Oshqovoqsiz satira (hajviya) [Anvar Obidjon]

Oshqovoqsiz satira (hajviya) [Anvar Obidjon]
Oshqovoqsiz satira (hajviya) [Anvar Obidjon]
Butun boshli shaharda mijozimga oʻtiradigan yagona oshxona shu. Birinchidan, ochiq havoda ovqatlanaman, ikkinchidan, oshqovoq somsa faqat shu yerda yopiladi.
Voh-voh, oshqovoq degani jon-dilim. Aytishlaricha, bolaligimdayoq endigina xamaklayotgan kadini mammaga oʻxshatib soʻrganim-soʻrgan ekan...
Issiqqina oshqovoq somsalarni, odatdagidek, chetdagi uch oyoqli nogiron stolga yoyib, endigina emishni boshlamoqchi boʻluvdimki, tepadan «Qagʻ-gʻ!» etgan tovush eshitildi. Mundoq qarasam, konvert changallagan bir qargʻa boshimda shaqildoqdek aylanib turibdi. «Kisht!» dedim. Qargʻa esa, qochish oʻrniga bexos pastga shoʻngʻidi-yu, xatni stolga tashlab, somsalardan birini changallaganicha yana osmonga koʻtarildi «Iloyim, kekirtagidan teshib chiqsin!» – deb qichqirdim yulib yutar «pochtachi»ning ortidan.
Konvertni olib koʻrsam, ustiga: «Oshqovoqxona, chetdagi uch oyoqli stol, Mamatvali Shampanovga», deb yozilibdi.
E, chalasavod! «Shanbanov»ni «Shampanov» debdi. «Shanban»ning «Shanba»dan kelib chiqqaniniyam bilmaydi.
Somsadan bir tishlab qoʻyib, xatni ochdim. Sochiqdek keladigan qogʻozda toʻrttagina soʻz: «Mamatvali plyus oshqovoq, minus satira, barobar – ahmoqona tirikchilik».
Na imzo bor, na xayr-ma’zur. Ammo, muallifi shundoqqina tirnogʻimning ustida turibdi – bu oʻsha pismiq satirachining ishi, oʻsha gʻulgʻulaboz yozgan buni. Asarlarini yanchiganimda ayrim kasbdoshlarim: «Bekorga ovora boʻpsan, sendaqalarning tanqidiga pinaginiyam buzmaydi u», deyishgandi. Mana, alam qipti-ku!
Shu desangiz, otam rahmatli askiyachi zotini soliqchidan ham yomon koʻrardi, «xiringlashib oʻtirguncha, sigirga bir quchoq oʻt yulib bersang, roʻzgʻorga yarim kosa, bozorga ikki kosa qatiq qoʻshiladi», derdi. Mengayam otamdan yuqqanmi, satirasiniyam, yumoriniyam koʻrgani koʻzim yoʻq. Bu yoqda vagon-vagon masalalar hal boʻlmay yotibdi, hajvchilarni koʻrsangiz, hanuz «xi-xi-xi, xo-xo-xo, xa-xa-xa».
Mana, bittasining yozgani: «Bu odam yostiqqa oyogʻini emas, boshini qoʻyib uxlashi, shoʻrvadagi karamni avval qoʻlida olib, soʻng qoshiqqa solishi bilan emas, qoshiqni toʻgʻridan-toʻgʻri kosaga botirishi bilan boshqalardan keskin farq qilsa-da, hamon jinnixonada davolanyapti. Chunki, u mudom oʻsha savolni takrorlagani takrorlagan: «Kimyo zavoʻdining moʻrisini qachon sudga beramiz?!»
Buning nimasi kulgili? Yozuvchi bizga nima demoqchi? Moʻrini «qora kursi»ga sudrashga urinayotgan odamning soppa-sogʻligiga xalqni ishontirmoqchimi? Ishontirganda ham, shu kuladigan gapmi? Judayam odamlarni kuldirging kelgan boʻlsa, ana, loaqal Baroq Isrofilga oʻxshab otarchilarni mazaxla, davlatga bir tiyinlik foyda keltirmaydigan saqichfurushlarni fosh qil. Zavoʻdning moʻrisiga balo bormi?
