Gʻazal va ruboiylar [Hofiz Sheroziy]
![Gʻazal va ruboiylar [Hofiz Sheroziy]](http://uzsmart.ru/kutubxona/asarlar/gazal-va-ruboiylar-hofiz-sheroziy/gazal-va-ruboiylar-hofiz-sheroziy.jpg "Gʻazal va ruboiylar [Hofiz Sheroziy]")
| Gʻazal va ruboiylar [Hofiz Sheroziy] |
| Hofiz Sheroziy (1325—1388) Shamsuddin Muhammad Hofiz Sheroziy Eronning Sheroz shahrida tugʻilgan. Lekin butun umri davomida ona shahridan chetga chiqmagan bu «isonafaslik rindi Sheroz» (Navoiy) oʻzining yoniq she’rlari bilan yarim dunyoni egalladi va oʻzidan keyingi Sharqu Gʻarb adabiyotiga katta ta’sir koʻrsatdi. Buyuk nemis shoiri Hyote Hofizni «noyob uslub dahosi», «muqaddas Hofiz» deb ulugʻlab, uning ta’sirida «Gʻarbu Sharq devoni»ni yaratgan boʻlsa, V. Jukovskiy, A. Pushkin, Yu. Lermontov, A. Fet, S. Yesenin kabi rus shoirlari Hofizdan ilhomlanib, «hofizona» ohanglarda she’rlar yozganlar, uning ijodini yuksak baholaganlar. Sharqda esa Sheroz bulbulidan ta’sirlanmagan shoirning oʻzi yoʻq hisobi. Mashhur hind shoiri va mutafakkiri Muhammad Iqbol Hofizni buyuk sehrgar, deb luft etgan edi. Chindan ham dunyo adabiyotida soʻzni Hofizday ming bir maqomda oʻynatgan, soʻzga ming bir ma’no yuklagan, soʻzni ming bir sehru sinoat pardasiga oʻragan yana bir shoirni topish mumkin emas. Hofiz she’rlari tabiiyligi, samimiyligi, hassos bir muhabbat va yuksak badiiyatga yoʻgʻrilganligi, mazmuni teran va serqatlamligi, falsafasining quyuqligi, nozik ishoralarga boyligi, uslubining murakkabligi uchun ham unga «lison ul-gʻayb» — «gʻoyibning tili» sifatini berganlar. Hofiz Sharqda shunchalik shuhrat tutganki, uni muqaddaslashtirib, ilohiylashtirib, devonini fol kitobiga aylantirganlar. Shoir devoni madrasalarda maxsus darslik sifatida oʻqitilgan. Sharqda hofizxonlik katta shuhrat qozongan. Hofiz hammayoqni vayronaga aylantirgan moʻgʻullar hukmronligi inqirozga uchrab, mayda xonliklar oʻrtasidagi oʻzaro toju taxt talashlari avj olgan, bundan xalqning tinkasi qurib, ahvoli xarob boʻlgan bir davrda yashab ijod etdi. Uning davrida Sheroz 5 marta ana shunday janglar girdobiga tortilib, oʻzi vayron, xalqi qatli om qilindi. 50 yil (1338—1388) mobaynida 6 marta podshoh almashganligi ham shoir yashagan davrning notinchligini koʻrsatadi. Bu narsa uning ijodiga ta’sir etmasligi mumkin emas edi. Ma’shuqa ta’rif-tavsifi, visol lazzati-yu, hijron hasratini tarannum etish vositasi boʻlgan gʻazalga Hofiz ijtimoiy mavzular, falsafiy fikr-mulohazalarni omuxta qildi. U ishq atalgan ulkan va bepoyon mavzu ichiga Olam va Odam dardini, oʻz davrining oʻtkir ijtimoiy muammolarini dadil olib kirdi va mahorat bilan she’rga soldi. Hofizni Hofiz qilgan narsa aslida shu. Shoir insonning orzu-intilishlari, quvonchu qaygʻusi, dardu tashvishlari, muhabbati, fikru oʻylarini avj pardalarda kuylash bilan adabiyotning asosiy ob’ekti inson ekanligini amalda isbotladi. Shuning uchun ham, mana, VII asrdirki, uning shuhrati zarracha kamaygan emas, bil’aks, kundan-kunga ortib bordi va bundan keyin ham shoir ijodiga boʻlgan qiziqish soʻnmasligi shubhasiz. Hofizdan bor-yoʻgʻi bir devon meros qolgan. Shuni ham uning oʻzi tuzmagan. Bu ishni Hofiz vafotidan 30—40 yil keyin shoirning doʻsti va shogirdi Muhammad Gulandom amalga oshirgan. Lekin shu birgina devoni bilan ham u yarim dunyoni egalladi. Firdavsiy masnaviyni, Umar Xayyom ruboiyni qanchalik takomilga yetkazgan boʻlsalar, Hofiz Sheroziy ham gʻazalni shunchalik yuksak poyata koʻtardi. Mana, necha asrlardan buyon ruboiyda biror shoir Umar Xayyomga yetolmagani kabi, gʻazalda ham hech kim Hofizning oldiga tusholgan emas. Hofiz ijodidan