Менга тил ўргатмоқчи бўлишгани (ҳажвия) [Anvar Obidjon]

Менга тил ўргатмоқчи бўлишгани (ҳажвия) [Anvar Obidjon]
Менга тил ўргатмоқчи бўлишгани (ҳажвия) [Anvar Obidjon]
Холисанлилло айтганда, рус тили дарсининг ўзиям мана мундоқ етиб турувди, яна чет тили қўшилди– франтсузча. Она тилимиздан фарқи шуки, шаҳардан тўртта ўзбекча сўзни ёдлаб келган бўянчоқ ўқитувчимиз: «Мактаб тамом, ҳамма – далага!» – деса, биз: «Бонжур, мадам, бонжур!» – деймиз.
«Фаранг аямиз» бешинчи синфгача амаллаб чидади– бир ёқдан қишлоқда яшаш азоби, иккинчи ёқдан у юз хил савол беради-ю, жавоб ўша-ўша: «Бонжур, мадам, бонжур». Охири келган жойига қараб қочворди.
Олтинчи синфда инглизча ўргатадиганни топиб келишиб, тағин бизга тиқиштиришди. «Бунисининг жони ҳарқалай қирқта эмасдир-ов, кўрамиз-да», деган эдик, худди айтганимиз бўлди. Аммо, шундаям тинчимадик – еттинчида ҳиндчани, саккизинчида хитойчани «шудгорлаш»га уриниб кўрдик. Бунинг устига математика бор денг. Менга қолса, ҳатто геометрияю тригонометрияни ҳам чет тили ҳисобига қўшворардим. Масалан, қовоқчўмич юнончада нима дейилишини биласизмии? Билмайсиз! «Котангенс»ни-чи, туркийга ағдариб айтиш қўлингиздан келадими? Келмайди! Демак, иккаласиям бир гўр.
Тўққизинчи синфда чет тили ўқитувчиси топилмай, анча енгил тортиб юрдик. Лекин бир куни...
Бир куни Хомит-жарчи синфга учиб кириб, «немис келди, немис келди», деб шовқин солди. Томошага чиқиб «объект»ни ўраб олдик, у ҳайрон. Сочини сип-силлиқ тараб, ялмани ўртадан очганини ҳисобга олмаганда, турқида немиснинг «н» ҳарфи йўқ, жуда нари борса, ўзимизнинг озарбайжондир.
Абдулла-элим унинг атрофида сурланганича айланиб чиққач, кинодагиларга ўхшатиб: «Ауфштейн!» деб қичқирган эди, немис уни ўзбекчалаб сўкди. Сўнг менга ўқрайиб, яна тилимизда дўқ урди:
– Нега менга бақраясан?
– Немисмисиз ахир? – деб сўрадим.
– Ўзбекман, аҳмоқлар, – деди у, – сизларга немисчадан дарс бераман.
Шу куйи немисчани таталашга тушдик. Икки ой ўтиб-ўтмай марказдан комиссия келиб, чет тилини қандай ўзлаштираётганимизни текширди. Барваста бир аёл «пиш-пиш»лаб туриб, бехос савол ташлади:
– Қани, болалар, ким жавоб қилади, «мен дарсни яхши биламан», дегани немисчада қандай айтилади?
Номаълум аскар қабри устида тургандек жимиб кетдик. «Бир минут сукут сақлаш» ниҳоясига етгач, комиссия опа олдинги қаторда ўтирган Раҳим-пўмпага бармоқ ниқтади:
– Сен айт.
– Хенде хох! – деб дўриллади Раҳим-пўмпа.
Комиссия опанинг қоши қанот ёйиб, киприклари пилпиллай бошлади:
– Хенде хох, бу – «қўлингни кўтар», дегани шекилли?
– Менам шуни айтяпман-да, – деди Раҳим-пўмпа. – Дарсни яхши билганлар доим қўлини кўтаради.
«Немис акамиз» ҳам ўқув йили тугагунча зўрға тишини тишга босиб юрди. Ўнинчи синфда бутунлай чет тилисиз қолдик. Мактабнинг бош гўлахи бўлган Қори тоға аҳволимизга ўзича ачиниб, гоҳ директор, гоҳ ўринбосарнинг йўлини тўсар, «келинг, шу камбағалларга ўзим арабийни ўргатай, одам бўлишсин», деб тиқилинч қиларди.
Қори тоға бекорга безовта бўлмаганини университетга келиб билдим – аттестатимда чет тилидан баҳо йўқлиги учун ҳужжатларимни қабул қилишмади, хорижий тил (қайси тиллигини аниқ кўрсатиб ўтирмадим) бўйича мустақил тайёрланганман, деб ректор номига ариза ёзганимдан кейингина, кириш имтиҳонларини топширишимга рухсат беришди.
