Сотти сатанг ҳаётидан (ҳажвия) [Anvar Obidjon]

Сотти сатанг ҳаётидан (ҳажвия) [Anvar Obidjon]
Сотти сатанг ҳаётидан (ҳажвия) [Anvar Obidjon]
Чойхонада
Буёққа ўтир, гражданин Абдукарим. Пажалиста, нондан ол. Ие, сеники қаймоқли патирми? Нў, нў! Қани, ўшани ушатгин-чи бўлмаса.
Хў-ў-ш, тракторингда ҳалиям далаларни гуллатиб юрибсанми? Филтрни тез-тез янгилаб турсанг бас, мотор эшакдай ишлайверади. Вот, асосий масала қаерда!
Техникани сувдек биламан, ўттизинчи йилларда МТСга директор бўлганман. У маҳалларда колхозларга трактор берсак, оёғимизнинг тагига туя сўйишарди. Биз туяни еб тамомлардикки, тошбақанамо тракторлар десанг битта картани шудгордан чиқаролмай хуноб қиларди.
Даже, қирқинчи йиллардаги тракторларниям ҳафсаласи сустроқ эди. Ўзи техниканинг аҳволи нима-ю, улардан тўғри фойдаланмагансан деб, мендек одамни ишдан уришди. Шуми собиқ кавалерисга оқибат дедим-у, юқорига қаратиб хат юмалантирдим. Анча урди-сурдидан кейин, колхозга раис бўлволдик.
Ақлли одамнинг душмани кўп бўлади, эллигинчи йилларда пайт пойлаб туриб, яна тагимга сув қуйишди. Бош табелчиликка тушдим. Аммо, шуниям кўришолмади, ичасан деб бўйнимга айб қўйишди-я. Энг прастўй баҳона, тўғрими? Агар ичмаганимда, чекасан ёки бошқа нарса қиласан деб ковушимни тўғрилашарди барибир.
Хўп, харашў, айбимиз ҳам бор деяйлик. Хўш, мен билан сени тергайдиганлар ўзлари ичишмайди деб ўйлаяпсанми? Ўҳў-ў-ў, ўзлари бундан баттар ишларниям қилишади. Масъул постларда ишлаганман, ҳаммаси тирноғимнинг устида. Ҳамма гап шундаки, ўша қалбаки покизаларни палахмонга солиб ирғитиш учун ҳозирча етарли фактимиз йўқ.
Агар заметка қилиб юрган бўлсанг, кейинги пайтда ўзимизга ўхшаган ватанпарварлар четда қолиб, замон шоирники бўп кетди – сатрига қараб пул ишлашяпти. Тунов куни почтага кирсам, қўшнимнинг тўққизинчида ўқийдиган муштдеккина қизи битта каптансяни узатди-ю, давлатнинг бир неча сўм маблағини ўзлаштириб кетди. Суриштириб кўрсам, бу зумраша ўнинчида ўқийдиган ўспиринларга атаб шеър ёзиб тураркан. Ана сенга тараққиёт!
Почтадан чиқдим-у, тўғри магазинга кириб, учта қалам, ўнта дафтар олдим. Ҳеч шеър ёзиб кўрганмисан, гражданин Абдукарим? Ёзиш-ку чепуха, энг қийини уни публикатсия қилиш. Газетачилардан таниш орттирмасанг, ўлсаям босишмайди, вассалом. Вот, асосий масала қаерда.
Раён газетасига кечанинг ўзида тўртта ғазал олиб кирдим. Бирини ўпоқ, бирини сўпоқ қилишди. Қани энди, шунақада поччанг газетада ишласа-ю, ёзганларингни опанг орқали узатиб тураверсанг.
Бошингни ортиқча кампасир қилмай, яхшиси, ғазалларимдан биттасини сенга ўқиб берақолай. Алангламай, бу ёққа қулоқ сол:
    Қора қошинг бурнингда туташибди-ку, вой-дод,
    Причўсканг ўзингга ярашибди-ку, вой-дод.
    Осмондаги турналар жойида таққа тўхтаб,
    Сув тагидан бақалар қарашибди-ку, вой-дод.
    Сотти Сагатович Суннатовни адо қилма,
    Бошқа ошиқлар бирлашибди-ку, вой-дод.

Ўзи лўнда, мазмуни жудаям чуқур, тўғрими? Газетадаги буйракратга шуям ёқмади. Янглишмасам, кейинги вақтда у мени вапше кўролмай боряпти. Чунки, ўзи бундан ўтказиб ёзолмайди-да.
Шунақа ноҳақлик қилишаверса, бир кунмас-бир куни ёзишни шартта тўхтатиб қўйишим мумкин. Хўш, унда нима бўлади? Газетачиларга қолса-ку, битта шоирнинг камайгани фойда. Лекин, одамлар-чи? Шўринг қурғур оддий одамларга мендек ғазалхонни ким топиб беради? Вот, асосий масала қаерда.
Нега бунақа бетоқат бўляпсан? Ғазалнинг мағзини чақолмадинг шекилли, гражданин Абдукарим? Хижолат тортмай қўяқол, сен-ку тракторчисан, бунақанги маънодор ғазални ҳатто биринчи класс шофёрларинггам дарровда тушунавермайди.
Ҳа, айтгандай, ўзинг ҳам шофёр бўп кетмасайдинг. Машинада кўп пахта териб, мукофотга «Жигули» олганмишсан? Маладес, эшитиб хурсанд бўлдим. Биз отда чопиб юриб шундақа ажойиб замонни қуриб қўйдик, сенлар даврни суравер энди.
Машинанг шу атрофдами ўзи? Оёғини кўриб қўйсак, қалай бўларкин? Ғир этиб пивохонага борамиз-у, бир-иккитадан курушкани бўшатиб, баҳонада машинаниям ювган бўламиз. Рулдаман десанг, майли, сени улушингниям ўзим оламан. Энг муҳими – пиво тугаб қолмаган бўлса бас. Вот, асосий масала қаерда.

