Halima Xudoyberdiyeva

Men Sizni aldashni ko'rmayman ravo,
Tushuning, shu o'zi men uchun basdir.
Sezaman, mendagi bu dard- bedavo,
Istaganim bilan bu ishq so'nmasdir.

Men Sizni aldashni ko'rmayman ravo,
Ehtiyoj sezmayman ortiq tirakka,
Men uchun qachondir kuylangan navo,
Endigi navolar sig'mas yurakka.

Sizday sodiq do'stni aldamayman, yo'q,
Ishoning, bu yo'llar tushmas bir izga.
Ko'ksimga qachondir tekkandi bir o'q,
Yarador qalb bilan bormayman Sizga.

Allaqachon unutganman bari-barini,
"Allaqachon" aldayman men o'zimni-o'zim.
Ortda qolgan muhabbatning qo'shiqlarini,
Eslama, deb o'z-o'zimga tilayman to'zim.

Eslab qolsam, toqatlarim to'zigan bir payt,
Egilgan yoyga aylanar bo'y-bo'y qomatim.
Eslasam, bu yorug' dunyo bo'm-bo'sh bir xilqat,
Bir pul bo'lar e'tiqodim, baxtim, omadim.

Kulgularim kinoyasi zarra sezilmas,
"Allaqachon unutganman"... qah-qah uraman.
Hijronning talx sharobidan ortiq sarxush, mast,
Baxtlilardan baxtiyorroq yashnab yuraman.

Allaqachon unutganman, unutgan ma'qul...

Alvido deng, alvidolar ayting so'nggi bor,
Ko'zingizni yumib, keyin mendan buring yuz.
Toqatim toq, bog'ingizdan uchayapman, yor,
Qarg'amangiz, bog'ingizga kelar bo'ldi kuz.

Men bilmayman, tushgan yo'lim xatomi, xayrli,
Rostin yozay tun zulmati o'rab kelgan choq.
Garchand tushmagan bo'lsam ham bir lahza ayru,
Bir lahza ham yashamadim siz bilan biroq.

Sabab bo'ldim bag'ringizga qo'ngan dog'larga,
Bekor bo'ldi menga ko'ngil qo'yganlaringiz.
Bog'ingizda meni ko'rib, o'zga bog'larga
Bitta-bitta uchib ketdi suyganlaringiz.

O'sha paytlar bu hol menga tuyulgandi shon,
Sarob ekan, tutar-tutmay izlab qoldim men.
Bu satrlar quyilarkan oshga urar qon,
Sizdan soviy-soviy bugun muzlab qoldim men!

Alvido, yor, to'kilmoqda toqat degan jom,
Ketmoq ishqi kuydirmoqda o't bo'lib mani.
Alvido, yor, ko'ksingizdan o'chiring tamom,
Bog'ingizga yanglish qo'nib uchgan qushchani.

Bolajon, sen otam bo'lgin,
Qilgin menga otalik.
Kechirmoqqa Hotam bo'lgin,
O'tsa mendan xatolik.

Men-ku Senga onadirman,
Onamasman to'zimga.
Goh o'zimdan tonadirman.
Goh kelurman o'zimga.

Yig'lamadim men to'ygancha,
Ko'z yoshimni yutdim jim.
Bilmam unda kulgu qancha,
Kuyib boradir ko'ksim.

Sen kularding, kulardim teng,
Garchand, goh yosh ichardim.
Sen yig'lasang kulgum mening,
O'z-o'zidan o'chardi.

Shunday o'ngu tushlar bilan,
Quvonch-g'amim qatlandi.
Ketayin deb qushlar bilan
Necha qayta otlandim.

Ammo ketolmadim uchib,
Bog'laganding xuddi ip.
Rahmat bog'laganing uchun
Sen dunyoda tug'ilib.

Endi o'zing hal qil, tushun,
Kechar ekan hayotim.
Ko'nglimdagi uchqur qushim,
Qoqib qolsa qanotin.

Sho'x qush bo'lib, solib chah-chah,
Chamanlarga bo'ylansam.
Goho bevaqt urib qah-qah,
Goho bevaqt o'ylansam.

Bevaqt sarxush, ma'yus yurib,
Vaqt qo'shig'in aytarman.
Ketajakman chappar urib,
Chappar urib qaytarman.

Sen tushunarmikansan, o,
Men goh kamon, gohi o'q.
Qilganlarimda iltijo,
Berganlarimda buyruq.

Men ona bo'lay deb har dam,
Umrim o'tdi izlab yo'l.
Endi Senga bolalik ham,
Bolakayim, ko'p mushkul.

Sabru toqat bitsa tanda,
Toldirib goh qayg'u-shon.
Men go'dakka aylanganda,
Otalik qil, bolajon.

O'z egik boshimni ko'tarmay turib,
Yasharkan egilgan boshlarni silab.
Bugun Sizga keldim o'zim bosh urib,
Bugun men turibman mehringiz tilab.

Ming dardimdan birin sololsam xatga,
Bir shodon umrimga tortadi chiziq.
Qachonlardir menga zor bo'lgan baxtga,
Bugun o'zim zormen qo'llarim cho'ziq...

Kim bilar bu hayotda qay taqdir a'lo bo'lg'ay,
Shoirga o'z yuragi bir umr balo bo'lg'ay,
Qayda dard eli bo'lsa shoir mubtalo bo'lg'ay,
Menam bilmam, dunyoga g'ammi, nurman, momojon,
Mubtalolik dardiga merosxo'rman, momojon.

Garchand zikr etganlari bulbul bo'lgan, gul bo'lgan,
Garchand har ash'orig'a minglab yurak qul bo'lgan,
Bedilni bilardingiz, dili yonib kul bo'lgan,
Nechuk sizam shu o'tga ko'p shoshdingiz, momojon,
Ko'ra-bila o't bilan o'ynashdingiz, momojon.

Hazrati Navoiy-ku nazm bobida shoh o'tdi,
Mangu takror o'lmag'ay endi bu yangroq, o'tdi.
Ammo ko'ngil uyida yoqmasdan chiroq o'tdi;
Ammo bu sohir ko'ngil dog' o'tdi-ku, momojon,
Yorab, shoh yigit umri toq o'tdi-ku, momojon.

Nodirai Davron-ku surardilar davronni,
She'r ila kuylatardi xalqi-yu, Umarxonni.
Nechun kun kelib u ham jallodga berdi jonni,
Hatto Mohlaroyimday oyim bebaxt, momojon,
Ayting, kimga baxt bergan bu she'riy taxt, momojon.

Yo'q-yo'q, garchand to abad dilga og'riq hamrohdir,
She'r o'zi eng buyuk baxt, bunga tarix guvohdir.
She'r nurin payqamagan qay qalb bor-ki, gumrohdir,
Baxt yo bir e'tiqodda mahkamlikmi, momojon,
Bir dardimand yurakka malhamlikmi, momojon.

Pushkin she'rda ozodlik ka'balarin tikladi,
So'ng on qadar xor-zorni suyadi, qo'ltiqladi.
Sobit turib beshafqat o'z o't ko'ksini tig'ladi,
Avval-oxir shoirni o'tda ko'rdim, momojon,
Azal shoir dardini katta ko'rdim, momojon.

Bu o't menga ham sachrab har xush damni yondirdi,
Na har xush dam, har bitta hujayramni yondirdi.
Haq, she'r qoldi, qolgan bor ortiq-kamni yondirdi,
Qo'llang, menam shu o'tni jonda tuyay, momojon,
Qo'llang, to ro'zi mahshar unda kuyay, momojon.

Pastda ko'klam ochar edi barg,
Pastda kezinardi sur bulut.
Pastga sho'ng'ib bo'ldi juvonmarg,
Uchayotib o'q edi burgut.

Farzand edi yuksakliklarga,
Ne falokat tortdi uni past.
Madori yo'q qaddin tiklarga,
O'ralishar endi xoru xas.