namunalarni oʻzbek tiliga Xurshid, Muinzoda, Chustiy, Vasfiy, Sh. Shomuhamedov, J. Jabborov, E. Vohidov, M. Kenjabek, O. Boʻriyev kabi fors-tojik adabiyotining bilimdonlari tarjima qilganlar. Gʻazallar Xurshid tarjimalari Agar koʻnglimni shod etsa oʻshal Sheroz jononi, Qaro xoliga baxsh etgum Samarqandu Buxoroni. Sun, ey soqiy, maying oxirgacha — jannatda topmaysan Bu Ruknobod qirgʻogʻidagi soʻlim Musalloni. Shu aldoqchi, qiziqchi, fitnachi shoʻxlar qoʻlidan dod, Koʻnguldan eltdilar sabrim qilib turklarcha yagʻmoni. Mening nuqsonli ishqimga uning husni emas muxtoj, Goʻzal yuz hech talab qilmas boʻsq ham zebu oroni. Gapir cholgʻuchidan, maydan — jahon sirrini kam izla, Yecholmas hech kishi hikmat-la bu ogʻir muammoni. Men ul Yusufdagi cheksiz goʻzallikdan aniq bildim: Chiqormish ishq nomus pardasidan ul Zulayxoni. Yomon, deding, quvondim man, Xudo haqqi, soʻzing toʻgʻri, Goʻzalroq ayladi achchiq soʻzing la’li shakarxoni. Nasihat tinglagil, jono, tuturlar jonu dildan doʻst Aqlli, baxtli yoshlar hurmat aylab keksa dononi. Gʻazal etding-u dur sochding, yoqimli kuyla, ey Hofiz, Falak nazmingga gavhardek nisor etsin Surayyoni. * * * Ayo soqiy, sunib joming, qil ehson yashnasin dillar, Koʻrindi avval ishq oson-u, soʻngra tushdi mushkillar. Sabo yechmoqchi boʻlgan sochining xush boʻyiga ontkim, Muanbar halqa-halqa sochidan qon boʻldi bu dillar. Botir sajjodani mayga agar piri mugʻon aytsa, Yoʻlovchiga erur ma’lum yoʻl ahvoli va manzillar. Menga yor uyida ishrat qurish imkoni yoʻq har dam, Qilurkan qoʻngʻiroq faryodki, bogʻlang yukni gʻofillar. Qorongʻidir kecha, qoʻrqinchli mavj, dahshatlidir girdob, Na bilgay holimizni chetda turgan yuki yengillar. Yomon ot birla fosh oʻldi ishim oxir oʻjarlikdan, Nechuk yoshrin qolur sir soʻzlasa majlisda oqillar. Agar vasl istasang, undan yiroqqa ketma, ey Hofiz, Tilakni izla, qoʻy dunyoni, ber orzuga tabdillar. * * * Cholgʻuchi, aylagil navo yangi va yangi, xilma-xil, Izla sharobi dilkusho yangi va yangi, xilma-xil. Koʻngling ochuvchi yor ila, xilvat oʻtir nigor ila, Boʻsa-la kom etib ravo, yangi va yangi, xilma-xil. Senga tilak boʻlurmu rom, koʻtarmasang qadah mudom, Yedi-la mayni ich raso yangi va yangi, xilma-xil. Nima qilsang, goʻzal pari, qilgusi men uchun bari Rang ila oʻsmavu hino yangi va yangi, xilma-xil. Tong yeli, essang har qachon gar oʻsha dilbarim tomon, Hofizning arzin et ado yangi va yangi, xilma-xil. * * * Qayonda oʻnglamoq ishni va man xarob qayon? Vu yoʻl qayonda-yu, men qaydaman, javob qayon? Biri-biridan uzoq — soʻfiylik bilan rindlik, Qayon nacihatu raqs, nagʻmai rubob qayon? Ris toʻnidan-u, butxonadan koʻigil bezdi, Qayonda dayri mugʻonu sharobi nob qayon? Esardi vasl shamoli, ajab goʻzal chogʻ edi, Qayon u nozu karashma ham ul itob qayon? Nima gapirsa u dushman dili-yu, doʻst yuzidan — Soʻniq chiroq qayon, ravshan oftob qayon? Koʻzim yoritguchidir ostonangiz tuprogʻi, Qayon ketay bu eshikdan, buyur, xitob qayon? Yugurma olma zanaxdonga, choh yoʻl ustidadir, Qayon borursan, ey koʻngul, bu xil shitob qayon? Qaroru sabrni Hofizdan istama, ey doʻst, Qayon qaroru chidam dilda, koʻzda xob qayon? * * * Ey soqiy, boda nuri-la porlat shu jomimiz! Sozanda, chal, jahonning ishi boʻldi romimiz. Koʻrdik nigor aksi jamolin piyolada — Bois boʻlib qadah koʻtarishga davomimiz. Nozu karashma, ishva qilur qaddi sarvlar Kelmakda deb u sarvi sanobar xiromimiz. Hech oʻlmagay kishiki, dili ishq ila tirik, Olam sahifasin boshida bizni nomimiz. Bir makr etarmi, deb meni izlatsa qoʻrqaman, Pirning halol nonida bizning haromimiz. Gar doʻstlarimiz bogʻi