Кўчада
Ўв, гражданин! Граж... Ғассолвоймисан? Мўйлов муборак бўлсин. Зўрға танидим. Хиёл қори дастлаб соқол қўйганида, ити таниёлмай, илгидан олганди.
Вапше, менам сени ёшингда мўйлов қўйганман. МТСга директор эдим ўшанда. Ҳалиям қора экинга сувчидирсан? Ничево, ука, баридан муҳими – тани сиҳатлик. Вот, асосий масала қаерда.
Қўлингдаги сўмкадан хулоса чиқариш мумкинки, магазинга қараб кетяпсан. Танлаган йўлинг тўғри, кутубхонаю дўконларга тез-тез бориб, халқаро аҳвол билан ички савдони кузатиб туриш керак. Мен дунёни кўпроқ телевизўр орқали пайпаслаб бораман. Яқинда бир аперис... то ест, атейис бола чиқиб, баъзи таниқли авлиёлар ҳам уч-тўрттадан хотин олган, дейди. Значит, улар анча ошириб юборишган. Мана, биз ҳатто колхозга раис бўлиб, икки марта чимилдиққа киришга зўрға ҳаддимиз сиғди. Учинчисига оғиз очганимизни биламиз, фирқалик билетимиз «пир-р» этганича марказга учди. Анча-мунча дон сепиб кўрдик, қайтиб келмади.
Ўшанда кимга киннам кирганини топ-чи. Ўтган йили буғдойингни қайси чумоли ўғирлаганини топсанг топасанки, бу ипнинг учига етолмайсан.
Бўпти, ўзим айтақолай. Ҳозир тепангда бармоқ сараклатиб турган Зайтун Фирдавсовна у маҳалларда орқамдан пизиллаб юрарди. Илжайма. Бугунги аҳволимга қарайсан-да? Ошиқлигимдаги туришимни кўрсанг – хиром этикдек тарсиллайман. Гиламга оёқ артиб, қопдан ҳамён осган даврларим. Зайтун опангни сўрасанг, маданият уйида биринчи нўмерли ўйинчи. Айниқса, «Тановар»га йўрғалаганда, поездни релсидан чиқарворарди.
Холадимга[1] етдим деганимда, севгим хазон бўлди. Пешанамга шу таннознинг портрети чизилмаган экан, ука.
Ўша фожиага атаб бир шеър қоралаганман. Мен ўқиб берай, сен қўлингга рўмолча олиб эшитиб тур.
    Қулоқ сол, эй Зайтун отли санаммў-ў, санам,
    Кўпни куйдирдинг, ёндим менаммў-ў, менам.
    Бу оламда ўзим лойиқ эдим-ку васлингга,
    Заказнўйдек менбоп эдинг сенаммў-ў, сенам.
    Сотти Сагатович Суннатовга энадек табаррук эдинг,
    Бизни айирдилар... Вой, энаммў-ў, энам!

Маладес, гражданин Ғассол, дийданг қаттиқ экан, йиғламадинг. Юрагинг ғиппа ушлаб қолишидан қўрқиб турувдим. Чунки, буни хотинимга ўқиб берганимда, қориб турган хамирига боши санчилганича қимирламай қолувди.
Тақдир экан, Сотти аканг Мажнунликка ярамагандан кейин, Зайтун опанг ҳам Лайлиликни йиғиштириб, депутат бўпкетди. Баттол раҳбарлар шундай нарсани ишлатиб қаритишди. Менга текканда, уйда бўрсиқдек бўлиб, кашта тикиб ўтирарди. Вот, асосий масала қаерда.
Сени нега тўхтатдим ўзи?
Ҳа, айтгандай, агар магазинга кетаётган бўлсанг, кичик бир хизмат бор. Қоғоз тугаб қолиб, эрталабдан буён ўзимни қаерга осишни билмай юрибман. Ке энди, дардимни олгин, ука. Ортган майда пулингга тўрттагина дафтар опкелиб берсанг, шеърхонлар келгусида сенга завўтнинг мўрисидек ҳайкал қўйишади. Қўрқма, ҳақингни еб кетмайман. Биронта ғазалим босилса, гонорардан узилиш бўпкетармиз...
Нима дединг? Медпўнктга кетяпман? Нозикроқ жойингга чипқон чиққандир-да? Ие, баданингга эшакем тошган бўлса, медпўнктда бало борми? Кечаси оғилхонага кириб, этагингда эшакка ем берсанг, тошмаларинг уч кунда қайтади. Мабодо, эшак топилмаса, майли, унда дўхтирга бор.
Между прочим, Хиёл қорига учрашсанг ҳам бўлади. Дами ниҳоятда ўткир – «куф» деса карни тузатади, «суф» деса соқовни.
Ҳой, шошмай тургин...
Э, бор-э, билганингдан қолма-э! Аслида-ку, сенга ўхшаганларга нутқимни хор қилмаслигим керак. Лекин, анқов гражданларни кўрганда, «Э, хўш!» – деб қўйиш шоир халқининг бурчи. Вот, асосий масала қаерда.