Tiniq osmon kulga aylandi,
Osmon endi o'nglanmas bir tush.
Xoru xasga, qulga aylandi,
Moviy yurtda sulton bo'lgan qush.

Pastda daryo shovullar to'lib,
Burgut yotar bejon, ayanch hol.
Yashay olmas sulton qul bo'lib,
Unga aza tutgin, majnuntol.

Kel, ey, quvlashgancha kelar so'nggi dam,
Universitet yillari qolmoqda ortda.
O'rniga qo'yaylik, dugonaginam,
So'nggi sho'xliklarni bu erkin yurtda.
Sokin dunyolarga jo'nab ketarkan,
Biz ham qolajakmiz quyilib unda.
Bugun sho'x, serg'avg'o bizning bu Vatan -
Pirpirab suzamiz asov to'lqinda.
Kel, ajralish chog'in qilaylik unut,
Shodumon kuylaylik qo'lga qo'l berib.
Garchand har g'animat o'tguvchi minut,
Bizning shoh umrni borar emirib.
Bulutsiz tonglardan bo'larmi kechib,
Unut bo'larmi hech yarqiragan kun?!
Biz istamay yoshlik libosin echib,
Balog'at libosin kiyamiz bugun.
Olcha niholiday qoldikmi o'sib,
Besh qayta olqishlab ko'klamni, kuzni.
Kursdosh Normuhammad so'zlar yo'l to'sib:
"Ko'zlaring qarodir o'lgur sen qizni".
Shoshtirib qo'ydi-ku qaro ko'zlilar,
Qay birin tanlashni bilmay qolding sen.
Arosatda qo'yib ketmasin ular,
Yigit, so'ng ham seni sevgi siylasin.
Mukash!
Sirli suhbatlardan ogoh yotoqda,
So'nggi sirlashuvlar ko'ngilni yozsin.
Taqdir oppoq tole ulashar choqda,
Sening peshonangga muhrini bossin.
Ertangi xayrli tashvishlar, mayli,
Bezovta qilmasin buguncha bizni.
Bugun o'ylamaylik ish, turmush zaylin,
Va qurilgusi uy, ro'zg'orimizni.
Kel, kuyla, birinchi kurslardagiday,
O'tli ishqdan, toring sayratib qo'lda.
Garchand undagiday chalolmay nay ,
Garchand sevolmayiz bugun u xilda.
Yaqinlashib borar qirg'oqqa kema,
Dengizda sayrimiz bo'lmoqda oxir.
Yurakka titroqlar solar bir nima,
Garchand tiroq bilan kuylamoq og'ir.
Ammo kuylamoq shart, kuylash dard bilan,
To bu qo'shiq umri topmasin zavol.
Taqdir uchrashtirsin seni mard bilan,
So'ng ham erkin yasha, talaba misol.

Mening tig' tilgan tilim,
Mening kesilgan tilim,
Bahaybat to'g'on tushib,
Yo'li to'silgan tilim.
Qushning unut patiday,
To'kilgan unut jonim.
Kitoblarning qatida,
Rangi-ro'yi somonim.
"Eski o'zbek tili"mas,
Dedilar eskirgan til,
Qo'rqib chiqarmoqqa sas,
Sandiqlarga kirgan til.
Senda bodom isi bor,
Senda bobom isi bor,
Bolam na rus, na o'zbek,
Arosat belgisi bor.
Besh yuz yillar avvalgi,
Xatni men anglayman, bas,
Men bugun aytganimni,
Bolam ba'zan tushunmas.
Ko'kragimda dod qotgan,
Yaqinlashar katta xavf,
O'z tilini yo'qotgan,
Xalq bo'lmasmi yerdan daf.
Oldga, safarbarlikka,
Qanday yaraydi bolam.
Ortidagi jarlikka,
Qanday qaraydi bolam.
Uni kim qilib qo'ydim,
Kim bo'ldi og'am-inim.
Tomir-tomirim kuydi,
Sindi bo'g'in-bo'g'inim.
Guli unut xalq bo'ldik,
Yo'li unut xalq bo'ldik,
Ommaviy gunglik sodir,
Tili unut xalq bo'ldik.
Umrimning shom, kechiga,
Shu o'y sanchilib turib.
"Lug'atit-turk" ichiga,
Yoshim tomchilab turib.
Dedim: - Tig' tilgan tilim,
Mening kesilgan tilim.

Goh kunlar g'aroyib, sharhiga yo'q so'z,
Ta'mi talx sharobday joming to'ldirar.
Duelga chiqardi avval yuzma-yuz,
Endi bir-birini zimdan o'ldirar.

Avvalgi oshiqlar ko'zlarida qon,
Ishqi uchun jonin qo'yardi garov.
Endigi oshiq goh chamalar imkon,
Qiyinroqmi, yo'ldan qaytadi darrov.

Avvalgi oshiqlar ko'kragida oh,
Maydonga kirganlar g'urur, shon uchun.
Bugungi oshiqlar tuyuladi goh,
Ot solayotganday mansab, non uchun.

Tag'in eng qizig'i, faqat pardali,
Pardali suyarlar, pardada yurar.
Ko'nglidagi qahrni hech kim zardali,
Qahr bilan aytmaydi, pardaga o'rar.

Parda orasida ketyapmiz horib,
Yo'l sola olmasdan oshkor bir yoqqa.
Jur'at tark etmoqda bizlarni, borib,
Do'stga "Men sog'indim Seni" demoqqa.

Jur'at tark etmoqda bizlarni goho,
"Pichoq kesar, o'tkir bo'lsa dami" deb.
Birovga bermaymiz munosib baho,
Boshqasi arazlab qoladimi, deb.

Jur'at tark etmoqda bizlarni ba'zan,
Garchand goh mehrdan ko'ngil yoshlanar,
Sor burgut madad so'z kutmoqda bizdan,
Ulug' parvoz balki shundan boshlanar.

Madad so'zsiz burgut uchsa-ku uchdi,
Goh burgut keksayar shu so'zni kutib.
Ojizmiz, biz qo'llay bilmadik qushni,
Ayanchmiz, "yilt" etgan nur ketdi o'tib.

Men hammaga avval jur'at tilayman,
Muqim jur'at olgan qalbni, qal'ani.
Dushman dushmanlig'in oshkor olsin tan,
Do'stim oshkor bo'lsin ko'ngil malhami.

Jur'at nima, jur'at o'zi asli o'q,
Nishonni urmasdan qo'ymas otgan dam,
Ko'p rahmim keladi oshkor fikri yo'q,
"Pardali" she'r yozgan shoirlarga ham.

Goh kunlar g'aroyib, sharhiga yo'q so'z...

Sizni sog'inyapman, ko'zim qaroqlari,
Hamqishloqlarim!
Sizga sig'inyapman, ko'nglim chiroqlari,
Hamqishloqlarim.
Siz ketmasin desangiz meni
Tog' misol nurab,
Qaroqlarim,
Tortmangiz xira!
Shu qaroqlar bo'ldi menga ko'z,
Shu qaroqlar til.
Qarzdormiz ulardan beso'z,
Ey mastona dil!
Otlarining quloqlari orasidan sho'x
Behisht shamoli
Esgan shamol misol chavandozlarim,
Sizdan bir nafas ham ayrilganim yo'q,
Qahratonda ham
Ko'ngli yozlarim!
Hamon kechqurunlar changli ko'chalar
Tuyoq dupurlari, mol bilan to'lsa,
Bolalar choparmi ko'tarib tayoq...
Bolakaylar tanish,
Shu yil va yo shu oy tug'ilmagan bo'lsa,
Ularni taniyman bir ko'rishdanoq.
Bu Sanamning qizi, bu Sultonniki,
Aralashib chopar mening ham o'g'lim.
Ularning jovdiroq ko'zlariga ko'z tikib,
Yorishib ketadi, yorishib ko'nglim!
qo'lin tizaga urib qah-qah otgan chog'I
Soqoli selkillab qiyqirgan chollar,
Meva tugayotgan qiyg'os gul butog'i-
Ko'hna bog'lardagi jajji nihollar...
Yuzi qizg'ish, olcha gullari tusida,
Hurkak ko'zlarida iymanish, hadik-
Kelinchak yuradi qaynota ko'ziga,
Qaynona ko'ziga qaray olmay tik.
Qoziqda otamning sirdosh, saman oti,
Otam ketgach u ham cho'kayotgani,
Ayvonda onamning xayollarga botib,
Qilich qoqib, o'rmak to'qiyotgani.
Tag'in engil tortib, iliq ko'klamgi kun
Men uchun o'smalar ekkan damlari,
Ko'zoynagin taqib ukam oti uchun
Shoshib egar jabduq tikkan damlari...
O'chmas tamg'a misol dilimga bosilgan,
Parvona aylangan ona qishloqqa.
Go'daklik chog'danoq .
Dilimda sanoqsiz qo'shiqlar yozilgan,
Endi ko'chiryapman men uni oqqa.
Sizni sog'inyapman, hamqishloqlarim!