Иншою тарихдан бир нав ўтиб олдим, гал чет тилига келди. Хорижий тиллардан имтиҳон қабул қилинаётган қаватга чиқсам, ўн тўртта хонада ўн тўрт хил лисондан синов кетаётган экан. Ҳар қайси эшик олдида гуруҳ-гуруҳ «умидвор»лар тизилиб турибди. Ҳар бир гуруҳнинг ортидан эринмай навбат олиб чиқдим. Биттаси менга анграйганича боқиб, «қилиғингизга тушунолмай турибмиз», деган эди, «менга барибир», деб қўяқолдим.
– Ўн тўртта тилни ёппа биладиларми? – деб сўради у баттардан хайратланиб.
– Аксинча, – дедим мен, – биттасиниям билмайман.
Ниҳоят эшиклардан бирига олдинроқ навбатим етди. Бу хонада испанчадан имтиҳон олинаётган экан, таваккалига кириб бордим. Ичимда бисмиллони айтиб, билет суғурдим. Бу орада ўқитувчи нимадир деган эди, яна таваккал қилиб, «раҳмат, домла, ишларим ёмонмас», дедим. Домла айнан ўша ғўлдирашини такрорлади. Бу сафар гапнинг оқимини ўзгартириб, «Фарғонаданман», деб кўрдим.
– Фамилиянгни сўраяпман, – деди у ўзбекчалаб.
– Фамилиям Гулматов.
– Испанча айт!
– Испанчадаям, форсчадаям, япончадаям Гулматов, – дедим.
Домла хохолаб кулди.
– Кайфиятим очилганидан фойдаланиб қол, деҳқонвачча, – дея мурувват ваъда қилди у. – Биттагина испанча сўз топиб айтолсанг, шартта «уч» қўйвораман.
Бирдан қаддимни ростладим. Ўнг қўлимни паншаханинг четки илгагига ўхшатиб юқорига кўтардим-да, қаттиқ мушт тугиб: «Рот фронт!» – деб бақирдим...
Э, афсус, минг афсус, меҳрибонларим мени одам қаторига қўшиш учун кўпдан-кўп пулларни совуришди, ҳар хил тилларни ўргатмоқчи бўлишди, уларнинг таъбири билан айтганда, ношудлик қилдим, бундан барибир иш чиқмади. Қайтага, калламда бориям чалкашиб кетди. Энди ҳаммасини йиғиштириб қўйиб, одмигина бўлса ҳам, ўзимга қулайроғини яхшилаб ўрганмоқчиман– яъни ўзбекчани.

1988
Mualifning boshqa asaralari
1 Aspan attorning arizalari (hajviya) [Anvar Obidjon] 833
2 Ayollar va xayollar (hajviya) [Anvar Obidjon] 793
3 Аспан атторнинг аризалари (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 637
4 Аёллар ва хаёллар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 856
5 Babangida (hajviya) [Anvar Obidjon] 659
6 Baqalarning niyati buzuq (hajviya) [Anvar Obidjon] 820
7 Bayram intyervyusi (hajviya) [Anvar Obidjon] 630
8 Berkinib olgan sirgʻacha (hikoya) [Anvar Obidjon] 937
9 Bezgakshamol-2 (hajviy hangomalar) [Anvar Obidjon] 1485
10 Boymamat Beshinchi (hikoya) [Anvar Obidjon] 719
11 Buguncha bayram... (hajviya) [Anvar Obidjon] 655
12 Buzoq guvohlikka chaqirilsin! (hajviya) [Anvar Obidjon] 650
13 Бабангида (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 611
14 Байрам интервюси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 749
15 Бақаларнинг нияти бузуқ (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 777
16 Безгакшамол-2 (ҳажвий ҳангомалар) [Anvar Obidjon] 785
17 Беркиниб олган сирғача (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 646
18 Боймамат Бешинчи (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 635
19 Бугунча байрам... (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 643
20 Бузоқ гувоҳликка чақирилсин! (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 602
21 Dardingni stadionda ayt (hajviya) [Anvar Obidjon] 897
22 Davolanish (hajviya) [Anvar Obidjon] 606
23 Даволаниш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 598
24 Дардингни стадионда айт (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 581
25 Eh, la’nati ombor… [Anvar Obidjon] 962
26 Eh, shoʻrlik erkaklar! (hajviya) [Anvar Obidjon] 792
27 Eng iste’dodli oʻlik (hajviya) [Anvar Obidjon] 688
28 Энг истеъдодли ўлик (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 527
29 Эҳ, лаънати омбор… [Anvar Obidjon] 870
30 Эҳ, шўрлик эркаклар! (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 613
31 Gulixonning gulzorchasi (hikoya) [Anvar Obidjon] 650
32 Гулихоннинг гулзорчаси (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 545
33 Hakka xolaning igʻvolari (hikoya) [Anvar Obidjon] 689
34 Halokatdan asrovchilar (hajviya) [Anvar Obidjon] 603
35 Hemma Malina (hajviya) [Anvar Obidjon] 607
36 Ҳакка холанинг иғволари (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 846
37 Ҳалокатдан асровчилар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 558
38 Ҳемма Малина (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 619
39 Impoʻrtbop yigit (hajviya) [Anvar Obidjon] 728
40 Импўртбоп йигит (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 565
41 Jaqqi (hikoya) [Anvar Obidjon] 1086