tomon essang, ey sabo, Albatta, yori jonga yeturgil salomimiz. Takrorlama nomimizni — budir senga iltimos, Kesin oʻzi, gar eslamas aytganda nomimiz. Mastlikpi zavqi dilbari barno koʻziga xos: Ul yuzda ixtiyorimiz, ul zulf domimiz. Hofiz sochar koʻz yoshini donadek mudom, Budir umid vasl: qushin tutsa domimiz. * * * Keldi masjiddan bu kech mayxona sori pirimiz, Ne boʻlur, yoʻldoshlarim, bundan keyin tadbirimiz? Biz muridlar qaysi yoʻl birla borurmiz Ka’baga? Boshlamoqda yoʻlni mayxona tomonga pirimiz! Oʻtparastlar manzilida biz ham aylarmiz makon, Chunki shunday deb yozilmishdir azal taqdirimiz. Band boʻlib zulfiga dil shod boʻlganin bilsaydi aql, Aql eli istardi devona boʻlib zanjirimiz. Shul goʻzal yuz lutfu ehson oyatin etdi bayon, Shu uchun yaxshiligingdan oʻzga yoʻq tafsirimiz. Tosh kabi qattiq dilingga hech bir aylarmi asar, Shuncha oʻtlugʻ oh birla yoʻqmidir ta’sirimiz? Ohimizning oʻqlari, Hofiz, falakdan ham oʻtar, Rahm qil joningga, saqlan, tegmagay to tirimiz. * * * Soqiyo, kel endi sungil jomni, Joyla tuproqqa gʻami ayyomni. Ber qoʻlimga bir piyola may shu dam, Tashlayin malla toʻnu ehromni. Aql elicha bu yomonlik boʻlsa ham, Istamaymiz sharmu oru nomni. Boda sun ham ushbu magʻrurlikdan, Tinchlanib qoʻy nafsi beoromni. Bu yoniq koʻksimdan ohim oʻtlari — Tushdi, kuydirdi shu bagʻri xomni. Oʻz dilim sirriga mahram topmadim, Izladim har qancha xosu omni. Bir dilorom ila koʻnglim shod erur, Eltdi dildan bir yoʻla oromni. Boqmagay hargiz chamanda sarvga, Kimki koʻrsa ul sihiandomni. Sabr qil, Hofiz, tunu kun ranjiga, Bir kuni topgaysan albat komni. * * * Gʻami tokim dilimda tutdi ma’vo, Boshimga zulfi yangligʻ tushdi savdo. Uning oʻtdek labi obi hayotdir, Boʻlibdir ul olov bagʻrim aro jo. Qachonlardan beri himmat qushiga Boʻlibdir ul qadi ra’no tamanno. Baland qaddiga men boʻlganman oshiq — Mudom oshiq ishi goksak va a’lo. Oqar yosh gavhari koʻz daryosidan, Duru marvarid ila toʻldi dunyo. Sochar anbar isin tong yeli bu kun, Magar yorim qilibdur sayri sahro? Mudom Hofiz tili, ey sarvi nozim, Qading maqtovida burro va goʻyo. * * * Gul yonda-yu may qoʻlda, rafiq dilbari jondur, Menga bu kabi kunda gʻulom shohi jahondur. Ayt: sham’ ketirmangiz-u bazm ichra bu oqshom, Oy yuzli goʻzalning yuzi majlisda ayondur. Gar mazhabimiz boda halol der edi, lekin, Ey sarv, yuzing boʻlmas ekan, boda yomondur. Doim qulogʻim band nayu nagʻmayu changga, La’li labu jom davriga koʻzlar nigarondur. Majlisga atr xrjat emas, jonni dimogʻi Har lahza soching islaridan atrga kondur. Qand ila shakar qancha shirin boʻlsa, dam urma, Shirin labing orzusi menga virdi zabondur. Ul choqki, gʻaming xaznasi joy oldi dilimda — Shundan beri men qulga xarobotda makondur. Soʻz qilma uyatdan — meni rasvoligim undan, Soʻrma otim — ul ot meni sharmimga ziyondur. Och koʻzniki, rind, mayxoʻri ovvora desang — biz, Bu shahrda bizdek emas ul kimsa qayondur? Aybimni dema muxtasib oldidaki, ul ham Bizdek qiladur aysh talab qancha zamondur. Hofiz, mayu ma’shuqasiz oʻlturma zamone — Kim, yosumanu gul chogʻi, iydi ramazondur. * * * Ikki rafiq shu zamon begʻarazu olijanob, U — she’r toʻplami ham suv qoʻshilmagap mayi nob. Bu yoʻlga yolgʻiz oʻzing yurgil, ofiyat yoʻli tor, Koʻtar piyolani — oʻtgan umr erur noyob. Bilimga etmay amal qaygʻuruvchi bir men emas, Qilur oʻzin ulamo ilmi beamalda xarob. Aql koʻzi bila boqqil bu fitna olamiga, Jahon ila bu jahon ishlari jadal va shitob. Yuzingga yetmak umidi koʻp erdi dilda, biroq, Ajal — umid va umring yoʻlida bir girdob. Hikoya soʻzlama, oy yuzli yor zulfini tut: Shum ila qutlugʻ erur Zuhrayu