Ba'zan men tunlari ishlagan kezda,
O'y surib ketaman unutib she'rim,
Ba'zi savollarni so'rayman sizdan,
Taxminan bo'lsa ham hisoblab bering.
Deylik, bir but dilga sachrab ketdi qon,
Bir ko'ngil o'tlarda qovrilar, tutar.
Ayting, malham qayda, kelar u qachon,
Bir ko'ngil yarasi qanchada bitar.
Menga mana shuning hisobi kerak,
Tag'in izi qolmay bitarmi yurak?

Diqqat qiling: kuzgi xazon dilxasta,
Har lahza sezilmay sarg'ayib borar.
Daraxt to'kiladi asta va asta,
Birdan to'kilsa-chi, yurakni yorar.
Daraxt qancha vaqtda sarg'aydi, yondi,
Qayg'u qancha vaqtda to'kar insonni?
Ishqli ko'ngillar-ku pardan yengilday,
Ishqsiz qalbga qancha tosh to'ldi, ayting.
Lahza...ishq tug'ildi qancha ko'ngilda,
Lahza...qancha dilda ishq o'ldi, ayting.

Hisobin chiqarib bering-chi, qani,
O'lgani ortiqmi yo tug'ilgani?!
Nomard g'olib kelsa mard diltangu zor,
Bosh egib turganda qancha kuch sarflar.
"Ayriliq" so'zini qanchadan yozar,
Mayishib, chaplashib ketmasdan harflar.
Ayting, yana necha asr solib iz,
Bu do'zaxiy so'zdan kuyar tilimiz?!

Siz, ey, bu dunyoning hisobdonlari,
Taxminan bo'lsa ham qilingiz hisob:
Qanchalik umri bor sun'iy shonlarning;
Sun'iy ko'rk qanchada bo'lgusi xarob;
Qancha davolangach past tushib har kas,
O'zin allomai zamon sanamas.

Usiz ham cho't tashlab ishchan, goh karaxt,
Tinmaysiz millionni millionga urib.
Bir lahza shularga ajrating Siz vaqt-
Shularning hisobin qiling o'y surib.
Topolsak shularga ketar vaqtni biz,
Chuqurroq tuyardik balki baxtni biz.

Men ba'zan tunlari ishlagan kezda
O'y surib ketaman, unutib she'rni...

Bu o'g'il meniki emas aslida,
Garchand eng so'nggi dam ko'zlarim yopar.
Men uni topgandim ishqim faslida,
Ishq faslida u ham o'zgani topar.

Bu qiz ham birovga ketadigan gul,
Ushlab qololmagay na zar, na tillo.
Mendan-da mehribon kimsa bo'lar ul,
Mendan-da vafodor chiqar ul illo.

Bu she'rmi, she'rni ham o'zgalar oldi,
Rashku gumondan goh ranglarim somon,
She'rku bu, boshimga ming g'avg'o soldi,
Kelib - kelolmayman o'zimga hamon.

Voajab, bul qadar yolg'izlik nega,
G'aroyib bu hayot - biz o'tar yo'lak.
Hech kim, hech narsaga men bo'lmam ega,
Sevgilim, Sizga o'z ishqimdan bo'lak.

Chillada issiq qor qayerdan paydo,
Bul qadar iliqlik, top-toza husn.
Men tiniq xayollar charx urgan joyda,
Yo'qotib qo'yaman dunyoning tusin.

Ko'karar ko'ksimda bargin to'kkan bog',
O'tolmas daryoda ko'raman kechik.
O'zini yo'qotib topmoq, charx urmoq,
Ko'klam jilg'asining ishi, har nechuk.

Ishq, armon gul ochib, so'lsa jonimda,
Yillar olib ketsa berkitib, o'rab,
Jilg'a dardin bermang qahratonimda,
Umrimning so'ngida kelmangiz so'rab.

Tinchlan, ko'ngil, bo'lma dilxun,
Orom topmading sira.
Mayli, garchand kechagi kun,
Bugunni qilar xira.

Boshqa edi kechagi kun,
Sen unimi yo'qlaysan.
Chaqirganda bermading un,
Endi nechun yig'laysan?

Kechagi kun quyosh boshqa,
Boshqa edi tun, maysa.
Bugun boshing urib toshga,
Samar topmay izlaysan.

Bu tungi oy tortiq ma'yus,
Kunduz quyosh ortiq sho'x.
Gullari ham boshqaroq tus-
Kechagiday tortmas, yo'q.

O'tgan o'tdi, dil taskin top,
Bo'lsa hamki xuddi tush.
Kechagi chekilgan azob,
Bugungi quvonchdan xush.

Dil, bugungi bog'larga qo'n,
Bo'lolsang, bo'l asira.
Garchand, dilda kechagi kun
Bugunni qilar xira.

Men Sizdan so'rayman bu kech kechirim,
Hijron bo'lganim-chun bo'lmayin visol.
Garchand umringizni tongi, kechini -
Aralash qildim men kartalar misol.

O'ylaysizki, meni qildi deb atay,
Sizga burilmasdan ketganim-chun tik.
Men dardli ko'ksimni yorib ko'rsatay -
Bormi unda Sizga zarra yomonlik.

Garchand, oqlay olmas o'zin aybdor dil,
Ishoning, sezmasdan qoldim men u choq -
Tabib bo'layin deb bo'lganim qotil,
Malham bo'layin deb urganim pichoq.

Beayov ishqingiz o'tin o'chirdim.
Kechira olsangiz agar, kechiring.

Qaydan ham yo'limda kelgandingiz duch,
Ayqash-uyqash qilib o'ngu ro'yoni.
Topdim, Siz, yolg'iz Siz, qolgan dunyo puch,
Yo'qotdim, qaytadan ko'rdim dunyoni.

Qayta ko'rsam ko'zim kuyib ketar, chin,
Armon to'lqinlari ketgaydir ko'mib.
Qayta Sizni ko'rib qolmaslik uchun,
Ketyapman umrbod ko'zimni yumib...

Rivoyat qilurlarki: bir tabib charxlab pichoq,
Zog' ko'ksini tilarkan ko'rib qolibdi bir dog'.

Voh, ko'ksi dog'lik erkan, bul zog'ni qo'yibdi ul,
Darhol tutib keltirib boshqa zog' so'yibdi ul.

Yorab, bunda ham bir dog', yaqosini tutibdi,
Hayrat bilan uchinchi zog' ko'ksini titibdi.

Dog' ustiga dog' emish, uchinchi zog' ko'kragi,
Hayhot, shuncha dard cheksa, qushlar hatto ko'kdagi!

Va junbushga kelib ul ko'ksin ochmish ming zog'ni
Oh urib har birida ko'rganida bir dog'ni...

Behol tabib yozibdi "bu dunyo ko'p qadim", deb,
"Unda birorta zog'i bedog' uchratmadim", deb.

...Odamlarda bedog' dil, egilmagan qad uchrar,
Ko'kragida bir dog' yo'q, bedard, bo'yi bad uchrar.

