Ошқовоқсиз сатира (ҳажвия) [Anvar Obidjon]

Ошқовоқсиз сатира (ҳажвия) [Anvar Obidjon]
Ошқовоқсиз сатира (ҳажвия) [Anvar Obidjon]
Бутун бошли шаҳарда мижозимга ўтирадиган ягона ошхона шу. Биринчидан, очиқ ҳавода овқатланаман, иккинчидан, ошқовоқ сомса фақат шу ерда ёпилади.
Воҳ-воҳ, ошқовоқ дегани жон-дилим. Айтишларича, болалигимдаёқ эндигина хамаклаётган кадини маммага ўхшатиб сўрганим-сўрган экан...
Иссиққина ошқовоқ сомсаларни, одатдагидек, четдаги уч оёқли ногирон столга ёйиб, эндигина эмишни бошламоқчи бўлувдимки, тепадан «Қағ-ғ!» этган товуш эшитилди. Мундоқ қарасам, конверт чангаллаган бир қарға бошимда шақилдоқдек айланиб турибди. «Кишт!» дедим. Қарға эса, қочиш ўрнига бехос пастга шўнғиди-ю, хатни столга ташлаб, сомсалардан бирини чангаллаганича яна осмонга кўтарилди «Илойим, кекиртагидан тешиб чиқсин!» – деб қичқирдим юлиб ютар «почтачи»нинг ортидан.
Конвертни олиб кўрсам, устига: «Ошқовоқхона, четдаги уч оёқли стол, Маматвали Шампановга», деб ёзилибди.
Э, чаласавод! «Шанбанов»ни «Шампанов» дебди. «Шанбан»нинг «Шанба»дан келиб чиққаниниям билмайди.
Сомсадан бир тишлаб қўйиб, хатни очдим. Сочиқдек келадиган қоғозда тўрттагина сўз: «Маматвали плюс ошқовоқ, минус сатира, баробар – аҳмоқона тирикчилик».
На имзо бор, на хайр-маъзур. Аммо, муаллифи шундоққина тирноғимнинг устида турибди – бу ўша писмиқ сатирачининг иши, ўша ғулғулабоз ёзган буни. Асарларини янчиганимда айрим касбдошларим: «Бекорга овора бўпсан, сендақаларнинг танқидига пинагиниям бузмайди у», дейишганди. Мана, алам қипти-ку!
Шу десангиз, отам раҳматли аскиячи зотини солиқчидан ҳам ёмон кўрарди, «хиринглашиб ўтиргунча, сигирга бир қучоқ ўт юлиб берсанг, рўзғорга ярим коса, бозорга икки коса қатиқ қўшилади», дерди. Менгаям отамдан юққанми, сатирасиниям, юмориниям кўргани кўзим йўқ. Бу ёқда вагон-вагон масалалар ҳал бўлмай ётибди, ҳажвчиларни кўрсангиз, ҳануз «хи-хи-хи, хо-хо-хо, ха-ха-ха».
Мана, биттасининг ёзгани: «Бу одам ёстиққа оёғини эмас, бошини қўйиб ухлаши, шўрвадаги карамни аввал қўлида олиб, сўнг қошиққа солиши билан эмас, қошиқни тўғридан-тўғри косага ботириши билан бошқалардан кескин фарқ қилса-да, ҳамон жиннихонада даволаняпти. Чунки, у мудом ўша саволни такрорлагани такрорлаган: «Кимё завўдининг мўрисини қачон судга берамиз?!»
Бунинг нимаси кулгили? Ёзувчи бизга нима демоқчи? Мўрини «қора курси»га судрашга уринаётган одамнинг соппа-соғлигига халқни ишонтирмоқчими? Ишонтирганда ҳам, шу куладиган гапми? Жудаям одамларни кулдиргинг келган бўлса, ана, лоақал Бароқ Исрофилга ўхшаб отарчиларни мазахла, давлатга бир тийинлик фойда келтирмайдиган сақичфурушларни фош қил. Завўднинг мўрисига бало борми?
