Tush.UZ - Tushlar tabiriYevropa va xalqaro tadqiqotlar bo‘yicha mutaxassis Eldaniz Guseynov Rossiya va Yevropa Ittifoqi o‘rtasidagi raqobat Markaziy Osiyoda qanday aks etishi mumkinligi haqida o‘z fikrlarini bildirib o‘tdi.
“Markaziy Osiyo har ikki tomon — Yevropa va Rossiya uchun tobora muhim ahamiyat kasb etar ekan, cheklangan resurslar har ikki tomonni mintaqaga nisbatan strategik va ehtiyotkorona yondashishga majbur qiladi.
Yevropa Ittifoqi tomonidan men asosiy e’tibor quyidagi sohalarga qaratiladi deb umid qilaman:
1. Markaziy Osiyo ommaviy axborot vositalarida Rossiyaning ishtirokiga qarshi kurashishga e’tibor qaratish: mening tajribamga ko‘ra, NNTlarni moliyalashtirish kamayib bormoqda, shuning uchun donorlar ko‘proq media makon kabi “geostrategik” yo‘nalishlarga urg‘u bermoqda.
Mintaqa aholisi orasida Rossiyaga nisbatan salbiy munosabatning kuchayishi Rossiyaning Markaziy Osiyodagi har qanday harakatlariga nisbatan mutanosib munosabat yuzaga kelishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Biroq, menimcha, Yevropa Ittifoqi Rossiyaning mintaqadagi barcha ishtiroki ochiqchasiga bo‘lmasligi mumkinligini inobatga olmayapti.
2. Energetika sektori:
Mintaqada energiya resurslarini tashishda Rossiya an’anaviy ravishda ustunlik qiladi. Cheklangan resurslar bilan har ikki tomon yangi quvurlar qurish yoki qayta tiklanadigan energiya manbalarini rivojlantirish kabi strategik loyihalarga sarmoya kiritishi mumkin.
Bu Markaziy Osiyo davlatlarining Rossiya va Xitoydan muhim infratuzilmaga, masalan, elektr energiyasi va internet kabellariga qaramligini kamaytirishga ham taalluqlidir.
3. Markaziy Osiyoda integratsiya jarayonlarini rag‘batlantirish: prinsipial jihatdan yangilik yo‘q, lekin menimcha, yondashuvlar o‘zgarmoqda. Bu Yevropa Ittifoqi va boshqa G‘arb davlatlari yoshlar tashabbuslarini yoki oddiygina ommaviy axborot vositalarini qo‘llab-quvvatlashdan umuman manfaatdor emasligida namoyon bo‘ladi. Asosiy e’tibor Markaziy Osiyo hukumatidan biznes yuritishdagi to'siqlarni olib tashlashni talab qiladigan tadbirkorlarni birlashtirishga qaratiladi.
G‘arb davlatlari Markaziy Osiyoda quruqlik transporti aloqalarini mustahkamlash to‘g‘risidagi Bitim imzolanishidan ko‘proq ilhomlandi. Ammo bu kelishuv Markaziy Osiyodagi kichik va o‘rta biznes manfaatlariga javob beradimi yoki yirik biznes, jumladan, xorijiy korxonalar uchun foydaliroqmi, degan savol tug‘iladi. Bu savolga hozircha javob bera olmayman.
Umuman olganda, G‘arbning Markaziy Osiyodagi integratsiyani qo‘llab-quvvatlashga bo‘lgan har qanday urinishlari ayrim tahlilchilar tomonidan Xitoy va Rossiya ta’siriga qarshi tura oladigan ittifoq tuzish sifatida baholanadi. Men bu fikrga mutlaqo qo'shilmayman. Nega bunday ittifoq G'arb davlatlariga qarshi yo'naltirilgan bo‘lishi mumkin emas?
Umuman, nima uchun bu ittifoq kimgadir qarshi yo‘naltirilishi kerak?
Rossiya—Markaziy Osiyo va Xitoy—Markaziy Osiyo uchrashuv formatlarining mavjudligi Rossiya Federatsiyasi va Xitoyning o‘zlari yagona mintaqa qurishdan manfaatdor ekanliklaridan dalolat beradi”, — deydi Eldaniz Guseynov.