Ammo mening sharafim ko'krakning dog'lariga,
Ko'ksi dog'lini oldim ko'zim qaroqlariga.

Yo'q, yo'q, behudaga hech ko'kraklarga dog' tushmas,
Bizning lablar soxta so'z, maqtovlarga qovushmas.

Haq so'zimiz ro'yoni albat o'tajak yanchib,
Shu haq so'zni aytgach goh qolar ko'ksimiz sanchib.

Bizning yurak dog'lidir, kim uchundir kuydik biz,
Kim uchundir ko'krakda og'riq, dardni to'ydik biz.

Sog'lom, bo'm-bo'sh qalb bilan yashamadik bekorga,
Yaralanib bo'lsa ham malham bo'ldik bemorga!

So'nggi yo'lga ketarmiz, shafqatni tishda tishlab,
Dog'li, yarador, lekin toza yurakni ushlab...

Men ketib boraman, qoramtir samo,
Quvlashib o'ynoqi shamollar bilan.
Taqdirimda mingi aralash, ammo,
Biri yechilmagan savollar bilan.

Men ketib boraman, yorishadi ko'k,
Nogahonda ovoz... nega bo'shashdim.
Chaqirmang, ortimga qaytolmayman, yo'q,
Chaqirmang, yo'q esa qaytguday shashdim.

Men Siz chorlagan payt ojizman, aytdim,
Ketsam ham qulog'im, ko'zim berkitib,
Qaytmasam, yurganim yo'lim unmaydi.
Qaytsam, kelolmayman Sizga ham yetib.

Garchand Siz sig'ingan shohman, pirman men,
Aro yo'lda qolib adodirman men.

Jon-joningda do'sting o'ssa,
Tunlarda oy to'lin, yaxshi.
Unga balo boqsa, to'ssang,
Uzun bo'lsa qo'ling, yaxshi.

Yolg'iz izdan o'tlar yig'lar,
Hatto bag'ri butlar yig'lar,
Qo'sh iz ketsa mahshargacha,
Birga ketsang. Yo'ling yaxshi.

Ezmas sangu tosh ko'tarsang,
Tazyiq, dorga bosh ko'tarsang,
Qismat yukin qo'sh ko'tarsang,
Osoning, mushkuling yaxshi.

Agar,
Nogoh bossa ham, tog',
Oldinroq oq, odinroq oq,
Lahza bo'lsin oldin ketmoq,
Do'stdan oldin o'lim yaxshi!

Tugamas ishq, bu sir, bu gap,
Arvohing ham g'animga daf.
Tirik do'stni himoyalab,
Go'rdan qo'llar qo'ling yaxshi.

1
Yo'q, men sog' qalb bilan kuylaganim yo'q,
Dardi yo'q ko'ngilning kuylashi qiyin.
Ko'ksimga sanchildi bir kun qizil o'q,
Men alvon qo'shiqlar kuyladim keyin.

Yurolmadim doim kimnidir suyib -
Bu ko'ngil gohi but, goh chil-chil sindi.
Sariq o'qdan ko'ksim ketgandi kuyib,
Hijron qo'shiqlari maysaday undi.

Ko'zlarimda o'tday yonmoqda bashar,
Garchand men bir o'tday so'nar o'tkinchi.
Bu o'qlardan qolgan qo'shiqlar yashar -
Ko'ksim qaro o'qdan qolganda tinchib.

2
Onam egilib naq kamon,
Otdi, aylanib o'qqa -
Uchyapman, bilmam qay tomon -
Tungami yo yoruqqa.
Bilganim "tegadi shu o'q",
Onam ichgandir qasam.
Unda ortiq boshqa o'q yo'q,
Men mo'ljalga tegmasam.

3
Oshkor aytganlarning ko'ksi bo'lsin tog',
Oshkor aytganlarga mening hurmatim.
Chorak asr yashab nomardning, biroq,
Bir oshkor qilmishin ko'rmadim.
Men shohona bazmga boraman kirib,
Charx urib, shohona qo'shiqlar to'qib.
Yo'lda otmasa gar yashrinib biri,
Yo'lda o'ldirmasa nomardning o'qi.

4
O'zgalarga omad tilayman bu choq,
O'zgalar sinchiklab otsin o'qini.
Ovlagan qushidan ko'ngli bo'lib tog',
Boshlarida ko'ray tole tug'ini.
O'zim tan olaman yuzga qon urib,
Bukilmas dilimni bukib, etib yoy,
Arzimas qushlarga o'q otib yurib,
Umrimning yarmini berib qo'ydim boy.

5
Aldangan ishonchdir senga tekkan o'q,
O'q- bu o'z qadrini topmagan qadr.
Achchiq o'q azobin bermasmi to'liq-
Yozganda yuraging kuymagan satr.
Men ham horg'in, g'olib ancha yo'l yurdim,
Doim ham kuyinib kuylamadi tor.
Uch marta ko'ksimni sinchiklab ko'rdim-
Yarador, yarador, tag'in yarador...

6
Yana u ko'ksimga uchar xuddi o'q,
Yana u men uchun dalli-devona.
Uning sanchilmog'i uchun bo'sh joy yo'q,
Buni unga Sen ayt, hayot, ey Ona!
Men she'rga aytaman ko'ksimdagi sir,
Sonsiz yaralardan sachraganda qon.
Ko'ksimga qancha o'q singib ketgandir,
Ko'ksimda qancha o'q bo'lgandir qurbon.

O'rtoqlarim, mening yoshlik jigarbandlarim,
Bugun nogoh yurak urib, "qanisiz" deyman.
O'tgan har kunimga tutash bandu bandlarim,
Siz qaydasiz, bu kun sizning g'amingiz yeyman.
O'rtoqlarim, bir davraga yig'ilaylik, bas,
Bir nafasga yig'ilaylik hech bo'lmaganda.
Bugun hatto yulduzlarga yetganida dast -
Shu yulduzlar suhbatini biz qilib kanda.
Bir nafas bir-birimizga ajrataylik vaqt,
Bir nafasga to'yib-to'yib tikilishaylik.
Yillar qilib qo'ymadimi bizni ko'r, karaxt,
Chiqib olgan cho'qqilardan bir dam tushaylik.
Pastni kuzatar ekansan, cho'qqidan turib,
Chumoliday ko'rinadi dup-durust odam.
Bir nafasga sirlashaylik yonma-yon yurib,
Tamom-tamom unutilsin serg'avg'o olam.
Aytgil, Usmon, baxting seni siylayotirmi,
Mukarrama, sen do'stlarni yangi uyda kut.
O'g'il bilan qutlaymizmi bugun Botirni?
Odil qani, Odil qani? Javob yo'q. Sukut.
Qani Odil, boshlar egik, tortajakmiz "uh",
Jingalak soch, qora ko'zli sho'x yigit qani?
Do'stlar, chorlang davramizga qo'shilsin u ruh,
Bizlar bilan kuylagani, qah-qah otgani.
Davra nuray boshladimi, yo'q-yo'q, nuramas,
Qani, kuylang, bilinmasin Odilning o'rni.
Sochimizga qor yog'sa gar kurak kuramas,
Sho'r yoshimiz o'chirolmas iztirob, qo'rni.
Bir daraxti qulasa ham alamzada bog',
Bir do'stni yo'qotib biz ham "oh"lar uramiz.
Davramizni to'ldira qol, kech qolgan o'rtoq,
Bir mayizni qirqqa bo'lib baham ko'ramiz.
O'rtoqlarim, shodmon qo'shiq boshlaylik endi,
Shodmon qo'shiq seli yuvsin dillar zangini.
Azal-abad g'am-anduhni shod qo'shiq yengdi,
Men chizayin chizib bo'lmas quvonch rangini.
O'rtoqlarim, boshingizda so'nmasin quyosh,
Barchangizni tole suysin, baxt qolmasin kech.
Biringizning g'amingizda ko'zga olib yosh,
Kuyar damga duch kelmayin, duch kelmayin hech.
O'rtoqlarim, har biringiz men suyangan tog',
Do'st deganda jon bermoqqa fikrim mutlaqdir.
Ketar bo'lsam men oldinroq ketayin, biroq,
Do'stlarimning qora kunin ko'rsatma, taqdir.
O'rtoqlarim, mening yoshlik jigarbandlarim.