Ўзимга қолса, бунақа субитсиз жанрга бурун тиқиб, илмимни хор қилиб юрмасдим. Наилож, устознинг раъйига қараб...
Бир куни устозникида ўтириб қолдик. Орада десангиз, нозиккина идоранинг нозиккина вакили ҳам бор. Кўринишидан мушукдай мулойим, аммо гаплари йўлтўсарнинг муштидек лўнда-лўнда.
Устоз мени азалдан яхши кўради, боиси бирон марта кўзига тик боққан эмасман. Бу сафар ҳам меҳри товланиб, меҳмонга боримни борича мақташга тушди: танқидчилигимизнинг эртанги юлдузи, калласи нақ билимнинг уяси, энг муҳими – ниҳоятда жасур, табиатига ёқмаган ёки сиз билан бизга ўхшаш бамаъни китобхоннинг ихлосини қозонмаган асарларни тап тортмай савалаб ташлайди, деди. Шу йўсин, гапнинг қозонида адабиётни қовуравердик. Бир пайт, «жаз» этиб, капгирга ҳажвчилик илинди. Устоз кўзимга маънодор боққан эди, «биласиз-ку, бунақа шатмоқ жанрга азалдан тоқатим йўқ», дедим.
– Ижтимоий тараққиётнинг ҳозирги босқичида биз универсал бўлишимиз керак, – деди устоз, бурнининг учини ўйнатиб. – Акс ҳолда сиз... айтайлик, ҳатто биз ҳам четга сурилиб қолишимиз мумкин.
Юрагим бир жизиллаб қўйди.
Шундан кейин устоз муқоваси рангпарроқ китобни олиб, эрмакка варақлаган бўлди.
– Қарангки, мана шуям сатирамиш, – деди у китобни менга узатиб. – Ўқиб чиқдим... Ҳеч нима тушунмадим... Ғирт топишмоқ! Бир қишлоқи бола пойтахтга келибди, на иш, на бошпана, на ўзбекчиликни тополмай қайтиб кетибди.
– Ў! – дея сипо жилмайди меҳмон. – Шу замонда-я? Бизнинг жамиятдами?
Устоз уни маъқуллаб, бош қимирлатди:
– Ҳамма гап шунда-да. Шу типик ҳодисами?
– Кам бўлманглар-э! – дея мийиғида кулди меҳмон. – Адабиёт шу даражага тушган бўлса, адабиётшунослик олдинроқ тугаб битган экан-да.
Лабига ёпишиб қолган шафтоли пўчоғини беозоргина чимдиб олаётганимда, устоз сузилган тарзда пича жимиб турди, сўнг пўчоқнинг оғзидаги қолдиғини елкамдан ошириб туфлаб, сўзга оғиз жуфтлади:
– Биламан, анчадан бери матбуотда кўринолмай юрибсиз. Шу китобни ўқиб, бир фикр билдирворинг... кўпчиликка аралаштириб бўлсаям... Босилишига ўзим ёрдам бераман.
Меҳмон ўша мулойим оҳангда яна гап қистирди:
– Бу ёзувчининг ижодидан анча узоқман. Лекин, айтишларича, тили сал узунроқмиш. Бир ҳажвиясида ҳатто танқидчиларниям... а? Индамай қўйиб берса дейман... Униям курагини эзиб қўядиган мардлар бордир?
Хуллас, курагини ўзим эзиб қўяқолдим. Мана, энди типирчилаяпти. Шунақада бирам мазза қиламан-эй!
Умуман, номи сатирачи бўлса, ҳаммасининг бурнини ғиштга ишқалаш керак. Шуларнинг дастидан туппа-тузук хотиним ҳам айниди-қолди – ҳажвий китобни очволиб, қиқирлагани қиқирлаган. Бугун уйда қиқирлайди, кейин ишхонада... кейин кўчада... Охири нима бўлади, худо билади.
Бу ёқда тинчгина бир оилага совуқчилик тушираётгани етмаганидек, яна қарғадан имзосиз хат жўнатишади, пешанангга лақаб ёпиштирмоқчи бўлишади – «плюс ошқовоқ» деб...