Zuhalda hisob. Topolmagaylar uni hech bir nafas hushyor, Negaki, Hofiz azal bodasi bilan serob. * * * Koʻzim qorachigʻi qon ichra noladan tun-kun, Qaro sening tilaging-la shu holda xalq butun. May ila mast koʻzu la’l labingni yodi bilan Qizil may ichdim-u, u hasratingda boʻlgay xun. Yuzing quyoshi sening mashriq ostonangdan Agarda chiqsa kulib, porlagay bu baxti zabun. Hikoya ayladi Shirin labin mudom Farhod, Ham etti Layli sochi halqasin makon Majnun. Dilimni ovla — qading sarvi diljoʻy emish, Gapir — yoqimli soʻzingda erur durri mazmun. Shu boda davrida ber jonga rohat, ey soqiy, Falakni jorli davri yurakka soldi tugun. Oʻshal zamonki, ketibdur yonimdan ul yorim, Koʻzimni tegrasida boʻldi yoshlarim Jayxun. Nechuk bu gʻamli yurak shod oʻlub, quvongʻaykim, Yoʻq ixtiyor oʻzida, zarra yoʻq qaroru sukun. Esin yoʻqotganidan yor etar talab Hofiz, Chunonchi, istadi yoʻqsil xazinai Qorun. * * * Dil — saroyi muhabbatidur uning, Kuz — yoritgʻuchi tal’atidur uning. Ikki dunyoga boshni egmasdan Gardanim uzra minnatidur uning. Senu toʻbi-yu, men — qaddigʻa asir, Kim na fikr etsa, himmatidur uning. Oʻtti Majnun zamoni — gal bizga, Oʻtkazar, kimki navbatidur uning. Men netay xilvati aroki, sabo Pardador oʻldi — hurmatidur uning. Ishqning mulki-yu, quvonch ganji Menda bor, bu — inoyatidur uning. Yoʻq zarar dil bilan men oʻlsak ham, Qasdimiz tan salomatidur uning. Boʻlmagay hech xayoli koʻzdan uzoq, Chunki bu burchak xilvatidur uning. Bersa oro chamanga har yangi gul, Bori ta’sir suhbatidur uning. Oʻzi yoʻqsil koʻrinsa ham Hofiz, Koʻksi ganji muhabbatidur uning. * * * Zohido, aylama rindlarga gunohkorcha xitob, Boshqalarning gunohi-chun seni qilmaydi itob. Yaxshiman, xoh yomonman — oʻz ishingni oʻngla, Hosil ekannikidir, sen bu uchun olma hisob. Mastu hushyor — hama odamga talabdur dildor, Farqi yoʻq — sevgi uyi masjidu ham dayri xarob. May uyining eshigi tuprogʻiga bosh tutdim, Kimki soʻz uqmasa, xisht-la boshiga ursa savob. Meni qoʻrqitma azal yozmishin aylab takror, Ma’lum ermas senga kim yaxshi erur, kim nobob. Zuhdu taqvodan uzoq boʻlgʻuchi yolgʻiz men emas, Balki jannatdan otam chetlatgali qildi shitob. Toating maqtama, ey soʻfiyki, taqdir qalami Na bilursan, nima deb noming atab yozdi kitob? Yaratilmoqda bu boʻlsang — juda toza asling, Bu esa senda tabiat juda ham olijanob. Boʻlsa jannat bogʻi ham qancha yoqimli, lekin, Bil: gʻanimat senga tol soyasi ham jomi sharob. Hofizo, olsang oʻlim chogʻida qoʻlgʻa bir jom, Borasan toʻgʻri bihisht bogʻiga — koʻp chekma azob. * * * Sharobu aysh nadur yoshrin aylamak bunyod, Qoʻshildik rind safiga — endi foydasiz faryod. Yurak tugunlarini yech, falakni oʻylama hech, Yecholmadi bu tugunni biror yetuk ustod. Qadahni tutgil adab shartlarin rioya qilib, Bu kosa tarkibi Jamshidu Bahrom ila Qubod. Qayonga Jamshidu Kay ketdilar — birov bilmas, Kim anglagay — ne uchun boʻldi taxti Jam barbod? Koʻzimning oldidakim: Shirin ishqu hasratidan Yetardi lolazor ichra vatan tutib Farhod. Magarki lola jahon bevafoligin bildi Kelib-ketib, qoʻlidan shisha boʻlmadi ozod. Uzoqqa ketgali menga ijozat bermaslar, Koʻngilda zavqi Musalloyu nahri Ruknobod. Dafu chang ovozi ostida sof bodani ich, Sevinch inaklaridan qildi pardasin ijod. Yetishdi ishqi gʻamida ne yetsa Hofizga, Zamonaning koʻzi oshiqqa solmasin bedod. * * * Yuzlaring aksi tushib boda toʻla jom ichra, Kuldi may, soʻfiyni qoʻydi tama’i xom ichra. Topdi may shu’lasidan xonish ila nagʻma rivoj Tushdi bir nurki soqiy yuzidan jom ichra. Gʻayrati ishq kesar xos kishilarning tilini, Yoʻqsa kim fosh etadur sirni elu om ichra. Bagʻri