Abad so'lmas muhabbatga fido bo'lib o'tyapman,
O'nglab bo'lmas muhabbatga fido bo'lib o'tyapman,
So'ng nafasi kelar bir kun ne tirik jon tug'ildi,
Men hech o'lmas muhabbatga fido bo'lib o'tyapman.

Bu dunyoning bori yo'ldir,
Bu yo'llarda tuzoq mo'ldir,
Yo'l boshida so'zim shuldir,
Omon bo'ling, omon bo'ling.

Ko'zingizga tortsa ham mil,
Ko'prigingiz bo'lsa ham qil,
Nomard bilan topishmang til,
Sarson bo'ling, sarson bo'ling.

Nopok ketsa yerdagi jang,
Mayli, bo'lsin holingiz tang,
Hech bozorgir bo'la ko'rmang,
Arzon bo'ling, arzon bo'ling.

Har darzni tez yopmoq uchun,
To'rt yon ildam chopmoq uchun,
Har shohga yo'l topmoq uchun,
Beyuz bo'ling, bejon bo'ling.

Har bir ovga qosh-ko'z bo'lib,
G'olib yovga siz o'z bo'lib,
Tana bo'lsa, siz po'st bo'lib,
Faqat yenggan tomon bo'ling.

Menam odam, emas Xizr,
Har kim o'z bilganin tuzur,
She'rim tegib ketsa, uzr,
Omon bo'ling, omon bo'ling.

Qamal kunlar shahar jim-jim yig'lar odatda,
Sal sharpadan har bir qarich tuprog'i dodlar.
Har eshikdan chiqaverar ko'zlari katta,
Eti borib suyagiga yopishgan zotlar.

Xayolimda kimdir betin qo'ng'iroq chalar,
Qarg'a murda ko'zin cho'qib kelaveradi.
Tobutu go'r yetishmagan go'daklar, chollar,
To'p-to'p bo'lib go'rdan chiqib kelaveradi.

Kim chidab jon saqlar ozg'in mushugini yeb,
Kim chidamas, aqldan ozib qah-qah solar kim.
Shoir she'rda "Biz g'alaba qilajakmiz" deb,
Muk tushib ish stolida qilar jon taslim.

Tushlarimda qichqiraman, hech kim bermay sas,
Arvohday sob, dardin ichga yutib turadi.
Mevalarmas, o'liklarni tashib ulgurmas,
Jasad ortgan mashinalar o'tib turadi...

Yo'q, fashistlar ostonada qolarlar turib,
Bilolmay bu ado yerning kuch, sirlarini,
Mingdan qolgan o'n qasoskor tishin botirib,
Ulug' shahar uzar qamal zanjirlarini!

Qamal kunlar shahar jim-jim, yig'lar odatda...

Qaylargadir yozgan edim ismingni sening,
Qayerlarga... keyin uzoq o'zim qidirdim.
Ko'p tingladim jilg'alarning sho'x kulgusini,
Endi kurtak ochayotgan bog'larga kirdim.

"Sor burgut-ey, shiddatingga shiddat ulansin,
Senga yozganmidim", desam dilimni dog'lab.
U der: "Yo'q, yo'q, eslolmayman, uning nomin sen
Qanotimga yozganing yo'q",- ketar uzoqlab.

Tolmabo'yin oqqushlarni tutaman so'zga:
"Balki sizga yozganman men", - ahvolim ko'rib,
Oqqushlar der: "Eslab ko'rgin, yozmading bizga
Qayga yozsang yozgansan sen parishon turib".

Daryolarga savol tashlab xuddiki qarmoq,
O'ylab kutib, javob olmay topmadim izin.
Yerga aytsam, yer aytdiki: "Tishlama barmoq,
O'chmas qilib yozgandingmi nomini o'zi?!"

Shunda-shunda sergak tortib men bo'ldim tamom,
Yog'ayotgan sust qorlarga yozgandim seni.
To'kilguday chayqalganda ko'nglimdagi jom,
Ko'nglimdagi ozorlarga yozgandim seni.

Yozib ketdim, yo'l-yo'lakay nigohim tushib,
Yot dillarning tasodifiy yor-yorlariga.
Bir beparvo sho'xlik bilan yozdim qizishib,
Bu dunyoning ur-sur, gavjum bozorlariga.

Endi, endi bari abas, bersam hamki tan,
Ba'zan ko'ngil tag'in seni yo'qlasa bo'zlab,
Qori erib ketgan yerdan izlab qolaman,
Tarqab ketgan bozorlardan qolaman izlab...

Qaylargadir yozgan edim ismingni sening.

Bu jang asli suv bilan olovning jangi bo'ldi,
Eskirgan jarohatlar qaytalab yangi bo'ldi.
Tunlar bevaqt sarg'ayib hijronning rangi bo'ldi,
Bellarin ko'tarolmay yo'llar belangi bo'ldi,
Qirchillama qirq yigit uyga qaytmagan kunlar.

Endi deganlarida qarchig'ay yigit bo'pdi,
Asta egilib qizni yo o'pmadi yo o'pdi.
Ammo uchib ketdilar lochini bo'lib ko'pdi,
Ammo yurt qon qaqshadi, yurtda qiyomat qo'pdi,
Qirchillama qirq yigit uyga qaytmagan kunlar.

Qaytmadilar va lekin "noma'lum" deb yozdilar,
Qayda nihon yururlar shuncha qishu yoz ular?
Onalari goh hushli, goh aqldan ozdilar,
Qondoshlar goh ko'nglida go'rlarin ham qazdilar,
Qirchillama qirq yigit uyga qaytmagan kunlar.

Yuragimda achchiq o't, na ginayu na zarda,
Erga sig'may qolaman faqat ba'zan kechlarda.
Leningradda o'lgan balki, qamal, o'chlarda,
Balki Buxenvalddadir, odam yoqar pechlarda,
Qirchillama qirq yigit uyga qaytmagan kunlar.

Qirq yigitni qirq asov toy desam ot bo'lmadi,
Qaytgan turnalar ichra qirq qo'sh qanot bo'lmadi.
Ular qirqta shon bo'ldi, biror isnod bo'lmadi.
Qirchillama bu hayot ammo hayot bo'lmadi,
Qirchillama qirq yigit uyga qaytmagan kunlar.

Qirq yigitni do'l urgan qirqta boqqa mengzadim,
To'fon kelib o'chirgan qirq chiroqqa mengzadim.
Yuragimda o'yilgan qirqta doqqa mengzadim,
Tiklanar choq qulagan qirq bayroqqa mengzadim,
Qirchillama qirq yigit uyga qaytmagan kunlar.

Yigirma million bayroq go'rli-go'rsiz qo'zg'olsa,
Soviyotgan o'choqlar qo'rli-qo'rsiz qo'zg'olsa,
Munkaygan kelinchaklar erli-ersiz qo'zg'olsa,
Bugungi urushqoqlar, siz ne dersiz qo'zg'olsa,
Qirchillama qirq yigit uyga qaytmagan kunlar!

- Ayting, qizlar, ochilasiz gul bo'lib qachon,
Nima sizni talpintirar azaldan-azal?
- Birov eshitmasin, bilsang, bizda qolmas jon,
Yigitning sho'x ko'zlarida o't yongan mahal.

- Qachon sezilmas hayotning butligi, kami,
Qo'lingizda echiladi oson har chigal?
- Nima bo'pti, bu serg'avg'o dunyoning g'ami,
Yigitning sho'x ko'zlarida o't yongan mahal.

- Qizg'ish tortib, husningizga qo'shilib chiroy,
Shaddodlikdan tiyilasiz qaysi paytda sal?
- Mayinlashib biz begunoh oy bo'lamiz, oy -
Yigitning sho'x ko'zlarida o't yongan mahal.