42 Жаққи (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 714
43 Kambagʻalbop Gulmatiy (hajviya) [Anvar Obidjon] 1117
44 Kasofati temirtak (hajviya) [Anvar Obidjon] 560
45 Keksa yamoqchi (hikoya) [Anvar Obidjon] 659
46 Kemaga tushganning joni bir (hajviya) [Anvar Obidjon] 763
47 Kezargon Boychechak (qissa) [Anvar Obidjon] 913
48 Камбағалбоп Гулматий (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 545
49 Кезаргон Бойчечак (қисса) [Anvar Obidjon] 583
50 Кекса ямоқчи (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 612
51 Кемага тушганнинг жони бир (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 809
52 Madaniy zoʻravonlik (hajviya) [Anvar Obidjon] 931
53 Maqolasiz sarlavha (hajviya) [Anvar Obidjon] 778
54 Maqtanchoq (hikoya) [Anvar Obidjon] 1181
55 Marayim gʻijjak (hajviya) [Anvar Obidjon] 729
56 Menga til oʻrgatmoqchi boʻlishgani (h... [Anvar Obidjon] 887
57 Meshpolvonning janglari [Anvar Obidjon] 4957
58 Ming soʻmlik poʻstak (hajviya) [Anvar Obidjon] 723
59 Mirzaqand naynovning hasratlari (hajviya) [Anvar Obidjon] 613
60 Mishmishali (hajviya) [Anvar Obidjon] 637
61 Маданий зўравонлик (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 548
62 Марайим ғижжак (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 538
63 Мақоласиз сарлавҳа (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 567
64 Мақтанчоқ (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 681
65 Мешполвоннинг жанглари [Anvar Obidjon] 816
66 Минг сўмлик пўстак (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 556
67 Мирзақанд найновнинг ҳасратлари (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 519
68 Мишмишали (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 550
69 Nishon buqoq va ritmik gimnastika (ha... [Anvar Obidjon] 790
70 Nokdaun (hajviya) [Anvar Obidjon] 553
71 Нишон буқоқ ва ритмик гимнастика (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 651
72 Нокдаун (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 575
73 O...o...jon (hikoya) [Anvar Obidjon] 579
74 Odobli boʻlish osonmi? (hikoya) [Anvar Obidjon] 0
75 Ola-bula sharf (hajviya) [Anvar Obidjon] 570
76 Olovjon (hikoya) [Anvar Obidjon] 520
77 Oltiariq hangomalaridan [Anvar Obidjon] 2136
78 Oltin vasvasasi (hajviya) [Anvar Obidjon] 815
79 Oltin yurakli avtobola (qissa va hiko... [Anvar Obidjon] 6213
80 Ortigʻalining oʻzginasi (hajviya) [Anvar Obidjon] 654
81 Oshqovoqsiz satira (hajviya) [Anvar Obidjon] 699
82 Oxirgi sedanatut qissasi (hajviya) [Anvar Obidjon] 640
83 О...о...жон (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 574
84 Одобли бўлиш осонми? (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 0
85 Ола-була шарф (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 581
86 Олий табақали меҳмонлар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 562
87 Оловжон (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 545
88 Олтиариқ ҳангомаларидан [Anvar Obidjon] 603
89 Олтин васвасаси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 582
90 Олтин юракли автобола (қисса ва ҳикоялар) [Anvar Obidjon] 929
91 Ортиғалининг ўзгинаси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 554
92 Охирги седанатут қиссаси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 503
93 Ошқовоқсиз сатира (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 556
94 Pidboʻl (hajviya) [Anvar Obidjon] 602
95 Poygakdagilar (hajviya) [Anvar Obidjon] 594
96 Poʻpisaning ogʻirligi qancha? (hajviya) [Anvar Obidjon] 0
97 Пидбўл (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 628
98 Пойгакдагилар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 563
99 Пўписанинг оғирлиги қанча? (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 0
100 Qadrdon yigʻilar (hikoya) [Anvar Obidjon] 725
101 Qiygʻirakning shamoli (hajviya) [Anvar Obidjon] 637
102 Qora bodring (hajviya) [Anvar Obidjon] 607
103 Qorinbotir (doston) [Anvar Obidjon] 1212
104 Qoʻgʻirchoqlar (hikoya) [Anvar Obidjon] 962
105 Qoʻlaqabli bogʻkursi (hajviya) [Anvar Obidjon] 735
106 Quvish (hajviya) [Anvar Obidjon] 596
107 Қадрдон йиғилар (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 546
108 Қийғиракнинг шамоли (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 677
109 Қора бодринг (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 560
110 Қоринботир (достон) [Anvar Obidjon] 567
111 Қувиш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 619
