«Ikkinchi qoʻl» [Muhiddin Mirzaahmad]

«Ikkinchi qoʻl» [Muhiddin Mirzaahmad]

ikki kilo shortik, yarim kilo tursik, bir kilo mayka, bir kilo kepka... Rastalarni shoshilmay aylanib, hamyonga yarasha xarid qilish koni foyda. Buning uchun dam olish kuni ayni muddao. Shunday xayol bilan yoʻl chetida turib, oldi oʻrindigʻi boʻsh mashinani kutdim. Haydovchi bilan yonma-yon, ya’ni tinchgina oʻtirishning gashti bor-da. Hadeganda yoʻlovchilar chiqib-tushaverib bezovta qilmaydi. Oʻzim xush koʻradigan oʻrindiqqa oʻtirib, mashina eshigini yopdim. Kutilmaganda orqa tomondan kimningdir «Hello!» degani eshitildi. Jamoat joyi deganlaridek mashinagayam har xil odamlar chiqadi deb e’tibor bermay ketaverdim. Bu safar yelkam turtilib, yana oʻshanaqa ovoz yangradi. Oʻgirilib qaradim. Boshqa sinfda oʻqigan maktabdoshim Tolib ekan. Qop-qora koʻzoynak taqib olibdi. — Yoʻl boʻlsin, — dedi allaqanday beoʻxshov tirjayib. — Bozorga, — dedim. — Supermarketgami? — Yoʻq, oʻzimizning oddiy dehqon bozoriga. — Yevropaliklar asosan supermarketlardan xarid qilishadi, — donolik qildi u. Tolib ancha oʻzgarib, «evropalashib» ketgani ma’lum boʻp qoldi. Oʻrni kelganda undan soʻradim: — Yevropaning qaysi shaharlarida boʻlding — Gollandiyadami, Parijdami yoki Bombeydami? — Yoʻgʻ-e, Bombey deganlari Hindistonda-ku! — Qayoqdan bilasan? — boʻsh kelmadim davom etib. — Kinoda koʻrganman! Televizorniyam koʻrib turish kerak. Unda koʻp narsalarni koʻrsatishyapti, oʻrgatishyapti. Endi aniq boʻldi menga, Tolibjonning qanday qilib «evropalashgani». Navbatdagi bekatda tushaman, — dedim unga. — Men ham tushaman, — dedi hovliqib. Yoʻlkirani ikkimizga men toʻladim. — Xoʻsh, Tolibboy, qayoqqa boramiz? — «Second hand»ga, — dedi qoshlarini chimirib, tilini gʻalati burab gapirarkan. — Tushunmadim, nima deganingni? — Borganda koʻrasan. Avval tamaddi qilvolaylik. — Yaxshi, palov yeymizmi, lagʻmonmi yoki... — «Xot-dog» olamiz, — dedi u dadillanib. — Palov, lagʻmon, kabobni tik turib yeyish qiyin. Shunday deb ildamlagancha nariroq kirib ketdi. Qoʻlida «bulochka» bilan qaytib chiqdi. Yarmini menga bermoqchi boʻldi... Gavjum shahar koʻchasi boʻylab kovshanib yurgan odam bilan yonma-yon yurishni oʻzimga ep koʻrmay, uni ogohlantirdim: — Nonni uvatib, isrof qilyapsan-ku. — Hech qanaqa isrof emas. Biz shoshilyapmiz, vaqt ziq! Yevropaliklar ham shoshilganda shunaqa yoʻl-yoʻlakay yeyishadi. Hamrohimni tark etib, xayr-ma’zurniyam nasiya qilmoqchi boʻldim-u, haligi «Sesond hand» deganiga qiziqib sabr qildim. Nihoyat, «Sesond hand»ga yetib keldik. Oddiy bino ekan. Faqat peshtoqiga inglizcha yozib qoʻyilibdi, xolos. Ichkariga kirdik. Allaqanday noxush hid dimogʻimga urildi. Keyin bilsam, «Sesond hand» oʻzbekchasiga «Ikkinchi qoʻl» degan ma’noni anglatib, Yevropadan keltirilgan, arzonlashtirilgan eski kiyim-boshlar sotiladigan doʻkon ekan. Yana bitta «gʻalati» tomoni shundaki, bu yerdagi eski-tuski kiyimlar kilolab sotilarkan. Tolib oʻzini erkin his qilib, ajnabiy ashulani hirgoyi qilgancha eski uyum-uyum kiyimlar orasidan saralay boshladi. Birozdan keyin menga «hisobot» berdi: — Mana, ikki kilo shortik, yarim kilo tursik, bir kilo mayka, bir kilo kepka, 100 gramm yubka oldim. Bunisi oʻzimga, chunki «sezon»ga tayyorlanishim kerak, yevropaliklar yozga shunday tayyorlanishadi. Mana bunisi singlimga, bunisi esa ukamga. Ie, sen nega xarid qilmading? Axir yevropaliklar... Shu payt koʻnglim behuzur boʻlib, tashqariga chiqdim va «ikkinchi qoʻl»ing sinsin, «repper!», deb joʻnavordim.

Muallif: Muhiddin Mirzaahmad