yongan men-u, dilbar qarashi boshqa menga Bu gadoga nima loyiq koʻrur in’om ichra. Toʻgʻri koʻrguchi yetar poklik ila maqsadga, Egri koʻrguchi tushibdur tama’i xom ichra. Uynab-oʻynab, uni gʻam tigʻini kutmak lozim, Kim uning-chun boʻladur yaxshi saranjom ichra. Osilib zulfingga ul chohi zanaxdon chiqdi, Ohki, choxdan qutulib, tushdi yana dom ichra. Meni koʻrsang kerak, ey soʻfiy, ibodat uyida, Fikrimiz soqiy yuziyu koʻzimiz jom ichra. Men xarobot sari ketmasdim ibodat uyidan, Soldi taqdir meni bu qolga elu om ichra. Na qilur yurmasa gardish chetida pargordek, Tushsa har kimsaki bu gardishi ayyom ichra. Soʻfiylar barchasi bir fikrdadirlar, lekin, Qoldi bu oʻrtada Hofiz nomi badnom ichra. * * * Dilbar ketib, asirlariga qilmadi xabar, Yoʻldoshu tenglarin unutib, aylamish safar. Baxtim unutdi yoki muhabbat yoʻsinlari, Yo tashlamas nigor xaqiqat sori nazar. Men sham’dek turib tiladim: jon fido qilay, Men sori tong shamoli kabi esmas u magar. Qilsam figʻon — boʻlurmi dili mehribon? - dedim, Yomgʻir u tosh yurakka qilurmi ekan asar? Har kim yuzingni koʻrsa, uni boʻsa etdi koʻz, Ushbu bahona birla koʻzim boʻldi bahravar. Hayronman — ulfat oʻldi nechun u raqib bilan, Bir joyda saqlamas-ku kishi munchogʻu gavxar. Hofiz, tili kesik qalaming anjuman aro Aytmas siringni kimsaga, bosh ketsa ham agar. * * * Har nafas xajr alamidan chekaman yuz faryod, Senga yel nolami yetkurmasa, gʻam menga ziyod Ne qilay aylamayin nolayu faryodu figʻon, Boʻlmasin hech kishining va’zi meningdek barbod. Tunu kun qon yutaman — boshqa ilojim yoʻqdir, Oy jamolingdan uzoq mumkin emas boʻlmoq shod. Sen qachon boʻlding uzoq men kabi dilsoʻxtadan, Qon bulogʻini koʻzim qildi koʻzimda bunyod. Kiprigim reshasidan qon tomadur yuz qatra, Ayriliqiing gʻamidan cheksa dil ohu faryod. Kechdi Hofizga seni yod etish ila tun-kun, Sen-chi, bu qul gʻamidan boʻyla tamoman ozod. * * * Dedim: Gʻaming chekarman. Dedi: Oʻtar bu gʻam ham Dedimki: Menga boʻl oy. Dedi: Chiqar biror dam. Dedim: Vafolilardan oʻrgan vafo yoʻlini. Dedi: Goʻzal sanamda mehru vafo boʻlur kam. Dedim: Soching isi-la yoʻldan butun adashdim. Dediki: Bandalik et — boʻlgay nigor hotam. Dedimki: Toza koʻngling boʻlgay qachon muloyim? Dedi: Jafoga sabr et, shoyad yetar oʻshal dam. Dedim: Xayoling ila termuldi koʻz yoʻlingga. Dediki: Tun yurarning soʻqmogʻi boshqa olam. Dedim: Ajab havo bu — jainatdan esdi goʻyo. Dedi: Bu yor saridan esgan shabada — koʻklam. Dedim: Labing mayining orzusi birla oʻldim. Dediki: Sabr qilsang, boʻlgʻusi dardga marham. Dedimki: Ayshu suhbat, koʻrdingki, qanday oʻtdi? Dedi: Jim oʻlki, Hofiz, kechgay bu qaygʻu — motam. * * * Har nechakim yuzlaring oy, kunga nisbat qildilar, Surating koʻrmay turib, taxmin-la tuhmat qildilar. Ishqimizning shoʻrishidan zarra miqdorindadir Har nakim Farhodu Shirindan hikoyat qildilar. Jon bagʻishlar yuzi gullarning oyoq gardi isi, Onglilar undan dimogʻin chogʻu rohat qildilar. Qargʻa, quzgʻun ov uchun bogʻlab boqishga arzimas, Lochinu qirgʻiyni ammo shunday izzat qildilar. Boqmangiz rindlarni tahqirlab, safol deb kosasi, Bu hariflar jomi Jam bazmida xizmat qildilar. Qilmadi mujgon oʻqi ham jodutar afsunlari, Javrlarkim, zulfu mushkin xoling odat qildilar. Bizga bir boʻsa yetardi — qilmadi ruxsat labing: Bu shirin lablar mudom shunday ishorat qildilar. Soqiyo, may ber — azal taqdirining tadbiri yoʻq, Hech bir oʻzgarmasligin ta’kidu hujjat qildilar. Oʻtli, pardozli yuzi birla goʻzallar dam-badam Soʻfiylarning dil bilan diniii gʻorat qildilar. Maqtadi ehsonlaring she’rida Hofiz har qachon, Tinglaganlar she’rini tahsin-u