Oʻzimga qolsa, bunaqa subitsiz janrga burun tiqib, ilmimni xor qilib yurmasdim. Nailoj, ustozning ra’yiga qarab...
Bir kuni ustoznikida oʻtirib qoldik. Orada desangiz, nozikkina idoraning nozikkina vakili ham bor. Koʻrinishidan mushukday muloyim, ammo gaplari yoʻltoʻsarning mushtidek loʻnda-loʻnda.
Ustoz meni azaldan yaxshi koʻradi, boisi biron marta koʻziga tik boqqan emasman. Bu safar ham mehri tovlanib, mehmonga borimni boricha maqtashga tushdi: tanqidchiligimizning ertangi yulduzi, kallasi naq bilimning uyasi, eng muhimi – nihoyatda jasur, tabiatiga yoqmagan yoki siz bilan bizga oʻxshash bama’ni kitobxonning ixlosini qozonmagan asarlarni tap tortmay savalab tashlaydi, dedi. Shu yoʻsin, gapning qozonida adabiyotni qovuraverdik. Bir payt, «jaz» etib, kapgirga hajvchilik ilindi. Ustoz koʻzimga ma’nodor boqqan edi, «bilasiz-ku, bunaqa shatmoq janrga azaldan toqatim yoʻq», dedim.
– Ijtimoiy taraqqiyotning hozirgi bosqichida biz universal boʻlishimiz kerak, – dedi ustoz, burnining uchini oʻynatib. – Aks holda siz... aytaylik, hatto biz ham chetga surilib qolishimiz mumkin.
Yuragim bir jizillab qoʻydi.
Shundan keyin ustoz muqovasi rangparroq kitobni olib, ermakka varaqlagan boʻldi.
– Qarangki, mana shuyam satiramish, – dedi u kitobni menga uzatib. – Oʻqib chiqdim... Hech nima tushunmadim... Gʻirt topishmoq! Bir qishloqi bola poytaxtga kelibdi, na ish, na boshpana, na oʻzbekchilikni topolmay qaytib ketibdi.
– Oʻ! – deya sipo jilmaydi mehmon. – Shu zamonda-ya? Bizning jamiyatdami?
Ustoz uni ma’qullab, bosh qimirlatdi:
– Hamma gap shunda-da. Shu tipik hodisami?
– Kam boʻlmanglar-e! – deya miyigʻida kuldi mehmon. – Adabiyot shu darajaga tushgan boʻlsa, adabiyotshunoslik oldinroq tugab bitgan ekan-da.
Labiga yopishib qolgan shaftoli poʻchogʻini beozorgina chimdib olayotganimda, ustoz suzilgan tarzda picha jimib turdi, soʻng poʻchoqning ogʻzidagi qoldigʻini yelkamdan oshirib tuflab, soʻzga ogʻiz juftladi:
– Bilaman, anchadan beri matbuotda koʻrinolmay yuribsiz. Shu kitobni oʻqib, bir fikr bildirvoring... koʻpchilikka aralashtirib boʻlsayam... Bosilishiga oʻzim yordam beraman.
Mehmon oʻsha muloyim ohangda yana gap qistirdi:
– Bu yozuvchining ijodidan ancha uzoqman. Lekin, aytishlaricha, tili sal uzunroqmish. Bir hajviyasida hatto tanqidchilarniyam... a? Indamay qoʻyib bersa deyman... Uniyam kuragini ezib qoʻyadigan mardlar bordir?
Xullas, kuragini oʻzim ezib qoʻyaqoldim. Mana, endi tipirchilayapti. Shunaqada biram mazza qilaman-ey!
Umuman, nomi satirachi boʻlsa, hammasining burnini gʻishtga ishqalash kerak. Shularning dastidan tuppa-tuzuk xotinim ham aynidi-qoldi – hajviy kitobni ochvolib, qiqirlagani qiqirlagan. Bugun uyda qiqirlaydi, keyin ishxonada... keyin koʻchada... Oxiri nima boʻladi, xudo biladi.