- Qachon qurigan jilg'aday qolasiz tinib,
Qora tunda yorug'likka bo'lasiz mahtal?
- Yigit bizni ardoqlashni unutgan kuni,
Yigitning sho'x ko'zlarida o't so'ngan mahal.

- Qachon xazonrez bog'larga kelasiz kirib,
Ko'tara olmay cho'kasiz qayg'u toshini?
-Biz yigitni topolmasak to'rt yon yugurib,
Biz yostiqda ko'rsak uning aziz boshini.

- Qachon qop-qora kiyimda o'ltirasiz toq,
Chidab bo'lmas siz ko'targan nolayu dodga?
- Yigitning sho'x ko'zlariga to'lganda tuproq,
Biz yigitni yo'qotganda abad-abadga.

Ko'p narsalar kelar esga, qor uchqunlab turganda,
Ko'hna dunyo yoshdir ko'zga, qor uchqunlab turganda.

G'amlar toshi yuragingdan ko'cha boshlar birma-bir,
Sen o'zgasan, hasrat o'zga, qor uchqunlab turganda.

O'y-rejalar qushlarining to'dasiga otar tosh,
G'am-tashvish yo'q rizqi-ro'zga, qor uchqunlab turganda.

Ajab, sershovqin dunyoga atay cho'kar sukunat,
Yigitlar qalb ochsa bizga, qor uchqunlab turganda...

Otani mahzun g'am, xastalik yutdi,
Farzand yuksak-yuksak avj uchar fasli.
Uchmay, tashvishlarga ko'milib o'tdi,
Bu otaga yuksak sadoqat asli.

Mayli, ishq haqida chekmasa ham oh,
Balki bu ham so'zsiz ishq toqatidir.
Ammo o'zin unga sinarmi panoh,
Bu erning ayolga sadoqatidir.

Yuragi haqida ochib yurmang fol,
Buni tekshirmasdan, his etgan ma'qul.
Silab, ko'ylagiga urdimi dazmol,
Ayolning erkakka sadoqati shul.

Boshga ko'taringiz, tortmasdan hadik,
Chidab tanbehlari ko'pu oziga.
Kelin boqolmasmi ko'zlariga tik,
Sadoqati shuldir qaynonasiga.

Shunday, sadoqatga o'lchov bormi, bas,
Insonni ham inson qilgan shu his, kuch.
Inon, baxt qushining qanoti sinmas,
Bu xil belgilarga kelib tursak duch.

Men behisob dunyosini,
Boshga uray sen bo'lmasang.
Egnimning shoh libosini,
Toshga uray sen bo'lmasang.

Sen ko'zim ustida yursang,
Maysa bo'lsin kiprigim.
Men o'zimni qaysi toqat,
Bardoshga uray sen bo'lmasang.

Keng jahona sig'mayurman,
Jahon menga tangu tor,
Men o'zimni qay Namangon,
O'shga uray sen bo'lmasang.

Gul qo'shini, dil qo'shini,
Bu olamda qo'shin ko'p.
Men o'zimni qay begona,
Qo'shga uray sen bo'lmasang.

Qaro yerga ketar bo'lsang,
Ayt, men oldinroq ketay.
Bu yurgisiz dunyosida,
Qandoq yuray sen bo'lmasang.

Shoir yashay bilmas tilini tishlab,
Ko'rib, ko'rmaslikka solib o'zini.
Nomard ketar ekan vaqtini xushlab,
Mushfiq tasalli deb bilsa to'zimni,
Shoir yashay bilmas.

Tinch qaray bilmas u tog'u tosh qolib,
Insonning yuragi qular chog'larga,
Osmonning o'rniga insonni olib,
Ko'nglin to'ldirsalar qaldiroqlarga,
Shoir yashay bilmas.

Yasholmaydir yermas, dil qolsa muzlab,
Ko'rib payhon bo'lgan ishq iqbolini.
Bolariga gulmas, inson bo'lsa daf,
So'rib tugatsalar shira bolini,
Shoir yashay bilmas.

Yashay bilmas qay bir fahmi ko'ru kar,
Taroqni sochgamas fikrga ursa,
Chetlab sho'x, qiyqiriq nafasli qushlar,
To'ti savlat to'kib bog'larda yursa,
Shoir yashay bilmas.

U yashay bilmaydir o'tmas, qay bir on,
Oq-oydin tuyg'ular ketsa o'rilib.
Shilliqurt misoli sip-silliq yolg'on,
Haqiqat yonida tursa kerilib,
Shoir yashay bilmas!

Tug'yon ko'tarar ul bo'lib bag'ri qon,
Mayli, usiz ham mo'l beg'amlar, go'llar,
Ishqilib, uzunroq umr ko'r, isyon,
Tug'yon tugagan kun shoir ham o'lar.

Neniki sharob deb o'ylab yugurdim,
Sarob bo'lib chiqib, qoqildim yo'lda.
Qayerdaki ko'm-ko'k jannatni ko'rdim,
Uchib yetgach hayron, tentidim cho'lda.

Neni oy deb o'ylab, ko'zimni tikib,
Zarrin shu'lasiga yuz tutdimki zor,
Oy deb o'ylaganim yoy bo'lib chiqib,
U otgan o'qlardan ko'ksim yarador.

Neniki mangu deb ushlagan paytim,
Baliqday sirg'alib chiqdi qo'limdan.
Ortiq oldi, ammo bermadi qaytim,
Savdogarlar chiqib ba'zan yo'limdan.

Qay bog' qorovulin g'aflatki oldi,
Bog'ni talon etar o'g'riyu kazzob.
Bu kun darmon ketib tizlarim toldi,
Sizki yonimdasiz, yonimda azob.

Kim men qushcha misol talpingan damim,
Qarg'aday xo'mrayib tashladi nazar.
Bu kun ularda bor o'chim, alamim,
Bu kun men ulardan qilarman hazar.

Ishqingizdan qoldi yuragimda dog',
Angladim ishqingiz o'tsiz ekanin.
Porlab ko'ringan gul bo'ldi-yu yantoq,
Ko'nglimni qon qildi uning tikani.

Agar ishqingizda bo'lsa edi o't,
Bu qora quyunlar qilmas edi kor
Va mening qalbim ham qolarmidi but,
Ming bitta baloga bo'lmay giriftor.

Bu chigal xatolar to'ydirdi juda,
Tilagim oq, sizga duch kelsin baxt, shon.
Ammo menga ayting bir og'iz vido
Va uzilsin bizni bog'lagan arqon.

Siz bilan minnatdor xayrlashaman...

Sizga ishqim, Sizga qarg'ishim,
O'zga izlab mendan topmas iz,
Bu dunyoda mening bor ishim,
Sizga tushdi, bir Sizga yolg'iz.

Adashdim-da yolg'onga yo'ydim,
Ishqingizni, qo'l silkdim, "bekor!"
Shoshib g'urur gultojin kiydim,
Endi boshdan olib qo'ymoq or.

Endi dunyo ishin qarangki,
Ishq ortidan qul bo'larmish shoh.
"Unutdim", deb sarg'ayar rangim,
"Sevmayman" deb jim chekaman oh.

Siz deganda men sinmas torman,
Kuta-kuta ko'zim yo'l o'yib,
Umrim bo'yi qarg'ab o'tarman,
Umrim bo'yi jonimdan suyib.

Garchand hijron talxdan-talx maydir,
Men ichardim, bo'lganda ham qon.
Qarg'ishlarim Sizni urgaydir,
Sog'inchlarim saqlaydir omon.

Tan olaman, dil, qo'limdan ko'p narsa ketdi,
Men ishongan tog'lar ham ketdilar nurab.
Qish qorlari ko'p izlarni ko'mdi, berkitdi,
Ko'zlarimdan ketmay qoldi yolg'iz shu surat.