rahmat qildilar. * * * Oftob kabi har koʻzga yuzing jilvagar oʻlsin! Xoʻbliqda yuzing xoʻbligʻi har on digar oʻlsin! Davlat qushi — lochin pari yangligʻ qaro zulfing Dunyodagi shohlar boshida toji sar oʻlsin! Har dilki, sening zulfinga band oʻlmas ekan, u Boʻlsin jigari qon, oʻzi undan batar oʻlsin! Gʻamzang oʻqi yogʻsa, sanamo, boshima har dam, Ul oʻq qoshida gʻamzada koʻnglim sipar oʻlsin! Bir boʻsa menga ushbu shakar labdan et ehson, Jon komi uning lazzati birla shakar oʻlsin! Har lahza menga yangilanur shavq ila ishqing, Har damda sening ravnaqi husning digar oʻlsin! Hofiz dilu joni ila diydoringga mushtoq, Bir boq unga — ehsoning ila bahravar oʻlsin! * * * Yuzingdek yorqin oy osmonda ham yoʻq, Qadingdek sarv hech boʻstonda ham yoʻq. Labingdek la’l yoʻq — dil etguchi shod, Tishingdek toza bir dur konda ham yoʻq. Labing jonbaxsh rayhon orasida — Bu xislat chashmai hayvonda ham yoʻq. Senga bir tan teng oʻlmas bu jahonda: Tan ermas, ushbu tenglik jonda ham yoʻq. Erur Hofizni she’ri shirin, ammo, Shirinlik yor labidek onda ham yoʻq. * * * Koʻngilda labingni shavqi, jono, La’lingdan unga nedir tamanno. Shavqing mayi, sevgining itrobi Dil shishasida bori huvaydo. Zulfingni asirlariga doim Dard ila baloni domi ma’vo. Dildorim oti nedir, soʻrardim, Menga sira uchramas u barno. Andisha qiluvchi yurtu eldan Yori ila oʻltirolmas aslo. Shod ul kishining dili hamisha, Dildor ila ayshi boʻlsa barpo. Bir noz ila ov qilishga dilni, Gul uzra binafsha boʻldi oro. Hofiz, shu koʻngilli dam gʻanimat Asbobi tarab bori muhayyo. * * * Saharda bulbul arz etdi saboga, Gul ishqi netdi, deb biz benavoga. Erurman nozanin ehsoniga qul, Qilur u yaxshi ish ketmay riyoga. Xayrli boʻlsin unga tong shamoli, Davo qildi tun uygʻoq bedavoga. Sira begonalardan nolimasman, Na boʻlsa — yetdi doʻstdan oshnoga. U sunbul zulfi guldan parda ochdi, Tugundan gʻuncha chiqdi sof havoga. Yuzu rangin koʻrib, qon boʻldi koʻnglim, Duchor oʻldim tikan otligʻ baloga. Qilur har joyda bulbul ohu afgʻon, Maza bu oʻrtada bodi saboga. Kutib sultondan ehson yanglishibmai, Jafo koʻrdim yalingach bevafoga. Borib may sotquchiga xush xabar ber Ki, Hofiz yurmagay endi riyoga. * * * Bilsangki, changu ud nelarni qilur bayon, Ta’zir etilmayin desang, ich bodani nihon. Eltarlar ishq nomusin, oshiqning ravnaqin: Yoshlarni aybu cholni qilib ta’naga nishon. Derlar: bu sevgi sirin eshitmang-u, soʻzlamang, Mushkul hikoyadurki, qilurlar uni bayon. Biz tashqarida aldanamiz makru hiylaga, Parda aro ular nima tadbirda bu zamon. Piri mugʻonni vaqtin olib, tashvish orttirar, Koʻrgil, murid pirga na qilmoqchidir bu on. Yuz dilni bir boqish ila mumkin sotib olish, Xoʻblar tagʻoful ayladi bu haqda har qachon. Bir qanchalar urinsa tilab yor vaslini, Taqdir ishi, degay, uni bir qanchalar hamon. Boʻl ehtist, inonma, bu olamda yoʻq sabot, Har damda oʻzgaruvchi bir ishxona bu jahon. May ichki, shayxu Hofizu muftiyu muxtayeib Aldarlar, anglasang, koʻrinur makrlari ayon. * * * Dilim olgʻach, yuzini qildi pinhon, Oʻyin qilmas bu xil doʻstga qadrdon. Meni yolgʻiz topib, qasd ztdi jonga, Xasli qildi menga katta ehson. Boshim boʻldi ogʻir nargislaridan, Nega dil boʻlmasin lola kabi qon? Sabo, gar chora boʻlsa, vaqti — koʻrsat, Bu mushtoqlikni tortib, bitdi darmon. Meni bir sham’dek kuydirdi, menga - Surohiy yigʻlab, etdi cholgʻu afgʻon. Demak mumkin emas hech mehribonga Bu xil soʻzlar, bu xil ish qildi jonon. Qilolmas bunday ish Hofizga dushman: Qachon yo(y) qoshlar otsa tiri mujgon. * * * Ul kimki, ehson yoʻlidan menga vafodorlik qilur, Mendek yomonlik oʻrniga, bir lahza