Рўзғорда
Шундоқ қилиб, хотингинам, паловниям урволдик. Байрамингга путур етмасин деб, тузи пастлигини айтиб ўтирмадим.
Қанақа байрам деганинг нимаси? Биласан-ку, ҳар пайшанба-бозор уйимизда шеър базми...
Қаёққа, ҳов? Ҳе, тезда рангинг ўчмай ўлгур! Қимирлама деяпман! Нима, битта ўзимга керакми ижодим? Сен паразитлар маърифатли бўлгин деб, кечаси билан қиличнинг тиғида юриб чиқаман. Дорбоздан фарқим шуки, у оёқдан тойиши мумкин, мен тилдан. Ўтир яхшиликча! Қани, эшитмай кўр-чи!
... Ҳа, гап шундоқ бўпти, гражданин хотин. Майли, хоҳласанг парқувга ёнбошла. Аммо, пинакка кетсанг, хафа қиламан. Капгир қозонда-ю, шоир мухлислар орасида истарали. Вот, асосий масала қаерда.
Бурноқ куни нега қорним ғижимлади, биласанми? Ўшанда Бўстон чўлоқ бир арбузни «ёр-ёр» билан кўтариб кепқолди. Гузарда бўғизлаб едик. Кечаси азобини тортгандан кейин билдимки, пўчоғидан уруғигача ғирт дори экан. Мана сенга электропикатсия плюс химизатсия!
Ана шундан тажангланиб, передавўй гражданский руҳда ўткир нарса ёздим. Чойни хўриллатмасдан, қулоқни динкайтир.
    Магазинга келибди арбуз, э маладес,
    Сотибди уни Назар кўккўз, э маладес.
    Битта арбуз олиб сўйсак, ғиж-ғиж селитра,
    Қўрқмай едик қип-қизил туз, э маладес.
    Сотти Сагатович Суннатовга иситма чиқди,
    Келақол, дўмбоқ дўхтир қиз, э маладес.

Эснама! Эснама деяпман! Ҳа, эсизгина шеър. Сенларга «Сўнгги ахборот» ҳам ҳайф. Энди билдимки, тўртта хотин олганлар тўғри қилган экан. Охири биттаси эслироқ чиқади-да.
Ҳалиям кечмас, мени шунақа хўрлайверсанг, бошига китоб қўйиб ухлайдиганини ахтариб, шартта уйдан жилвораман. Кичкина шу қишлоқда янги Амирийни етиштирган худо, водий бўйича бирорта Нодираниям яратгандир.
Воҳ, пешанам қурсин! Адабиётни-ку эчки карамни билганчалик биласан, ҳеч бўлмаганда, девонимни оққа кўчиришни эпласанг экан. Ўзингга маълум, почерким анча бепардоз. Адабиёт газетасига шеър юборсам, у ёқдан хат келди: «Чизиб жўнатган расмингизга тушунмадик», деб. Бошқа газетадагилар бўлса: «Бизга атаган нарсаларингизни рус алфавитида ёзинг», дейишибди. Худди оламда ўзбек алфавитиям бордек гапиришади. Охирида битта машқимни Буҳалчанинг неварасига диктўпга қилиб, «Ёш куч»га қаратиб ҳайдадим. Кўп ўтмай: «Шеърингизни олдик, лекин ёшлар ҳақида бўлмагани учун қолдирилди», деган жавоб келди. Хатни ўқиб, суюниб кетдим – юборган нарсам шеър эканлигини ниҳоят тан олишибди. Шеърим борлиги исботландими, демак, шоирман. Вот, асосий масала қаерда.
Мана, талабларингга биноан деб, ўша жўрнолга мос ғазал битиб қўйдим. Бунисиниям яйраб эшит.
    Бир камсамўлкани севдим, суқланиб турсам турай,
    Уйланиб, яхши йўлга шу қизни бурсам бурай.
    Оҳ дедим, сўнг воҳ дедим, фортичкадан бир боқ дедим,
    Мактабнинг деразаларига мўралаб юрсам юрай.
    Ишқ йўлида таваккал қил, Сотти Сагатович Суннатов,
    Шартта этикни чўткалаб, камсамўлга кирсам кирай.

Ву, паразит! Ву, паразит! Хуррак отяпсан-ку! Тумов-пучқоқлигингни пеш қилма. Нима, оддий бурун тортишни хурракдан ажратолмай қолдимми? Ижодкорлар айн моментда любой нарсани пайқайди. Ҳе, бамаза чопончангдан ўргилдим!
Бизга жуда увол. Шоир зоти борки, шўрликни сенга ўхшаган зимистонлар гумдон қилади – гоҳ юракни кемирасан, гоҳ асабни. Мен дастингдан ҳалок бўламан, сен ажали билан кетди деб дезинпорматсия тарқатасан. Ўлимдан-ку қўрқмайман, аммо келиб-келиб сен попишакка қурбон бўлганим алам қилади. Ҳаром ўлганга яраша, Амирий ошатган ошдан тиқилиб ўлсанг-да. Вот, асосий масала қаерда.

