmi? Uyimda oʻtinim bor. Mana, seryomgʻir kunlar boshlandi. Sizu bizga oʻxshagan biron yoʻlovchi bu kamarga kirib qolgudek boʻlsa, sovuqqa qunishib oʻtirmasdan, tayyor oʻtinni yoqib isinadi, shular uchun terdim.
U ketdi. Men kamar ogʻzida, undan koʻz uzolmay qarab qoldim.

1960
Mualifning boshqa asaralari
1 Ahad Mirzo yigʻladi (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 625
2 Arosat (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 902
3 Arpali qishlogʻida (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 723
4 Аросат (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 495
5 Арпали қишлоғида (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 516
6 Аҳад Мирзо йиғлади (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 499
7 Bahor (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 835
8 Bahor oʻtdi (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 630
9 Baxtli boʻlinglar (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 620
10 Bir guzar odamlari (novella) [Shukur Xolmirzayev] 585
11 Bir koʻrgan tanish (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 670
12 Bitikli tosh (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 577
13 Biz kech qolib yuramiz (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 540
14 Bodom qishda gulladi (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 3605
15 Boychechak ochildi (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 687
16 Bulut toʻsgan oy (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 1899
17 Бахтли бўлинглар (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 498
18 Баҳор (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 524
19 Баҳор ўтди (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 453
20 Биз кеч қолиб юрамиз (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 484
21 Бир гузар одамлари (новелла) [Shukur Xolmirzayev] 497
22 Бир кўрган таниш (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 462
23 Битикли тош (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 420
24 Бодом қишда гуллади (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 506
25 Бойчечак очилди (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 562
26 Булут тўсган ой (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 549
27 «Esse – erkin ijod» [Shukur Xolmirzayev] 2652
28 «Эссе – эркин ижод» [Shukur Xolmirzayev] 718
29 Farzand (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 766
30 Фарзанд (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 484
31 Haykal (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 598
32 Hayot abadiy (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 860
33 Hukumat (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 509
34 Ҳайкал (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 459
35 Ҳаёт абадий (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 513
36 Ҳукумат (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 451
37 Ikki koʻrgan bilish (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 589
38 Икки кўрган билиш (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 467
39 Jarga uchgan odam (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 759
40 Joʻraboshi (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 587
41 «Jahonbop asar yoza olaman, lekin» [Shukur Xolmirzayev] 791
42 «Жаҳонбоп асар ёза оламан, лекин» [Shukur Xolmirzayev] 526
43 Жарга учган одам (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 513
44 Жизнь вечна (рассказ) [Shukur Xolmirzayev] 767
45 Жўрабоши (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 492
46 Kechagi kun kecha (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 828
47 Keksa gʻijjakchi (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 619
48 Kimsasiz hovli (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 994
49 Koʻk dengiz (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 862
50 Koʻkboy (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 629
51 Koʻngil (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 582
52 Kulgan bilan kuldirgan (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 513
53 Кекса ғижжакчи (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 446
54 Кечаги кун кеча (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 726
55 Кимсасиз ҳовли (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 437
56 Кулган билан кулдирган (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 438
57 Кўк денгиз (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 436
58 Кўкбой (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 451
59 Кўнгил (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 535
60 Nasib etsa (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 503
61 Nimadir yoʻq boʻldi (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 748
62 Насиб этса (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 470
63 Нимадир йўқ бўлди (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 465
64 Нотаниш одам (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 502
65 Odam (falsafiy hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 666
66 Olam tortilish qonuni (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 527
67 Olis yulduzlar ostida (voqeiy hi... [Shukur Xolmirzayev] 1965
68 Olma yemadim (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 788
69 Omon ovchining oʻimi (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 3134
70 Oqtosh (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 720
71 Ora yoʻl (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 576
72 Ot egasi (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 7406
73 Ota yurt (boʻlgan voqea) [Shukur Xolmirzayev] 613
74 Oy yorugʻida (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 508
75 Ozodlik (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 1456
76 Одам (фалсафий ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 474
77 Озодлик (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 482
78 Ой ёруғида (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 433
79 Олам тортилиш қонуни (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 425
80 Олис юлдузлар остида (воқеий ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 516
81 Олма емадим (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 537
82 Омон овчининг ўими (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 462
83 Ора йўл (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 476
84 От эгаси (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 554
85 Ота юрт (бўлган воқеа) [Shukur Xolmirzayev] 442
86 Оқтош (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 446
87 Qadimda boʻlgan ekan... (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 746
88 Qariya (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 1928
89 Qaytish (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 540
90 Qish hangomasi (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 538
91 Qorbobo keladi (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 871
92 Qumrilar (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 558
93 Qush tili (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 843
94 Quyosh-ku falakda kezib yuribdi ... [Shukur Xolmirzayev] 695
95 Қадимда бўлган экан... (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 436
96 Қайтиш (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 557
97 Қария (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 477
98 Қиш ҳангомаси (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 489
99 Қорбобо келади (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 538
100 Қумрилар (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 436
101 Қуш тили (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 500
102 Қуёш-ку фалакда кезиб юрибди (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 539
103 Sayr (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 501
104 Sirli militsioner (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 529
105 Sogʻinch (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 644
106 Сайр (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 486
107 Сирли милитсионер (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 482
108 Соғинч (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 500
109 Tabassum (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 1362
110 Tikan orasidagi odam (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 667
111 «Tolstoyning niyati meni maftun ... [Shukur Xolmirzayev] 678
112 «Толстойнинг нияти мени мафтун э... [Shukur Xolmirzayev] 467
113 Табассум (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 467
114 Тикан орасидаги одам (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 469
115 Uchinchi hamroh (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 611
116 Uh (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 475
117 Ukki sayrayapti (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 629
118 Ustoz (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 2322
119 Укки сайраяпти (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 447
120 Устоз (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 488
121 Учинчи ҳамроҳ (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 439
122 Уҳ (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 474
123 Xorazm, jonginam (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 715
124 Xorun ar-Rashid (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 628
125 Xumor (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 873
126 Хоразм, жонгинам (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 475
127 Хорун ар-Рашид (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 439
128 Хумор (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 532
129 Yigʻi (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 601
130 Йиғи (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 479
131 Yangi zot (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 522
132 Yashil «Niva» (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 794
133 Янги зот (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 444
134 Яшил «Нива» (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 525
135 Yosuman (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 716
136 Yovvoyi gul (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 541
137 Yozuvchi (Xotira hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 857
138 Ёввойи гул (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 500
139 Ёзувчи (Хотира ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 658
140 Ёсуман (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 466
141 Zov ostida adashuv (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 956
142 Зов остида адашув (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 458
143 Oʻzbek xarakteri (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 2189
144 «Oʻzbekning soddasi» (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 975
145 «Ўзбекнинг соддаси» (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 514
146 Ўзбек характери (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 588
147 Shudring tushgan bedazor (ikki i... [Shukur Xolmirzayev] 634
148 «Sholoxovning ashaddiy muxlisi edim» [Shukur Xolmirzayev] 732
149 «Шолоховнинг ашаддий мухлиси эдим» [Shukur Xolmirzayev] 567
150 Шудринг тушган бедазор (икки инж... [Shukur Xolmirzayev] 503
151 Chillak oʻyin (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 701
152 Choʻloq turna (hikoya) [Shukur Xolmirzayev] 1140
153 Чиллак ўйин (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 538
154 Чўлоқ турна (ҳикоя) [Shukur Xolmirzayev] 534
Tavsiya qilamiz
Яндекс.Метрика