gʻamxorlik qilur. Soz aylab avval nagʻmani, dilbar soʻzin menga degay, Ul dam sunib bir kosa may, menga xaridorlik qilur. Dilbarki, jonim yoqdi u, kuttglimga toʻlgan orzu, Budir umid — ul javrjoʻ, shoyadki, dildorlik qilur. Dedim: Yurakda gʻam tugun, zulfing yana aylar zabun. Dedi: Men aytdim, shul uchun ul senga tarrorlik qilur. Ul malla toʻn kiygan dagʻal, sevgi ishidan bexabar: Ber unga mastlikdan xabar, to tarki hushyorlik qilur. Mushkul topishlik oshno, mendek nishonsiz bir gado, Sulton qachon koʻrib ravo, rindlar-la mayxorlik qilur. Mayli, necha koʻrsam sitam, ul jingalak sochdan bu dam, Zanjir zulfidan, ne gʻam, har qancha ayyorlik qilur. Ul koʻzda koʻp nayrang bor, Hofiz, hech etma ixtiyor, Tundek qaro sochli nigor har turli makkorlik qilur. * * * Sarvi ravonim ne uchun qilmaydi hech mayli chaman? Boʻlmaydi hamdam ul bilan, yodiga kelmaydur suman? Koʻp vaqt erur daydi dilim bogʻlandi-ketdi zulfiga, Ushbu uzoq sayridan u qilmaydi hech azmi vatan. Yo qoshlarin qarshisida qancha xushomadlar qilay? Bermaydi hech soʻzga quloq, doim tagʻoful qildi fan. Garchi binafsha zulflar toʻzdi shamol ila bu choq, Koʻnglim uning yodi bilan qaytmaydi hech oʻz ahdidan. Yogʻdi etaklardan gulob, hayron erurmankim, sabo Oʻtgan yoʻlin tufroqlarin qilmas nega mushki Xoʻtan? Loyiq koʻrib soqiy agar sunsa toʻla kosa zahar, Kim may kabi ichmas uni, boʻlmay ogʻiz jonu badan? Ruxsori orzusida dil jon birla hamdam boʻlmadi — Tan xizmatin qilmaydi hech, jondir uning shavqi bilan. Men zulfidan qildim gila, hiyla yoʻli-la u menga Dediki: Bu egri qora olmas soʻzimni hech qachon. Tortgʻil qoʻling, qilma jafo, oqmish koʻzimning yomgʻiri — Koʻz yoshlarim qilmay madad, boʻlmaydi hech durri Adan. Gʻamzangga boʻlmishdir fido, Hofiz oʻgitni tinglamay, Tigʻ ila oʻlmakka sazo har kimki soʻz uqmas ekan. * * * Domlalar minbar uza soʻz qilsa takror oʻzgacha, Aylagay xilvatda turli fitna bedor oʻzgacha. Ushbu majlisning bilimdoniga bor mushkul savol: Tavba berguchiga tavba ne uchun or, oʻzgacha? Mildir oʻz eshshaklariga yangi boylarni bu choq, Qul xachirga faxr etib, noz aylar izhor oʻzgacha. Xonaqohning soili, kel, oʻtparastlar dayrida Bir qadah-la dilni ayla boyu dedor oʻzgacha. Husni bepoyoni qancha oshiqin qilsa halok, Yangi oshiqlar kelib, boʻlgay giriftor oʻzgacha. Dod shu gavhar bilmagan sarroflarning dastidan — Kim, eshakmunchoqni dur dsb, qildi bozor oʻzgacha. Arshdan tong chogʻida keldi tovush, aql unga der: Yod olur koʻkda malak Hofizdan ash'or oʻzgacha! * * * Goʻzal gul chogʻi yashnar togʻu choʻllar, Kerak bu chogʻda boʻlsin qoʻlda sogʻar. Koʻngilni aylagil bir lahza xursand, Sadafda doimo boʻlmaydi gavhar. Gʻanimat bil — guliston ichra may ich, Ikkinchi hafta gulning holi digar. Qiziq sevgi yoʻlikim, ushbu yoʻlga Bosh urganlarda bosh qolmaye muqarrar. Menga hamdars esang — yiqqil varaqni, Bu ishq ilmini bildirmas u daftar. Ushanday yorga dil bogʻlagilkim, Jamoli boʻlmasin muhtoji zevar. Kel, ey shayx, boda ich gʻamxonamizda, Uyalsin ushbu maydan havzi Kavsar. Qizil may birla oltin jomni toʻldir, Bagʻishla kimki ehsoningni istar. Xudo haqqi, kumush tanli butim bor, Bu xil but koʻrmagandir balki Ozar. Desa Hofizni she’rin kimki yanglish, Yetishmas aqli: nedir toza gavhar? * * * Bu kecha maykadada bazmu aysh farovon edi: Xurushda soqiyu kunduz kabi charogʻon edi. Emasdur ishq soʻzi ovozu harfga hech muhtoj, Xuroʻshga solgʻuchi nay, daflar etgan afgʻon edi. Bu telbalar yigʻinida na oʻtsa bahsu javob, U madrasa haqida qilu qolu doston edi. Koʻngil quvonchda edi soqiynipg karashmasidan, Bu baxt qaytmogʻi bir oz koʻngilga