Mana bu - Siz, papirosni asabiy ezib,
Turib qolgan, ko'zlarida to'zg'igan to'zim.
Bunisi sho'rtak bir ta'mni labida sezib -
Ma'yus, Sizdan ketayotgan menman, men o'zim.

To'satdan ko'zimga tushdi cho'p,
Yo'qotdim xushbo'y gul isini.
Sevgilim, o'rtanma, yonma ko'p,
Qaytadan topmasman men seni.

To'satdan ko'zimdan ayrildim,
Ko'zsiz ham yashar-ku odamzot.
Agar-chi yo'llarda tayrildim,
Avvalgi shiddatda surmam ot.

Atrofda sukunat, bir sovuq,
Jimlik... yo'q, to'polon, to'polon.
Sen kelma, bo'lmagin chirmovuq,
Usiz ham bu dardlar olarjon.

Endi men
Dilimga "tosh bo'l",- deb aytaman.
Senga ham tilayman to'zimni.
Axir kim ko'rgan ko'r qaytadan
Topganin yo'qotgan ko'zini.

To'satdan ko'zimga tushdi cho'p.

-Tugating, bas, - dedim, - siz qildingiz bas,
Ortiq ishq haqida ochmadingiz gap.
Ishoning, u so'zlar meniki emas,
Men, axir, yuribman ishqimni chorlab.

"Ketgan to'lqin albat ortga qaytadi",
O'zimga berurman taskinu to'zim.
"O'zi kelib tag'in ishqin aytadi",
O'zi kelib, ammo, kelmaydi o'zi...

Ishq meni topganda bo'lolmasman el,
So'ng o'zim topmasman, ko'z yoshlarim sel...

O'n ikki oy birday ishlaydi,
Faqat ishlab ko'ngil xushlaydi,
Imoratning loyin mushtlaydi,
Bolalarin tishda tishlaydi,
Go'daklari toqmas, qo'shlaydi.
Turkistonning onalarini...

O'g'li Bobur Hind sori bosdi,
Qaytarmoqqa etmadi dasti,
Nodirasin jaholat osdi,
Jaholatga bor erur qasdi.
Yuragini armon nishlaydi,
Turkistonning onalarini...

Mashrab Balxda, dorda salanglar,
Usmon qah-qah urib, alanglar,
Hamzasini tilkalar sanglar,
Tushlari ham ahvolin tanglar,
Tushlari ham toshlab, g'ishtlaydi.
Turkistonning onalarini...

Amir Temur yodi o'stirar,
Kenagasning dodi o'stirar.
Sirtmoq, kunda, jodi o'stirar,
Yassaviyning oti o'stirar.
Xudo suyar, ruhlar ushlaydi,
Turkistonning onalarini...

Afg'on mulki bo'ldi minglab yer,
Harbiy ketgan yuzlab yigit-er,
Bir bolaning dog'i qilar sher,
Qodir Olloh, o'zing toqat ber,
Yuragida arslon qishlaydi.
Turkistonning onalarini...

Olgani shu elidan duo,
Tilovati, selidan duo,
Har qo'llovchi yelidan duo,
Qo'lidan ish, tilidan duo,
Boshidan oq ro'mol tushmaydi.
Turkistonning onalarini!

Aytolmayman shirin so'z avrab,
Kechirolmam pastlik, gunohni.
Toza qalbi barcha o'qqa daf
Men uchinchi qiziman shohning.

Opalarim o'xshash nusxa gul,
Maqtay olar silliq, shirali,
Men to'g'ri so'z yuragimga qul,
Bir yurakka chapdast, qirrali.

Opalarim zarga ko'madi,
Shirin aldoq, siylovi baland.
Meni erim olib jo'nadi,
Yurak, shul bir bisotim bilan.

Keksa otam uchun talashib,
Ardoqlashga topib ming so'z, rang,
Avval mushuk yanglig' yalashib,
So'ng soldilar ko'kragiga chang.

Mol-dunyosin bo'lguncha olib,
Tantiq jonni unga tikdilar.
Olgach, yurtdan oldiga solib,
Shir yalang'och haydab chiqdilar.

Haq eshitdi, balki, ohimni,
Qaytardi-yu uni qo'limga,
Qutqarar chog' qiblagohimni
Men o'zimni berdim o'limga.

Xalqim, seni o'rtamasin dard,
Boshginangga kelmasin-ku tun.
Ammo bilib qo'ymoqliging shart,
Men uchinchi qizman Sen uchun.

Sen Lir emas, Kordeliya - men,
Faqat abad Sen yemagin pand.
Haqning o'zi seni asrasin,
Opalarim yanglig' qizlardan.

Yig'lasangiz yig'lang hushyor, sergak uchun,
Ne bir yaxshi, yomon kunda tirgak uchun.
Opam, singlim, ko'z yosh to'kmang sira-sira,
Ayolga baxt berolmagan erkak uchun.

Erkak o'zi kimligini bilamakan,
Bir sirli, tilsimligini bilamakan,
Ishq gavharin ayoliga asrolmasa,
Sho'rpeshona, shumligini bilamakan.

Yo'lga chiqsang yo'ling bersa, boylanmasa,
Xayollaring tiniyversa, loylanmasa.
Erkak erkakmidir ayol jilg'a bo'lib,
Uni aylanib oqmasa, aylanmasa.

Dupur-dupur tulpor kelar tog'lar bilan,
Erkak kelar dupurlab o'ng-sog'lar bilan,
Ayol qo'li yollarini silamasa,
Tulpor ketar ko'kayida dog'lar bilan.

Tulporlarim, akam-ukam, otalarim,
Ming-ming uyli xalqqa ehson, atolarim,
Hali munglug' ayol ko'nglin topmapsizmi,
Bosgan izi xatolarim, xatolarim!

Bekor jangu xunlar uchun aza oching,
Yolg'iz o'tgan tunlar uchun aza oching.
Hatto tog'ning ayiqlari juft axtarar,
Siz so'qqabosh kunlar uchun aza oching!

Yo'qsa avval Sizga qarg'ish tegar bir kun,
Yov yoprilib kelib Sizni egar bir kun.
Hali munglug' ayol ko'nglin topmapsizmi,
Ko'paymagan el kamayib tugar bir kun.

El qolmaydir, faqat boylik, yerlar bilan,
Odam topib ko'r-chi na sim, na zar bilan.
Gumonim yo'q, qay el qolsa yashab qolar,
Ayolini elim degan erlar bilan!

Xato takrorlanmas, takrorlanmaydi,
Odam o'ylab, ko'rib tursa har lahza.
Kim alahlab kelgan joyiga qaytdi,
Badanin kuydirib o'q lahcha, lahcha.
Ayol, bolalarni podaday haydab,
Bir saroyga qamab fashist o't qo'ydi,
Sen vaqt topib tez-tez bor o'sha joyga,
Sen shu kultepani yurakka o'ygin.
Komandirning avval bir ko'zin o'yib,
Qo'llarin ustunga mixlab qoqdilar.
Keyin boshdan-oyoq kerosin qo'yib,
Tovonidan oshlab gugurt chaqdilar.
Ko'z oldida suygun eri otildi,
Suygun go'dagiga sanchildi pichoq.
Ayolning gunohi afu etildi,
Ayolga ochildi ishq bilan quchoq.
Shu tun qaro kechdi ayolning tuni,
Bolta bilan fashist boshini uzdi.
Va aqli ham uchdi boshidan uning,
Shodmon qah-qahqasi dunyoni buzdi!
So'ng bor kiyimlarin echinib otdi,
Yovni izlab ketdi, soch yoyib, daydib!
Agar... shu lahzalar chiqmasa yoddan,
Urush-mash'um xato takrorlanmaydi...

Kim yashagan bo'lsa bo'ron bilan qasdma-qasd,
Qishning qahri, quyuniga o'rtansa tani,
Ko'klam, bog'lar jimjitligi unga tatimas,
Sezmaydi ham sovuq vujud issiq o'tganin.