Редаксияда
Ҳа, бетгачопар, ҳалиям абадий ходим бўлиб ўти-
рибсанми? Номни жуда топиб қўйишган-да, мингта шоир газетангда шеърини чиқаролмай ўлиб кетади, сен юз йил шундай тураверасан.
Сенда инсоф борми ўзи? Душанба куни ташлаб кетган шеъримни сешанбадаёқ конвертга тиқиб, уйимга жўнатибсан-а. Жиғилдонни ўйласам, олдингга келиб ўтирмасдим, шеърхон гражданларга куйиндим. Чунки, санъат – халқники. Вот, асосий масала қаерда.
Мана, ёзган хатингни қара, хўрозқанд ўрашга арзимайди. Яна «Ўртоқ» деб бошлабсан. Сендақаларга ўртоқ бўлиш у ёқда турсин, атала худойигаям бирга бормайман.
Гапни чўзмайлик, менга чесний айт, давлатимизга дўстмисан, ё ички контурмисан? Қайта қуриш ҳақидаги шеъримни мажақлаш учун осмондан парашўтсиз ташлабсан-ку. Буни бошқатдан бир эшитиб кўргин, актуваллик бундан ортиқ бўладими?
    Ноқулайдир тўпалонда молга ўхшаб четда туриш,
    Турғунликка қарши бирдан эълон қилсам керак уруш.
    Афсус, ҳалиям аёлларда ошкоралик етишмайди,
    Мазмуни тўқ савол берсак, яхши эмас гапни буриш.
    Бордир Сотти Сагатович Суннатовнинг бир орзуси,
    Уям бўлса, товуғининг катагини Қайта қуриш.

Шундай пролетарский назм турганда, қандайдир Рангин Ғамгин деган боланинг таъзияга ўхшаган шеърини босиб юрибсан. Ўша шоиринг топган ваҳмагап шуки, бир содда деҳқон бутефоснинг тақиқланганидан суюниб, хориждан келтирилган бошқа заҳарнинг идишини ноғора қилиб чалаётганмиш. Шу ҳайрон қоладиган нарсами? Ҳаммага маълум-ку – нима, капиталистлар бизга заҳар жўнатмай, асал жўнатармиди?
Э, ўчир попирисингни, олдингда одам ўтирибди. Ўзинг пўстакдан сал каттароқ раённинг рўмолчадек газетасида ишлайсан, бурнинг намунча булутда? Агар, областда ишлаб қолсанг, отанг пропускасини кўрсатиб гаплашаркан-да?
Ўчдими попирисинг? Энди ҳушингни жамла, сенга ёқмаган манави ғазалнинг мағзини ўзим чақиб берай.
    Самалўтлар учиришди турганда тайёр лайлак, э-воҳ!
    Бозорда картишка кам, подприлавкадир чойнак, э-воҳ!
    Қоровулдан министргача халқ мулкини талаб ётар,
    Охири аспал кўчаларниям ташиб кетишса керак, э-воҳ!
    Яна зўр гапларни айтардим, ажойиб жувон ўтиб қолди,
    Сотти Сагатович Суннатовга беринг кўзойнак, э-воҳ!

Бир қарашда – кичкина асар, лекин қамровнинг кенглигини қара: бўлар-бўлмас олимларга кесатиқ, сабзавотчиликнинг бугунги аҳволи, савдодаги найрангларни чўчимай фош этиш, ҳукумат раҳбарларини ташмачиликдек катта хавф мавжудлигидан огоҳлантириш ва ниҳоят гражданча пок севги таронаси.
Шундай нарсани тушунмай, «бу шеърни ўз-ўзига танқид руҳида қайта кўриб чиқишингиз керак», дебсан. Лоақал, «илтимос қиламан» десанг, тилингга чечак чиқармиди? Бўйингга галстук таққандан кейин, юмшоқсўз бўлишгаям чидагин-да. Мана, бизда галстук йўқ, хоҳласак, айниб сўкинамиз, хоҳласак, шапалоқ тортворамиз.
Ҳа, бўпти, ўша ўз-ўзини танқидингдан келиб чиқиб, баъзи шеърларда битта-яримта камчилик ҳам бор дейлик. Аммо, айни қаҳратон арафасида пелитон-ғазалимни брак қилишга қандай қўлинг борди?
    Қиш кепқолди, фермаларни тузатиш керак, анқовлар,
    Том билан ром бор-йўқлигини кузатиш керак, анқовлар.
    «Ватандан сутни аяманг, ўртоқ сигирлар!» дебон,
    Бузуқ деворни шиор билан безатиш керак, анқовлар
    Сотти Сагатович Суннатов дер: сарёғ кутар шаҳарлик,
    Ўзинг ема, уларга узатиш керак, анқовлар.

Яна афтингни тириштирасан-а. Ҳов, нега биронтанг Сотти Сагатовични тушунолмайсан? Айбим ўзимга хослигимми? Ҳаммага ўхшатиб ёзиш, ҳатто, пандавақи хотинимнинг қўлидан келиши мумкин. Жаҳонга чиқаман деган эркак шоир хотиндан баландроқ ёза олиши шарт. Вот, асосий масала қаерда!

Тўйда
    Саломимиз совға бўлсин мана шу тўйга,
    Ўхшатинглар қариндошдан келган қўйга.