Bu yoqda tinchgina bir oilaga sovuqchilik tushirayotgani yetmaganidek, yana qargʻadan imzosiz xat joʻnatishadi, peshanangga laqab yopishtirmoqchi boʻlishadi – «plyus oshqovoq» deb...
– Ha, aytganday... hoʻ akaxon, oshqovoq somsadan qoldimi? Yana bitta uzing. Satirachilarning uchma aygʻoqchisi toʻsatdan rizqimni qiyib ketsa boʻladimi. Bu kasofatilarning qoʻlidan boshqa nimayam kelardi...
Oh, oh, oh, oshqovoqdan qolmaylik, oshqovoqdan!

1988
Mualifning boshqa asaralari
1 Aspan attorning arizalari (hajviya) [Anvar Obidjon] 832
2 Ayollar va xayollar (hajviya) [Anvar Obidjon] 792
3 Аспан атторнинг аризалари (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 637
4 Аёллар ва хаёллар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 855
5 Babangida (hajviya) [Anvar Obidjon] 659
6 Baqalarning niyati buzuq (hajviya) [Anvar Obidjon] 819
7 Bayram intyervyusi (hajviya) [Anvar Obidjon] 629
8 Berkinib olgan sirgʻacha (hikoya) [Anvar Obidjon] 935
9 Bezgakshamol-2 (hajviy hangomalar) [Anvar Obidjon] 1483
10 Boymamat Beshinchi (hikoya) [Anvar Obidjon] 719
11 Buguncha bayram... (hajviya) [Anvar Obidjon] 655
12 Buzoq guvohlikka chaqirilsin! (hajviya) [Anvar Obidjon] 649
13 Бабангида (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 610
14 Байрам интервюси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 749
15 Бақаларнинг нияти бузуқ (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 775
16 Безгакшамол-2 (ҳажвий ҳангомалар) [Anvar Obidjon] 784
17 Беркиниб олган сирғача (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 646
18 Боймамат Бешинчи (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 634
19 Бугунча байрам... (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 643
20 Бузоқ гувоҳликка чақирилсин! (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 601
21 Dardingni stadionda ayt (hajviya) [Anvar Obidjon] 895
22 Davolanish (hajviya) [Anvar Obidjon] 605
23 Даволаниш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 597
24 Дардингни стадионда айт (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 579
25 Eh, la’nati ombor… [Anvar Obidjon] 961
26 Eh, shoʻrlik erkaklar! (hajviya) [Anvar Obidjon] 791
27 Eng iste’dodli oʻlik (hajviya) [Anvar Obidjon] 684
28 Энг истеъдодли ўлик (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 525
29 Эҳ, лаънати омбор… [Anvar Obidjon] 869
30 Эҳ, шўрлик эркаклар! (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 611
31 Gulixonning gulzorchasi (hikoya) [Anvar Obidjon] 648
32 Гулихоннинг гулзорчаси (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 544
33 Hakka xolaning igʻvolari (hikoya) [Anvar Obidjon] 688
34 Halokatdan asrovchilar (hajviya) [Anvar Obidjon] 601
35 Hemma Malina (hajviya) [Anvar Obidjon] 606
36 Ҳакка холанинг иғволари (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 845
37 Ҳалокатдан асровчилар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 557
38 Ҳемма Малина (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 617
39 Impoʻrtbop yigit (hajviya) [Anvar Obidjon] 726
40 Импўртбоп йигит (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 564
41 Jaqqi (hikoya) [Anvar Obidjon] 1083
42 Жаққи (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 713
43 Kambagʻalbop Gulmatiy (hajviya) [Anvar Obidjon] 1115
44 Kasofati temirtak (hajviya) [Anvar Obidjon] 558
45 Keksa yamoqchi (hikoya) [Anvar Obidjon] 657
46 Kemaga tushganning joni bir (hajviya) [Anvar Obidjon] 762
47 Kezargon Boychechak (qissa) [Anvar Obidjon] 911
48 Камбағалбоп Гулматий (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 543
49 Кезаргон Бойчечак (қисса) [Anvar Obidjon] 581
50 Кекса ямоқчи (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 610
51 Кемага тушганнинг жони бир (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 807
52 Madaniy zoʻravonlik (hajviya) [Anvar Obidjon] 930
53 Maqolasiz sarlavha (hajviya) [Anvar Obidjon] 776
54 Maqtanchoq (hikoya) [Anvar Obidjon] 1179
55 Marayim gʻijjak (hajviya) [Anvar Obidjon] 726