112 Қўлақабли боғкурси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 503
113 Қўғирчоқлар (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 585
114 Restoranda tanishganlar (hajviya) [Anvar Obidjon] 715
115 Ресторанда танишганлар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 587
116 Serkaxonim (hajviya) [Anvar Obidjon] 612
117 Sotti satang hayotidan (hajviya) [Anvar Obidjon] 623
118 Sovigan koʻngil (hajviya) [Anvar Obidjon] 796
119 Soʻlim xiyobonda (hajviya) [Anvar Obidjon] 667
120 Sudxoʻrning ziyofati (hajviya) [Anvar Obidjon] 665
121 Серкахоним (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 607
122 Совиган кўнгил (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 582
123 Сотти сатанг ҳаётидан (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 623
124 Судхўрнинг зиёфати (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 506
125 Сўлим хиёбонда (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 550
126 Talablarga binoan (hajviya) [Anvar Obidjon] 617
127 Tip-tiniq vujud (hikoya) [Anvar Obidjon] 559
128 Tomoqqa taqaladigan gap (hajviya) [Anvar Obidjon] 679
129 Toʻgʻon Takayevning qoshiqbozi (hajviya) [Anvar Obidjon] 674
130 Toʻnni teskari kiyish (hajviya) [Anvar Obidjon] 927
131 Toʻporicha gap-gashtaklar (hajviya) [Anvar Obidjon] 702
132 Tushuntirish xati (hajviya) [Anvar Obidjon] 1217
133 Tutunfurush (hajviya) [Anvar Obidjon] 710
134 Талабларга биноан (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 538
135 Тип-тиниқ вужуд (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 586
136 Томоққа тақаладиган гап (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 514
137 Тутунфуруш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 518
138 Тушунтириш хати (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 992
139 Тўнни тескари кийиш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 557
140 Тўпорича гап-гаштаклар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 552
141 Тўғон Такаевнинг қошиқбози (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 552
142 Uch ogʻa-ini (hikoya) [Anvar Obidjon] 823
143 Uyquda nimalar boʻlmaydi! (hikoya) [Anvar Obidjon] 905
144 Уйқуда нималар бўлмайди! (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 518
145 Уста Гулматнинг жумбоғи (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 533
146 Уч оға-ини (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 626
147 Val… valay… (hajviya) [Anvar Obidjon] 829
148 Вал… валай… (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 803
149 XX asr talonchiligi (hajviya) [Anvar Obidjon] 636
150 XX аср талончилиги (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 553
151 Xizmatchilik-da, xizmatchilik (hajviya) [Anvar Obidjon] 619
152 Xorij radiosi va... kalish (hajviya) [Anvar Obidjon] 682
153 Xususiy koʻprikcha (hajviya) [Anvar Obidjon] 607
154 Хизматчилик-да, хизматчилик (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 565
155 Хориж радиоси ва... калиш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 568
156 Хусусий кўприкча (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 582
157 Yerliklar (hajviya) [Anvar Obidjon] 639
158 Ерликлар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 599
159 Ziyodbotirdan boshqasi topiladi (hajviya) [Anvar Obidjon] 641
160 Ziyolicha olishuv (hajviya) [Anvar Obidjon] 660
161 Зиёдботирдан бошқаси топилади (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 510
162 Зиёлича олишув (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 541
163 Oʻshaning erimikan? (hajviya) [Anvar Obidjon] 0
164 Ўшанинг эримикан? (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 0
165 Gʻilay sichqon (hajviya) [Anvar Obidjon] 749
166 Ғилай сичқон (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 535
167 Shiliqabiliq (hajviya) [Anvar Obidjon] 583
168 Shomurod hasibfurushning futbolga bor... [Anvar Obidjon] 531
169 Shubha (hajviya) [Anvar Obidjon] 608
170 Shumqadam (hajviya) [Anvar Obidjon] 587
171 Шилиқабилиқ (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 574
172 Шомурод ҳасибфурушнинг футболга борга... [Anvar Obidjon] 521
173 Шубҳа (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 587
174 Шумқадам (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 508
175 Chakalakzor afsonasi (hajviya) [Anvar Obidjon] 718
176 Чакалакзор афсонаси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 794
Tavsiya qilamiz
Яндекс.Метрика