Икки дунёда камлик кўрмайин деганлар, бу шеърга гулдиратиб қарсак урсин.
Раҳмат, гражданлар! Сизлардан илҳом олиб, шу маҳаллада шоирликка кўтарилдим, ҳаммага севимли бўлдим. Албатта, бундан хурсандман. Янаям грандийўзний ютуқларга эришишим мумкин эди, «нў» дейиш керакки, редактсиялардаги «бўм-бўм»лар адабиётга сизчалик ақли етмайди. Вот, асосий масала қаерда.
Вақтнинг пириллаб ўтишини қаранг, МТСга директорлигимда Тўхтавой тушмагур кетмонсопидан йўғонроқ ўспирин эди. Колхозга раислик қилган давримда уни отбоқарликка олиб, меҳнатда тарбияладим, бош табелчилигимда иш ҳақини қонуний ёзиб бериб турдим. Натижада, бола-чақали бўлди. Мана, дўппи бир айлангунча, бугун кенжа ўғлига хотин олиб беряпти.
    Тўхтавой бир хивич эди, хода бўлди,
    Ёнига ва бўйига ўсиб, ота бўлди.
    Фарзандлари кўпайиб борди, қиёс қилсак –
    Бир қўчқору бир совлиқдан пода бўлди.
    Қишлоққа маданият келиб, тўйда шеър ўқиш
    Сотти Сагатович Суннатовга мўда бўлди.

Бунисигаям қарасак чалган гражданлар муродига етсин.
Келинг, дўстлар, куёвбола билан келинчакни яхшилаб томоша қилайлик. Ана, иккаласиям бахтиёр. Чунки, ҳозир далада айни бригадирларнинг кетини кана чаққан давр бўлишига қарамай, бу икки ёш тўй баҳонасида кетмон чопиғидан қутулиб, камида уч кун чимилдиқда жон сақлаб ётади. Буям бўлса, замоннинг бағри кенглигидан, ўртоқлар.
Бу ёшларга, айниқса, мен жуда ҳавас қиламан. Бинобарин, ўзим рўшнолик кўрмай ўсдим, одамга ўхшаб културнийроқ турмуш қуролмадим. Икки марта севишмасдан уйланганимни кўпчилик яхши билади. Учинчисига чин муҳаббат қўйганимда, қўйнимдан ёримни, чўнтагимдан партия билетимни суғириб кетишди. Энди билсам, бу шахсан Сталин бошлаган иғво экан, ҳозир ҳамма газета уни уриб ётибди.
    Қора чакмонда келиб, тинчимни юлди правакатсия,
    Ишимниям, ишқимниям расво қилди правакатсия.
    Фабрикалар бўз ва чит ўрнига ғийбат тўқиб,
    Растаю пештахталарга тўлди правакатсия.
    Сотти Сагатович Суннатов ҳозирча саломатдур,
    Ҳозирча сал гумдон бўлди правакатсия.
    Қарсак чалган гражданлар ўлгунча омон бўлсин.

Э, раҳмат. Энди билдимки, ичиб ёзилган шеърни ичиб эшитган яхши. Ўзи базмни чапани хўрозларга чиқарган, саҳардан бомдодгача тирикчиликка тирмашганнинг бети қурсин.
Мана, Аспан атторни олсак, сақичу кўзмўнчоқдан бошқани танимай дунёдан ўтди. Оғир ётган вақтида рўмолчага тўртта беҳи тугиб, кўргани кирсам, кўзи осмонда, қўли картмонда. Аҳвол сўраганим сайин картмонни маҳкамроқ чангаллайди денг. Зора, гап қовушса деб, шеърхонликка ўтдим. Ўша ғазални эшитинг.
    Гўр жудаям совуқдир, кафан юпқадир,
    Гўёки қишда кийилган ёзги юбкадир.
    Тупроққа кўмилиб ётасан ўзинг қалтираб,
    Мункару Накир келар гурзиси ялтираб.
    Оёғингдан дўзах томон судрашгани дам,
    Сотти Сагатович Суннатовдан кутмагин ёрдам.

Шўрлик Аспан аттор картмонга илҳақ бўлиб, шундай касалбоп шеърни охиригача эшитолмай кетди...
Бас, болалар, бировнинг ўлгани айтилганда, қарсак чалинмайди. Бу – бир. Иккинчидан, тўйнинг кечқурунги қисмига аралашиб юришларинг унчалик шарт эмас. Агар мени деб келган бўлсанглар, майли, болаларга ёзганимдан битта ўқиб берай, кейин яхшиликча тарқалинглар.
    Казбек тоғнинг чўққисида
    Арчалар бор, арчалар.
    Кенг ва озода боғчамизда
    Дарчалар бор, дарчалар.

«Ура!» деб қичқирган боланинг иштончаси кўпаяверсин.
Баракалла, азаматлар! Илойим, мана шу куёв билан келингаям сиздақа чуғурчиқлардан бир галаси насиб қилсин. Ҳаммаси соғ-саломат улғайиб, бири МТСга директор, бошқаси раис ёки бош табелчи бўлиб етишсин. Балки, биронтасидан ҳатто шоир чиқар. Аммо, муҳими бу эмас. Пажалуй, ишнинг катта-кичиги йўқ. Ишқилиб, ҳар ким касбини мендек севсин, мендек уддаласин. Вот, асосий масала қаерда.