56 Menga til oʻrgatmoqchi boʻlishgani (h... [Anvar Obidjon] 884
57 Meshpolvonning janglari [Anvar Obidjon] 4940
58 Ming soʻmlik poʻstak (hajviya) [Anvar Obidjon] 722
59 Mirzaqand naynovning hasratlari (hajviya) [Anvar Obidjon] 612
60 Mishmishali (hajviya) [Anvar Obidjon] 636
61 Маданий зўравонлик (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 547
62 Марайим ғижжак (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 536
63 Мақоласиз сарлавҳа (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 565
64 Мақтанчоқ (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 679
65 Менга тил ўргатмоқчи бўлишгани (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 552
66 Мешполвоннинг жанглари [Anvar Obidjon] 815
67 Минг сўмлик пўстак (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 555
68 Мирзақанд найновнинг ҳасратлари (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 516
69 Мишмишали (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 548
70 Nishon buqoq va ritmik gimnastika (ha... [Anvar Obidjon] 789
71 Nokdaun (hajviya) [Anvar Obidjon] 551
72 Нишон буқоқ ва ритмик гимнастика (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 649
73 Нокдаун (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 573
74 O...o...jon (hikoya) [Anvar Obidjon] 577
75 Odobli boʻlish osonmi? (hikoya) [Anvar Obidjon] 0
76 Ola-bula sharf (hajviya) [Anvar Obidjon] 569
77 Olovjon (hikoya) [Anvar Obidjon] 519
78 Oltiariq hangomalaridan [Anvar Obidjon] 2134
79 Oltin vasvasasi (hajviya) [Anvar Obidjon] 814
80 Oltin yurakli avtobola (qissa va hiko... [Anvar Obidjon] 6209
81 Ortigʻalining oʻzginasi (hajviya) [Anvar Obidjon] 652
82 Oxirgi sedanatut qissasi (hajviya) [Anvar Obidjon] 637
83 О...о...жон (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 572
84 Одобли бўлиш осонми? (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 0
85 Ола-була шарф (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 580
86 Олий табақали меҳмонлар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 561
87 Оловжон (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 543
88 Олтиариқ ҳангомаларидан [Anvar Obidjon] 601
89 Олтин васвасаси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 580
90 Олтин юракли автобола (қисса ва ҳикоялар) [Anvar Obidjon] 928
91 Ортиғалининг ўзгинаси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 551
92 Охирги седанатут қиссаси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 502
93 Ошқовоқсиз сатира (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 555
94 Pidboʻl (hajviya) [Anvar Obidjon] 600
95 Poygakdagilar (hajviya) [Anvar Obidjon] 592
96 Poʻpisaning ogʻirligi qancha? (hajviya) [Anvar Obidjon] 0
97 Пидбўл (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 626
98 Пойгакдагилар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 562
99 Пўписанинг оғирлиги қанча? (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 0
100 Qadrdon yigʻilar (hikoya) [Anvar Obidjon] 722
101 Qiygʻirakning shamoli (hajviya) [Anvar Obidjon] 635
102 Qora bodring (hajviya) [Anvar Obidjon] 606
103 Qorinbotir (doston) [Anvar Obidjon] 1207
104 Qoʻgʻirchoqlar (hikoya) [Anvar Obidjon] 961
105 Qoʻlaqabli bogʻkursi (hajviya) [Anvar Obidjon] 734
106 Quvish (hajviya) [Anvar Obidjon] 595
107 Қадрдон йиғилар (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 544
108 Қийғиракнинг шамоли (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 675
109 Қора бодринг (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 557
110 Қоринботир (достон) [Anvar Obidjon] 565
111 Қувиш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 618
112 Қўлақабли боғкурси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 501
113 Қўғирчоқлар (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 584
114 Restoranda tanishganlar (hajviya) [Anvar Obidjon] 714
115 Ресторанда танишганлар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 585
116 Serkaxonim (hajviya) [Anvar Obidjon] 611
117 Sotti satang hayotidan (hajviya) [Anvar Obidjon] 619