– Ҳа, айтгандай... ҳў акахон, ошқовоқ сомсадан қолдими? Яна битта узинг. Сатирачиларнинг учма айғоқчиси тўсатдан ризқимни қийиб кетса бўладими. Бу касофатиларнинг қўлидан бошқа нимаям келарди...
Оҳ, оҳ, оҳ, ошқовоқдан қолмайлик, ошқовоқдан!

1988
Mualifning boshqa asaralari
1 Aspan attorning arizalari (hajviya) [Anvar Obidjon] 833
2 Ayollar va xayollar (hajviya) [Anvar Obidjon] 793
3 Аспан атторнинг аризалари (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 637
4 Аёллар ва хаёллар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 856
5 Babangida (hajviya) [Anvar Obidjon] 659
6 Baqalarning niyati buzuq (hajviya) [Anvar Obidjon] 820
7 Bayram intyervyusi (hajviya) [Anvar Obidjon] 630
8 Berkinib olgan sirgʻacha (hikoya) [Anvar Obidjon] 937
9 Bezgakshamol-2 (hajviy hangomalar) [Anvar Obidjon] 1485
10 Boymamat Beshinchi (hikoya) [Anvar Obidjon] 719
11 Buguncha bayram... (hajviya) [Anvar Obidjon] 655
12 Buzoq guvohlikka chaqirilsin! (hajviya) [Anvar Obidjon] 650
13 Бабангида (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 611
14 Байрам интервюси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 749
15 Бақаларнинг нияти бузуқ (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 777
16 Безгакшамол-2 (ҳажвий ҳангомалар) [Anvar Obidjon] 785
17 Беркиниб олган сирғача (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 646
18 Боймамат Бешинчи (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 635
19 Бугунча байрам... (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 643
20 Бузоқ гувоҳликка чақирилсин! (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 602
21 Dardingni stadionda ayt (hajviya) [Anvar Obidjon] 897
22 Davolanish (hajviya) [Anvar Obidjon] 606
23 Даволаниш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 598
24 Дардингни стадионда айт (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 581
25 Eh, la’nati ombor… [Anvar Obidjon] 962
26 Eh, shoʻrlik erkaklar! (hajviya) [Anvar Obidjon] 792
27 Eng iste’dodli oʻlik (hajviya) [Anvar Obidjon] 688
28 Энг истеъдодли ўлик (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 527
29 Эҳ, лаънати омбор… [Anvar Obidjon] 870
30 Эҳ, шўрлик эркаклар! (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 613
31 Gulixonning gulzorchasi (hikoya) [Anvar Obidjon] 650
32 Гулихоннинг гулзорчаси (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 545
33 Hakka xolaning igʻvolari (hikoya) [Anvar Obidjon] 689
34 Halokatdan asrovchilar (hajviya) [Anvar Obidjon] 603
35 Hemma Malina (hajviya) [Anvar Obidjon] 607
36 Ҳакка холанинг иғволари (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 846
37 Ҳалокатдан асровчилар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 558
38 Ҳемма Малина (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 619
39 Impoʻrtbop yigit (hajviya) [Anvar Obidjon] 728
40 Импўртбоп йигит (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 565
41 Jaqqi (hikoya) [Anvar Obidjon] 1086
42 Жаққи (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 714
43 Kambagʻalbop Gulmatiy (hajviya) [Anvar Obidjon] 1117
44 Kasofati temirtak (hajviya) [Anvar Obidjon] 560
45 Keksa yamoqchi (hikoya) [Anvar Obidjon] 659
46 Kemaga tushganning joni bir (hajviya) [Anvar Obidjon] 763
47 Kezargon Boychechak (qissa) [Anvar Obidjon] 913
48 Камбағалбоп Гулматий (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 545
49 Кезаргон Бойчечак (қисса) [Anvar Obidjon] 583
50 Кекса ямоқчи (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 612
51 Кемага тушганнинг жони бир (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 809
52 Madaniy zoʻravonlik (hajviya) [Anvar Obidjon] 931
53 Maqolasiz sarlavha (hajviya) [Anvar Obidjon] 778
54 Maqtanchoq (hikoya) [Anvar Obidjon] 1181
55 Marayim gʻijjak (hajviya) [Anvar Obidjon] 729
56 Menga til oʻrgatmoqchi boʻlishgani (h... [Anvar Obidjon] 887
57 Meshpolvonning janglari [Anvar Obidjon] 4957
58 Ming soʻmlik poʻstak (hajviya) [Anvar Obidjon] 723