Ахлатхонада
Салом бердик, қадрли гадой тўралар. «Раён ахлатхонасига хуш келибсиз!» демоқчи эмасман, мақсадим– яхшиликча келишиб олиш, кўп эмас, кунига бир ярим сўм атрофидаги сарфимни кўтариб туришларингга тўғри келади. Вот, асосий масала қаерда.
Ҳа, пиёнистаман! Бир маҳаллар МТСга директор бўлган одам шу аҳволга тушиб қолдим. Аммо, минг афсуски, гадойчилик қилиш ҳозирги касбимга тўғри келмайди– шоирман.
    У томонга, бу томонга қаранг-қаранг,
    Янги йилнинг соатлари даранг-даранг.
    Ёш-яланглар бангиларни чўчитишиб,
    Осмонга мушак отишар варанг-варанг.
    Сотти Сагатович Суннатовга улфат топинг,
    Стаканни уриштирсин жаранг-жаранг.

Буни янги йил куни шахсан ўзим ёзганман. Ҳойнаҳой, Мирзақандни танирсизлар? Ана ўша безделник бунга гувоҳ.
Мени тўғри тушунинглар, гадой тўралар! Ҳар қандай даромаддан солиқ олинади, сизлар ҳам умумдавлат қонунидан чиқиб кетманглар, дейман. Нима? Солиқни участкавойга узатиб турибмиз, дейсизми? Нў-ў! Бу солиқ эмас, жаноблар, бу – чистий пора. Бу қонунпарварлик эмас, қонунбузарлик. Участкавойга орқа қилиб, мендан қутулмоқчи бўлганлар қаттиқ адашади – қўлимда қаламим бор, ҳаммангизни беспошадний фош қиламан! Билмасам экан, сизлар на урушда инвалид бўлгансиз, на меҳнатда. Бирингиз мастликда поезд билан тўқнашиб, оёқдан ажрагансиз; иккинчингиз киссавурликда оломонтепкига қолиб, букри бўлгансиз; бошқангиз пивахонада қаншарга шиша еб, кўздан ажрагансиз. Категорический огоҳлантириб қўяй, мен ёзган пелитонни редактордан қайтариб олишга бир ярим сўм пора ниҳоятда камлик қилади. Вот, асосий масала қаерда! Фаросатни ишлатиш керак, гадой тўралар!
    Аё дўстлар, тополмадим серфаросат одамни,
    Токи менга қуллуқ қилса кўрганда шляпамни.
    Мендан кулар эркак-хотин маданиятни қилишиб хор,
    Ваҳоланки, кител кийдим, бўйнимда галстук бор.
    Безор бўлиб, маҳалладан олиб кетсам агарда бош,
    Сотти Сагатович Суннатовни эслаб йиғла, эй қаламқош.

Бунисиниям шахсан ўзим тўқиганман, жаноблар. Текин эшитишга уялмайсизларми, шу шеърнинг ўзи бир ярим сўмга арзимайдими? Қолаверса, бештасизлар, бир ярим сўм ҳар биттангизга бор-йўғи ўттиз тийиндан тушади. Шуям пулми, гадой тўралар? Так что, паслик қилиб ўтирманглар.
Агар КПССнинг кейинги съездини матбуотдан кузатган бўлсангиз, юртимиздаги ҳар қайси граждан бошқаларга ғамхўр, ҳамма билан аҳил, муҳтожларга кўмакдош бўлиши зарурлиги уқтирилди. Бизга ўхшаган эски кавалерисларни қадрлаш кераклиги алоҳида таъкидланди.
    Эй ветеран, нега бунча қовоғинг солингандир?
    Балки инсоний ҳуқуқинг тўсатдан тортиб олингандир?

    Папоқ кийиб қон кечдинг, ҳамма оғирликларга чидаб,
    Алам қилар, ўша ботир нега бугун ялингандир?

    Съездда янграган қарсаклар ҳукумат шаънига эрмас,
    Сотти Сагатович Суннатовнинг сабрига қойил чалингандир!

Аҳвол шунақа, гадой тўралар! Бош оғриб, яна элликта отгим келяпти. Бундан чиқдики, тирикман. Бесфордонний дўхтирлар бўлса, эндиям ичсанг акончателний ўласан, деб бундан беш йил олдин мени қўрқитишга уринишган. Йўқ, биз ўлмаймиз, аксинча, биз ҳали кўпнинг бошига етишимиз мумкин. Бунга шароит туғилса бас. Вот, асосий масала қаерда!

