Tush.UZ - Tushlar tabiriShveysariyada 12 yildan ortiq vaqtdan beri O‘zbekiston sobiq prezidentining qizi Gulnora Karimovaga tegishli yuzlab million franklar muzlatib qo‘yilgan. Bu hozirgi kunda nufuzli shaxslarning noqonuniy orttirilgan mablag‘larini muzlatish, musodara qilish va qaytarish bo‘yicha eng yirik holatdir, deb yozmoqda Shveysariyaning Neue Zürcher Zeitung nashri.
Shveysariya federal kengashi ushbu vaziyat uchun tanlangan yechim — BMT homiyligida tashkil etilgan Shveysariya-O‘zbekiston trast fondi kelajakda mablag‘larni qaytarishda namuna bo‘lishiga umid qilmoqda. Mazkur trast fondga 2012-yil yozida Jeneva va Syurixdagi bank hisobraqamlaridan olib qo‘yilgan taxminan 800 million Shveysariya frankidan 131 million dollari o‘tkazilgan.
Bu mablag‘ning 95 million dollarga yaqini allaqachon o‘tkazib berilgan. Chaqaloqlar o‘limini kamaytirishga qaratilgan sog‘liqni saqlash sohasidagi dastlabki loyiha uchun 43,5 million dollar sarflandi. Ta’lim sohasidagi loyihaga esa yana 23,5 million dollar yo‘naltirildi. Bu esa birinchi transhdan taxminan 28 million dollar hali o‘zlashtirilmaganini anglatadi.Federal tashqi ishlar departamenti ma’lumotlariga ko‘ra, fondni boshqarish qo‘mitasi hali ham undan maqsadli foydalanishni muhokama qilmoqda. Shu sababli Shveysariya Bosh prokuraturasi tomonidan ikki yildan ortiq vaqt oldin qonuniy ravishda musodara qilingan yana 230 million dollar mablag‘ning hanuzgacha trast fondiga o‘tkazilmagani muammo tug‘dirmayapti.
Buning uchun Shveysariya va O‘zbekiston o‘rtasida yana bir taqsimlash bitimini tuzish zarur. Federal adliya boshqarmasi musodara qilingan aktivlardan birgalikda foydalanish to‘g‘risidagi federal qonun asosida O‘zbekiston bilan muzokaralar olib borishi kerak. 2018-yil may oyida Federal kengash Karimova ishi bo‘yicha qonuniy musodara qilingan barcha aktivlar to‘liq qaytarilishi haqida qaror qabul qilgandi.
Federal Adliya boshqarmasi O‘zbekiston bilan mulk taqsimotiga oid ikkinchi bitimning kechiktirilishi sabablariga izoh berishni istamadi. Federal hukumat advokatlari birinchi kelishuvni ommaga e’lon qilishga qarshi chiqqan.Shveysariya Bosh prokuraturasi musodara qilmoqchi bo‘lgan yana 350 million Shveysariya frankiga kelsak, Federal jinoyat sudi apellyatsiya palatasi 2022-yil iyulda qarorni bekor qilib, ishni qayta ko‘rish uchun quyi sudga qaytargan. O‘shandan beri ushbu sud muhokamasi Gulnora Karimovaga qarshi sud jarayoni yakunlanguniga qadar to‘xtatib qo‘yilgan.
Biroq bu yerda ham muammo mavjud. Shveysariyada hanuzgacha ushbu ishning asosiy figuranti bo‘yicha qaror chiqarilmagan. Shveysariya Bosh prokuraturasi 2023-yil sentyabrda ayblov xulosasini taqdim etgan bo‘lsa-da, Federal jinoyat sudi marhum O‘zbekiston prezidenti Islom Karimovning 52 yoshli qizi ustidan sud muhokamasining sanasini hali belgilamagan.
Muammolardan biri shundaki, Karimova O‘zbekistonda qamoqda saqlanmoqda. Barcha ayblovlarni rad etayotgan ayblanuvchining asosiy sud majlislarida ishtiroki qanday ta’minlanadi?Federal Adliya boshqarmasiga ko‘ra, odatda qidiruv e’lon qilingan shaxsni vaqtinchalik ekstraditsiya qilish mumkin. Biroq, sud jarayonida qatnashish maqsadida bunday ekstraditsiya uchun so‘rov qilinayotgan davlat allaqachon ekstraditsiyaga ruxsat bergan bo‘lishi kerak.
Federal jinoyat sudi bir necha oydan beri o‘zaro huquqiy yordam kanallari orqali O‘zbekiston hukumati bilan aloqada bo‘lib kelmoqda. Biroq gap ekstraditsiya haqida emas, balki dalillar to‘plash haqida bormoqda. Sud ishni O‘zbekistonga o‘tkazishi mumkinmi, degan savolga sud bosh kotibi Estel de Lyuze bir necha kishini so‘roq qilish haqida gap ketayotganini aytdi. Shundan so‘ng sud muhokamasini Shveysariyada o‘tkazish to‘g‘risida qaror qabul qilinadi. Hozircha sana belgilanmagan.