Jajji qushim, sen ham bekor o'rtaysan bag'ir,
Kuying shirin, ammo menga chuchmaldir toti.
Kuying anglash menga uncha o'ng'aymas axir,
Bu sohada ko'pdan o'chgan xatu savodim.

Jajji qushim, sen kuyingni qushlarga kuyla,
Bog'dan chiqmaslarga kuyla, yil-o'n ikki oy.
Menga chopmoq-taqdir, hayot aylana bo'ylab,
Goh o'qday tik, goh egilib bamisoli yoy.

Yo'lga chiqma, sen men bilan chopa olmassan,
Qola qolgin, bo'lma endi girdikapalak,
Menday betinchlikdan tinchlik topa olmassan,
Menga o'rtoq quyun seni qilgusi halok.

Bu hayotda, qushginam, biz qo'shilmas zarra,
Menga - abad chopmoq, senga - bog' aro sayr,
Kuylaringni qayta-qayta tinglab ming karra,
Bir siringni anglamadim, qushim, endi xayr!

Mening kuyim g'oyat achchiq, taxirdir, ichma,
Sening kuying ortiq shirin, chuchmaldir, chuchmal!

Bir maktub singari xotiramni men,
O'chirib-o'chirib yashayotibman.
Dilimni o'rtagan armon, g'amni men,
Qog'ozga ko'chirib yashayotibman.

...Sirimni yashirmay to'kdim men tunga,
Tun bo'yi yig'lagan bo'lsa ham baytim.
Kunduz yonib-izlab kelganda unga,
"Vaqtida ayrildik, yaxshi", deb aytdim.

Tun bo'yi ko'zimdan achchiq yosh sizib,
Bezabon armondan o'qisam ham dars,
Tongda u kelganda "Uyqumni buzib...
Tag'in Siz!.." yuziga eshik yopdim qars.

"Baribir eshikni ocholmas birov,
Kelaman", - jimlik....so'ng yillarki mushkul.
Endi u kelguncha sochimga qirov -
Qor yog'ar, so'ng taniy olarmikin ul...

Qoplagani uchun bir zum ko'zni xob -
Balki umrim bo'yi berurman javob.

Yigitlarni kuylamoqlik erish tuyular chog'i,
Dilbar, nafis she'rga o'zi qovushmaydi yigitlar.
Gulga kira boshlar ekan ularning ko'ngil bog'i,
Quyoshda chatnab o'sadir unda yovvoyi o'tlar.

Dasht guliday o'sar ular har yonga shox tashlashib,
Baquvvat har shoxlarki, qayirib, burib bo'lmas,
Qiyqirishib bog'larga kirishsami boshlashib,
Qah-qah sadolaridan cho'chimay yurib bo'lmas.

Inson panjasimi u yoki sher panjalari,
Qo'llar bir xil mayin-ku, tug'ilganda, yo'rgakda.
Payti kelib biz titratib shu sherning panjalarin,
Go'dakday quvonamiz, qush uchirgan go'dakday.

Yuraklar u yurakmas, dugonajon asrangin,
Uchqun tushsa kuydirar, unda yongan o'tlardan,
Garchand biz deb hamisha baxt, borlig'in asradi,
Hayiqmay bo'lmas axir, ul asov burgutlardan.

Tortinib o'tmoq taqdir bizga ular dastidan.
Ma'sum tortib, atirgulday, chiroy ochib dam-badam.
Toki olis yulduzlarning chaqnoq nuri ostida,
Odam ota zurriyodi - yigit tashlarkan qadam.

Sen, sevib baxtimga bo'lganding zomin,
Sen, sevib baxtimni ketganding yulib,
Aytgil, yolg'izlikning achchiq alamin,
Ikkov bab-barobar oldikmi bo'lib.

Eshigingni, balki uchib xuddi o'q,
Baxt ochar, bag'ringda to'lg'anar sochlar.
Mening eshigimni gezargan, sovuq
Bir-bir bosib kelib Yolg'izlik ochar.

Sen eshikdan kirsang yoniq dil bilan,
Balki baxt otilar quchog'ingga tik.
Men eshikdan kirsam muzday qo'l bilan,
Bellarimdan mahkam quchar yolg'izlik.

Baxt Seni jon bilan sevar betoqat,
Ko'zingda his etib ishq zarblarini.
Meni ham ko'zimga sevib, yutoqib,
Yolg'izlik bosadi muz lablarini.

Tushda visollarga ketdim ko'nikib,
Tushdagi tonglarim charaqlab otar.
Toshday yostig'imning yarmi meniki,
Yarmida yolg'izlik bosh qo'yib yotar.

Faqat tong otlansam, qololmas ushlab,
Yarim tun qaytsam ham, rashk, g'azab yo'q, shan.
Barin ichga yutib, ko'ksimga mushtlab,
Men yonib ketyapman, yonib ketyapman.

Suyib, balki mendek kuyib xuddi sham,
Yashayapsan, farq yo'q, qanday o'tding Sen.
Faqat ayt, o'z qo'ling bilan qandog'am,
Meni yolg'izlikka qo'shib ketding Sen.

Yurak yonar, tuyg'ularim mastona, daydi,
Toshayotir, eh, bu qalam nega yozmaydi?
Xalal bermang, sindiraman ikki bukib shart.
Yuragimdan qo'shiq bo'lib uchar shavqu dard.

Shavqlarimni etagidan qolmasa tutib,
O'ylarimning quyunini she'rga berkitib,
Qo'limdagi qurolimdan ko'rmasam qadr,
Yozilmasdan chirib bitsin ko'nglimda satr.

Ishonch bilan ko'ksimni tik ko'targan chog'da
Shu qalamday do'st ham meni qoldirsa dog'da.
Shu fursatdan men degayman unga xayru xo'sh,
Endi oraliq arqonni qo'yib bo'lmas bo'sh.

Tarang tortgum, yo dosh berib menga turgay tan,
Yo uzilib yiqilgaymiz ikkov yuztuban.
Kimga bersam berdim dilning bor ishq, bor o'tin,
O'zimning ham olgim kelar albatta butun.

Istamayman, rizqim mening bo'lmasin yarim,
Porlab yongay yo nogohda so'ngay ko'zlarim.
Yashay bilmam quvonib yo g'am chekib kam-kam,
Hayotim yo jannat bo'lur, yo dud, jahannam.

Ishoning, ko'zimni to tuproq bosib -
Qolguncha Sizniki bo'lmayman desam.
Ammo Siz hech kimga qilmaysiz nasib,
Hech kimga bermayman, ichganman qasam.

Siz mening boshimda bo'lmaysiz panoh,
Isina olmaysiz dilim o'tidan.
Boshqa ayol deb ham chekolmaysiz oh,
Yo'lga tusholmaysiz o'zga ketidan.

Oyoqlaringizda zanjir borligi -
Bir menga, bir Sizga ayon haqiqat.
Men tunda kimdir deb kuyib borlig'im -
Tongda o'zi kelsa etganimday rad.

Xuddi men dunyoda doim kimdir kam -
Beadog' hijrondan yursam-da bezib.
Kimdir chorlaganda bosolmay qadam,
Zanjirband ekanim qolganday sezib.

O'ylamangki, uning qalbi yo'q -
Ko'pni sevar, ko'pni ko'zlaydi.
Hamma bilan bo'lsa ham do'st, sho'x
U bir dardkash qalbni izlaydi.

Hayot takror uchrashtirarkan,
Kimni senlab, kimni sizlaydi.
Yo'q, ularga bermaydi u tan -
U bir dardkash qalbni izlaydi.

Dersiz oshiqlari emas kam,
O', qanchasi unga so'zlaydi.
Dil rozlarin tinglab turib ham
U bir dardkash qalbni izlaydi.

Yoki demang qish sovug'iday,
Unga yaqin yurgan muzlaydi.
O'zgalarga harorat bermay
U bir dardkash qalbni izlaydi.

Demang, mayus tortib qolgan dam
Unutgan oshig'in eslaydi.
Ishonchini hamon qilmay kam,
U bir dardkash qalbni izlaydi.