118 Sovigan koʻngil (hajviya) [Anvar Obidjon] 794
119 Soʻlim xiyobonda (hajviya) [Anvar Obidjon] 665
120 Sudxoʻrning ziyofati (hajviya) [Anvar Obidjon] 664
121 Серкахоним (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 605
122 Совиган кўнгил (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 581
123 Сотти сатанг ҳаётидан (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 621
124 Судхўрнинг зиёфати (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 504
125 Сўлим хиёбонда (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 549
126 Talablarga binoan (hajviya) [Anvar Obidjon] 615
127 Tip-tiniq vujud (hikoya) [Anvar Obidjon] 558
128 Tomoqqa taqaladigan gap (hajviya) [Anvar Obidjon] 677
129 Toʻgʻon Takayevning qoshiqbozi (hajviya) [Anvar Obidjon] 673
130 Toʻnni teskari kiyish (hajviya) [Anvar Obidjon] 925
131 Toʻporicha gap-gashtaklar (hajviya) [Anvar Obidjon] 698
132 Tushuntirish xati (hajviya) [Anvar Obidjon] 1215
133 Tutunfurush (hajviya) [Anvar Obidjon] 707
134 Талабларга биноан (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 537
135 Тип-тиниқ вужуд (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 584
136 Томоққа тақаладиган гап (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 513
137 Тутунфуруш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 516
138 Тушунтириш хати (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 990
139 Тўнни тескари кийиш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 556
140 Тўпорича гап-гаштаклар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 551
141 Тўғон Такаевнинг қошиқбози (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 551
142 Uch ogʻa-ini (hikoya) [Anvar Obidjon] 819
143 Uyquda nimalar boʻlmaydi! (hikoya) [Anvar Obidjon] 903
144 Уйқуда нималар бўлмайди! (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 516
145 Уста Гулматнинг жумбоғи (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 531
146 Уч оға-ини (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 623
147 Val… valay… (hajviya) [Anvar Obidjon] 827
148 Вал… валай… (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 802
149 XX asr talonchiligi (hajviya) [Anvar Obidjon] 634
150 XX аср талончилиги (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 552
151 Xizmatchilik-da, xizmatchilik (hajviya) [Anvar Obidjon] 617
152 Xorij radiosi va... kalish (hajviya) [Anvar Obidjon] 680
153 Xususiy koʻprikcha (hajviya) [Anvar Obidjon] 605
154 Хизматчилик-да, хизматчилик (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 564
155 Хориж радиоси ва... калиш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 566
156 Хусусий кўприкча (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 581
157 Yerliklar (hajviya) [Anvar Obidjon] 637
158 Ерликлар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 597
159 Ziyodbotirdan boshqasi topiladi (hajviya) [Anvar Obidjon] 640
160 Ziyolicha olishuv (hajviya) [Anvar Obidjon] 658
161 Зиёдботирдан бошқаси топилади (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 509
162 Зиёлича олишув (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 539
163 Oʻshaning erimikan? (hajviya) [Anvar Obidjon] 0
164 Ўшанинг эримикан? (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 0
165 Gʻilay sichqon (hajviya) [Anvar Obidjon] 747
166 Ғилай сичқон (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 534
167 Shiliqabiliq (hajviya) [Anvar Obidjon] 582
168 Shomurod hasibfurushning futbolga bor... [Anvar Obidjon] 529
169 Shubha (hajviya) [Anvar Obidjon] 607
170 Shumqadam (hajviya) [Anvar Obidjon] 586
171 Шилиқабилиқ (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 572
172 Шомурод ҳасибфурушнинг футболга борга... [Anvar Obidjon] 519
173 Шубҳа (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 586
174 Шумқадам (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 506
175 Chakalakzor afsonasi (hajviya) [Anvar Obidjon] 717
176 Чакалакзор афсонаси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 793
Tavsiya qilamiz
Яндекс.Метрика