59 Mirzaqand naynovning hasratlari (hajviya) [Anvar Obidjon] 613
60 Mishmishali (hajviya) [Anvar Obidjon] 637
61 Маданий зўравонлик (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 548
62 Марайим ғижжак (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 538
63 Мақоласиз сарлавҳа (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 567
64 Мақтанчоқ (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 681
65 Менга тил ўргатмоқчи бўлишгани (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 553
66 Мешполвоннинг жанглари [Anvar Obidjon] 816
67 Минг сўмлик пўстак (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 556
68 Мирзақанд найновнинг ҳасратлари (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 519
69 Мишмишали (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 550
70 Nishon buqoq va ritmik gimnastika (ha... [Anvar Obidjon] 790
71 Nokdaun (hajviya) [Anvar Obidjon] 553
72 Нишон буқоқ ва ритмик гимнастика (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 651
73 Нокдаун (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 575
74 O...o...jon (hikoya) [Anvar Obidjon] 579
75 Odobli boʻlish osonmi? (hikoya) [Anvar Obidjon] 0
76 Ola-bula sharf (hajviya) [Anvar Obidjon] 570
77 Olovjon (hikoya) [Anvar Obidjon] 520
78 Oltiariq hangomalaridan [Anvar Obidjon] 2136
79 Oltin vasvasasi (hajviya) [Anvar Obidjon] 815
80 Oltin yurakli avtobola (qissa va hiko... [Anvar Obidjon] 6213
81 Ortigʻalining oʻzginasi (hajviya) [Anvar Obidjon] 654
82 Oshqovoqsiz satira (hajviya) [Anvar Obidjon] 699
83 Oxirgi sedanatut qissasi (hajviya) [Anvar Obidjon] 640
84 О...о...жон (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 574
85 Одобли бўлиш осонми? (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 0
86 Ола-була шарф (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 581
87 Олий табақали меҳмонлар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 562
88 Оловжон (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 545
89 Олтиариқ ҳангомаларидан [Anvar Obidjon] 603
90 Олтин васвасаси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 582
91 Олтин юракли автобола (қисса ва ҳикоялар) [Anvar Obidjon] 929
92 Ортиғалининг ўзгинаси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 554
93 Охирги седанатут қиссаси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 503
94 Pidboʻl (hajviya) [Anvar Obidjon] 602
95 Poygakdagilar (hajviya) [Anvar Obidjon] 594
96 Poʻpisaning ogʻirligi qancha? (hajviya) [Anvar Obidjon] 0
97 Пидбўл (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 628
98 Пойгакдагилар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 563
99 Пўписанинг оғирлиги қанча? (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 0
100 Qadrdon yigʻilar (hikoya) [Anvar Obidjon] 725
101 Qiygʻirakning shamoli (hajviya) [Anvar Obidjon] 637
102 Qora bodring (hajviya) [Anvar Obidjon] 607
103 Qorinbotir (doston) [Anvar Obidjon] 1212
104 Qoʻgʻirchoqlar (hikoya) [Anvar Obidjon] 962
105 Qoʻlaqabli bogʻkursi (hajviya) [Anvar Obidjon] 735
106 Quvish (hajviya) [Anvar Obidjon] 596
107 Қадрдон йиғилар (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 546
108 Қийғиракнинг шамоли (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 677
109 Қора бодринг (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 560
110 Қоринботир (достон) [Anvar Obidjon] 567
111 Қувиш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 619
112 Қўлақабли боғкурси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 503
113 Қўғирчоқлар (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 585
114 Restoranda tanishganlar (hajviya) [Anvar Obidjon] 715
115 Ресторанда танишганлар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 587
116 Serkaxonim (hajviya) [Anvar Obidjon] 612
117 Sotti satang hayotidan (hajviya) [Anvar Obidjon] 623
118 Sovigan koʻngil (hajviya) [Anvar Obidjon] 796
119 Soʻlim xiyobonda (hajviya) [Anvar Obidjon] 667