1980-88


↑ Фарғонада ЗАГСни холадим (хоҳладим) ҳам дейишади.
Mualifning boshqa asaralari
1 Aspan attorning arizalari (hajviya) [Anvar Obidjon] 833
2 Ayollar va xayollar (hajviya) [Anvar Obidjon] 792
3 Аспан атторнинг аризалари (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 637
4 Аёллар ва хаёллар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 856
5 Babangida (hajviya) [Anvar Obidjon] 659
6 Baqalarning niyati buzuq (hajviya) [Anvar Obidjon] 820
7 Bayram intyervyusi (hajviya) [Anvar Obidjon] 630
8 Berkinib olgan sirgʻacha (hikoya) [Anvar Obidjon] 935
9 Bezgakshamol-2 (hajviy hangomalar) [Anvar Obidjon] 1484
10 Boymamat Beshinchi (hikoya) [Anvar Obidjon] 719
11 Buguncha bayram... (hajviya) [Anvar Obidjon] 655
12 Buzoq guvohlikka chaqirilsin! (hajviya) [Anvar Obidjon] 650
13 Бабангида (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 611
14 Байрам интервюси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 749
15 Бақаларнинг нияти бузуқ (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 777
16 Безгакшамол-2 (ҳажвий ҳангомалар) [Anvar Obidjon] 784
17 Беркиниб олган сирғача (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 646
18 Боймамат Бешинчи (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 635
19 Бугунча байрам... (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 643
20 Бузоқ гувоҳликка чақирилсин! (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 602
21 Dardingni stadionda ayt (hajviya) [Anvar Obidjon] 895
22 Davolanish (hajviya) [Anvar Obidjon] 605
23 Даволаниш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 597
24 Дардингни стадионда айт (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 580
25 Eh, la’nati ombor… [Anvar Obidjon] 961
26 Eh, shoʻrlik erkaklar! (hajviya) [Anvar Obidjon] 791
27 Eng iste’dodli oʻlik (hajviya) [Anvar Obidjon] 687
28 Энг истеъдодли ўлик (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 525
29 Эҳ, лаънати омбор… [Anvar Obidjon] 869
30 Эҳ, шўрлик эркаклар! (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 611
31 Gulixonning gulzorchasi (hikoya) [Anvar Obidjon] 649
32 Гулихоннинг гулзорчаси (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 544
33 Hakka xolaning igʻvolari (hikoya) [Anvar Obidjon] 688
34 Halokatdan asrovchilar (hajviya) [Anvar Obidjon] 602
35 Hemma Malina (hajviya) [Anvar Obidjon] 606
36 Ҳакка холанинг иғволари (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 845
37 Ҳалокатдан асровчилар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 557
38 Ҳемма Малина (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 617
39 Impoʻrtbop yigit (hajviya) [Anvar Obidjon] 727
40 Импўртбоп йигит (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 564
41 Jaqqi (hikoya) [Anvar Obidjon] 1084
42 Жаққи (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 713
43 Kambagʻalbop Gulmatiy (hajviya) [Anvar Obidjon] 1116
44 Kasofati temirtak (hajviya) [Anvar Obidjon] 559
45 Keksa yamoqchi (hikoya) [Anvar Obidjon] 658
46 Kemaga tushganning joni bir (hajviya) [Anvar Obidjon] 762
47 Kezargon Boychechak (qissa) [Anvar Obidjon] 911
48 Камбағалбоп Гулматий (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 543
49 Кезаргон Бойчечак (қисса) [Anvar Obidjon] 582
50 Кекса ямоқчи (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 610
51 Кемага тушганнинг жони бир (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 808
52 Madaniy zoʻravonlik (hajviya) [Anvar Obidjon] 930
53 Maqolasiz sarlavha (hajviya) [Anvar Obidjon] 777
54 Maqtanchoq (hikoya) [Anvar Obidjon] 1179
55 Marayim gʻijjak (hajviya) [Anvar Obidjon] 726
56 Menga til oʻrgatmoqchi boʻlishgani (h... [Anvar Obidjon] 885
57 Meshpolvonning janglari [Anvar Obidjon] 4946
58 Ming soʻmlik poʻstak (hajviya) [Anvar Obidjon] 722
59 Mirzaqand naynovning hasratlari (hajviya) [Anvar Obidjon] 612
60 Mishmishali (hajviya) [Anvar Obidjon] 636
61 Маданий зўравонлик (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 547
62 Марайим ғижжак (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 537
63 Мақоласиз сарлавҳа (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 566
64 Мақтанчоқ (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 679
65 Менга тил ўргатмоқчи бўлишгани (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 552
66 Мешполвоннинг жанглари [Anvar Obidjon] 815
67 Минг сўмлик пўстак (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 555
68 Мирзақанд найновнинг ҳасратлари (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 518
69 Мишмишали (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 548
70 Nishon buqoq va ritmik gimnastika (ha... [Anvar Obidjon] 789
71 Nokdaun (hajviya) [Anvar Obidjon] 552
72 Нишон буқоқ ва ритмик гимнастика (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 650
73 Нокдаун (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 574
74 O...o...jon (hikoya) [Anvar Obidjon] 578
75 Odobli boʻlish osonmi? (hikoya) [Anvar Obidjon] 0
76 Ola-bula sharf (hajviya) [Anvar Obidjon] 569
77 Olovjon (hikoya) [Anvar Obidjon] 519
78 Oltiariq hangomalaridan [Anvar Obidjon] 2134
79 Oltin vasvasasi (hajviya) [Anvar Obidjon] 814
80 Oltin yurakli avtobola (qissa va hiko... [Anvar Obidjon] 6212
81 Ortigʻalining oʻzginasi (hajviya) [Anvar Obidjon] 652
82 Oshqovoqsiz satira (hajviya) [Anvar Obidjon] 698
83 Oxirgi sedanatut qissasi (hajviya) [Anvar Obidjon] 637
84 О...о...жон (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 573
85 Одобли бўлиш осонми? (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 0
86 Ола-була шарф (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 580
87 Олий табақали меҳмонлар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 561
88 Оловжон (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 544