120 Sudxoʻrning ziyofati (hajviya) [Anvar Obidjon] 665
121 Серкахоним (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 607
122 Совиган кўнгил (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 582
123 Сотти сатанг ҳаётидан (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 623
124 Судхўрнинг зиёфати (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 506
125 Сўлим хиёбонда (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 550
126 Talablarga binoan (hajviya) [Anvar Obidjon] 617
127 Tip-tiniq vujud (hikoya) [Anvar Obidjon] 559
128 Tomoqqa taqaladigan gap (hajviya) [Anvar Obidjon] 679
129 Toʻgʻon Takayevning qoshiqbozi (hajviya) [Anvar Obidjon] 674
130 Toʻnni teskari kiyish (hajviya) [Anvar Obidjon] 927
131 Toʻporicha gap-gashtaklar (hajviya) [Anvar Obidjon] 702
132 Tushuntirish xati (hajviya) [Anvar Obidjon] 1217
133 Tutunfurush (hajviya) [Anvar Obidjon] 710
134 Талабларга биноан (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 538
135 Тип-тиниқ вужуд (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 586
136 Томоққа тақаладиган гап (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 514
137 Тутунфуруш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 518
138 Тушунтириш хати (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 992
139 Тўнни тескари кийиш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 557
140 Тўпорича гап-гаштаклар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 552
141 Тўғон Такаевнинг қошиқбози (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 552
142 Uch ogʻa-ini (hikoya) [Anvar Obidjon] 823
143 Uyquda nimalar boʻlmaydi! (hikoya) [Anvar Obidjon] 905
144 Уйқуда нималар бўлмайди! (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 518
145 Уста Гулматнинг жумбоғи (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 533
146 Уч оға-ини (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 626
147 Val… valay… (hajviya) [Anvar Obidjon] 829
148 Вал… валай… (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 803
149 XX asr talonchiligi (hajviya) [Anvar Obidjon] 636
150 XX аср талончилиги (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 553
151 Xizmatchilik-da, xizmatchilik (hajviya) [Anvar Obidjon] 619
152 Xorij radiosi va... kalish (hajviya) [Anvar Obidjon] 682
153 Xususiy koʻprikcha (hajviya) [Anvar Obidjon] 607
154 Хизматчилик-да, хизматчилик (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 565
155 Хориж радиоси ва... калиш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 568
156 Хусусий кўприкча (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 582
157 Yerliklar (hajviya) [Anvar Obidjon] 639
158 Ерликлар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 599
159 Ziyodbotirdan boshqasi topiladi (hajviya) [Anvar Obidjon] 641
160 Ziyolicha olishuv (hajviya) [Anvar Obidjon] 660
161 Зиёдботирдан бошқаси топилади (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 510
162 Зиёлича олишув (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 541
163 Oʻshaning erimikan? (hajviya) [Anvar Obidjon] 0
164 Ўшанинг эримикан? (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 0
165 Gʻilay sichqon (hajviya) [Anvar Obidjon] 749
166 Ғилай сичқон (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 535
167 Shiliqabiliq (hajviya) [Anvar Obidjon] 583
168 Shomurod hasibfurushning futbolga bor... [Anvar Obidjon] 531
169 Shubha (hajviya) [Anvar Obidjon] 608
170 Shumqadam (hajviya) [Anvar Obidjon] 587
171 Шилиқабилиқ (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 574
172 Шомурод ҳасибфурушнинг футболга борга... [Anvar Obidjon] 521
173 Шубҳа (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 587
174 Шумқадам (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 508
175 Chakalakzor afsonasi (hajviya) [Anvar Obidjon] 718
176 Чакалакзор афсонаси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 794
Tavsiya qilamiz
Яндекс.Метрика