89 Олтиариқ ҳангомаларидан [Anvar Obidjon] 602
90 Олтин васвасаси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 581
91 Олтин юракли автобола (қисса ва ҳикоялар) [Anvar Obidjon] 928
92 Ортиғалининг ўзгинаси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 552
93 Охирги седанатут қиссаси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 502
94 Ошқовоқсиз сатира (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 555
95 Pidboʻl (hajviya) [Anvar Obidjon] 601
96 Poygakdagilar (hajviya) [Anvar Obidjon] 593
97 Poʻpisaning ogʻirligi qancha? (hajviya) [Anvar Obidjon] 0
98 Пидбўл (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 627
99 Пойгакдагилар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 562
100 Пўписанинг оғирлиги қанча? (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 0
101 Qadrdon yigʻilar (hikoya) [Anvar Obidjon] 723
102 Qiygʻirakning shamoli (hajviya) [Anvar Obidjon] 636
103 Qora bodring (hajviya) [Anvar Obidjon] 606
104 Qorinbotir (doston) [Anvar Obidjon] 1209
105 Qoʻgʻirchoqlar (hikoya) [Anvar Obidjon] 961
106 Qoʻlaqabli bogʻkursi (hajviya) [Anvar Obidjon] 734
107 Quvish (hajviya) [Anvar Obidjon] 595
108 Қадрдон йиғилар (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 545
109 Қийғиракнинг шамоли (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 675
110 Қора бодринг (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 558
111 Қоринботир (достон) [Anvar Obidjon] 565
112 Қувиш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 618
113 Қўлақабли боғкурси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 502
114 Қўғирчоқлар (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 584
115 Restoranda tanishganlar (hajviya) [Anvar Obidjon] 714
116 Ресторанда танишганлар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 586
117 Serkaxonim (hajviya) [Anvar Obidjon] 611
118 Sotti satang hayotidan (hajviya) [Anvar Obidjon] 619
119 Sovigan koʻngil (hajviya) [Anvar Obidjon] 795
120 Soʻlim xiyobonda (hajviya) [Anvar Obidjon] 666
121 Sudxoʻrning ziyofati (hajviya) [Anvar Obidjon] 664
122 Серкахоним (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 605
123 Совиган кўнгил (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 581
124 Судхўрнинг зиёфати (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 505
125 Сўлим хиёбонда (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 549
126 Talablarga binoan (hajviya) [Anvar Obidjon] 615
127 Tip-tiniq vujud (hikoya) [Anvar Obidjon] 558
128 Tomoqqa taqaladigan gap (hajviya) [Anvar Obidjon] 678
129 Toʻgʻon Takayevning qoshiqbozi (hajviya) [Anvar Obidjon] 673
130 Toʻnni teskari kiyish (hajviya) [Anvar Obidjon] 925
131 Toʻporicha gap-gashtaklar (hajviya) [Anvar Obidjon] 699
132 Tushuntirish xati (hajviya) [Anvar Obidjon] 1215
133 Tutunfurush (hajviya) [Anvar Obidjon] 708
134 Талабларга биноан (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 537
135 Тип-тиниқ вужуд (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 585
136 Томоққа тақаладиган гап (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 513
137 Тутунфуруш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 517
138 Тушунтириш хати (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 990
139 Тўнни тескари кийиш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 556
140 Тўпорича гап-гаштаклар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 551
141 Тўғон Такаевнинг қошиқбози (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 551
142 Uch ogʻa-ini (hikoya) [Anvar Obidjon] 821
143 Uyquda nimalar boʻlmaydi! (hikoya) [Anvar Obidjon] 904
144 Уйқуда нималар бўлмайди! (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 517
145 Уста Гулматнинг жумбоғи (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 531
146 Уч оға-ини (ҳикоя) [Anvar Obidjon] 624
147 Val… valay… (hajviya) [Anvar Obidjon] 828
148 Вал… валай… (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 802
149 XX asr talonchiligi (hajviya) [Anvar Obidjon] 635
150 XX аср талончилиги (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 552
151 Xizmatchilik-da, xizmatchilik (hajviya) [Anvar Obidjon] 617
152 Xorij radiosi va... kalish (hajviya) [Anvar Obidjon] 680
153 Xususiy koʻprikcha (hajviya) [Anvar Obidjon] 606
154 Хизматчилик-да, хизматчилик (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 564
155 Хориж радиоси ва... калиш (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 567
156 Хусусий кўприкча (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 581
157 Yerliklar (hajviya) [Anvar Obidjon] 638
158 Ерликлар (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 598
159 Ziyodbotirdan boshqasi topiladi (hajviya) [Anvar Obidjon] 640
160 Ziyolicha olishuv (hajviya) [Anvar Obidjon] 659
161 Зиёдботирдан бошқаси топилади (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 509
162 Зиёлича олишув (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 540
163 Oʻshaning erimikan? (hajviya) [Anvar Obidjon] 0
164 Ўшанинг эримикан? (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 0
165 Gʻilay sichqon (hajviya) [Anvar Obidjon] 747
166 Ғилай сичқон (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 534
167 Shiliqabiliq (hajviya) [Anvar Obidjon] 582
168 Shomurod hasibfurushning futbolga bor... [Anvar Obidjon] 529
169 Shubha (hajviya) [Anvar Obidjon] 607
170 Shumqadam (hajviya) [Anvar Obidjon] 586
171 Шилиқабилиқ (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 573
172 Шомурод ҳасибфурушнинг футболга борга... [Anvar Obidjon] 519
173 Шубҳа (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 586
174 Шумқадам (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 507
175 Chakalakzor afsonasi (hajviya) [Anvar Obidjon] 717
176 Чакалакзор афсонаси (ҳажвия) [Anvar Obidjon] 793
Tavsiya qilamiz
Яндекс.Метрика