armon edi. Aniqladim: u ikki mast jodu koʻzlarni Sehrchi somiriyning mingi banda farmon edi. Dedimki: Menga labingdan havola qil boʻsa, Kulib dediki: Qachon bizda buncha boʻlgʻon edi? Aniqki, baxtu saodat menga yuz ochdi kecha - Oy ila yer yuzi bir-bir bilan gilaxon edi. Ul oy labi edi Hofizni dardiga darmon, Karam chogʻida biroq doʻstiga kamehson edi. * * * Men nomoz ichra shu qayrilma qoshing etdim yod, Boʻldi bir holate — mexrob ham etdi faryod. Endi, dil, shodligu sabrni mendan kutma, Sabru oromki, koʻrgan eding — oʻldi barbod. Boda — xoʻb, toza chaman, qushlari boʻlmishlar mast, Ishq eli davri kelib, boʻldi hama ish bunyod. Yaxshilik islari kelmoqda jahonda menga ham: Gul quvontirdi meni, bodi sabo ayladi shod. Ey sevinchlar kelini, qilma zamondan hasrat, Pardalar tut, bezat uyniki, kelibdur domod. Dilni band etgan oʻsimlik bori ziynatlanmish, Yorimiz husni erur aslida ham shuncha ziyod. Uzining yuklari ostida qolib barcha daraxt, Xayriyat, gʻam yukidan sarv boʻlibdir ozod. Uqi, ey cholgʻuchi, Hofiz gʻazalin yaxshisini, Toki avvalgi quvonchli chogʻimi aylay yod. * * * Qoʻl tortmagum tilakdan lutf ztmaguncha dilbar, Yo jon ketar tanimdan, yo vasl boʻlur muyassar! Ulgach, ochib mazorim, boqqil oʻlik tanimga, Bagʻrim yonib, kafandan koʻkka chiqar tutunlar. Koʻrsat yuzingni, jonon, tang qolsin ahli olam, Och labni — er-asllar qilsin figʻon barobar. Jon labga keldi, koʻngul hasratdadir labingdan, Maqsadga vosil oʻlmay jon chiqmogʻi muqarrar. Ogʻziigni shavqi birla qiynaldi xasta jonim, Yoʻqsillar ul ogʻizda hech yod etilmagaylar. Yed aylasa oshiqlar yaxnsh sifatlarini, Har yerda, har yigʻinda Hofizni nomi yangrar! * * * Umrim yuzingni nuri bilan doimo bahor, Kel, kel, yuzingsiz oʻldi xazon ushbu lolazor. Bir zarra tashvish etmas oʻlimda u kimsakim, Topgan esa labing mayidan umriga mador. Loyiq agar koʻzimdan oqar sel boʻlib yoshim, Jonim yashin kabi gʻamu dardingda beqaror. Beumr men tirikman — ajablanma bunga hech, Kim ayriliqni umr debon berdi e’tibor? Poylaydi har tarafda falokat qoʻshinlari, Oʻtmakda umr, qolmadi ilgingda ixtiyor. Diydor agar bir-ikki nafas boʻlsa muddati, Bir yoʻlni topki, umri aziz oʻtmagay bekor. Mayxoʻrlik ila tong chogʻi uyqu qachongacha? Uygʻonki, umr oʻtib boradir olmayin qaror. Sur’at bilan oʻtar edi, boqmasdi qayrilib, Umr oʻtdi-yu, dil oʻlmadi bir zarra baxrador. Hofiz, gapir, bu olamaro soʻz durini soch — Dunyoda qolgʻusi qalamingdan shu yodgor. * * * Ey sabo, yor hididan ruhi ravonimni ketur, Xastaman qaygʻu bilan — rohati jonimni ketur. Tilak oltinlariga toʻldir bu yoʻqeil dilni, Ya’ni doʻst dargohidan yaxshi nishonimni ketur. Muntazir koʻz uiga, koʻnglimda urush etdi davom, Qosh ila gʻamzasidan oʻqu kamonimni ketur. Kimsasizlik gʻami ham hajr bilan keksaydim, Tez menga boda toʻla jomi javonimni ketur. Inkor etguchiga sun bir-ikki jom bu maydan, Istamas boʻlsa, menga ruhi ravonimni ketur, Soqiyo, ertaga qoʻyma bu kun ayshin zinhor, Yoki taqdir qoʻlidan xatti amonimni ketur. Qolmadi dilda qaror ilgaridan. Hofiz der: Ey sabo, yor hididan ruhi ravonimni ketur! * * * Turgil, oltin kosani may quyib, obod ayla, Toʻlajak bosh kosasi tuproq ila — yod ayla. Oxiri manzil ekan bizga shu jimlik vodiy, Yeru osmonga solib gʻulgʻula — faryod ayla! Shu boshing hurmati, ey sarv, gar oʻlsam tuproq, Nozni qoʻy, soya solib, tuprogʻimi shod ayla! Dilga yetgan sening ul zulfing ilonidan alam, Qil labing unga shifo, dardidan ozod ayla! Koʻz yoshim birla yuvindim, bunga der darveshlar: Tozalan avval oʻzing, pokni keyin yod ayla! Yo Rab, ul zohidi injiqki, koʻrur aybni faqat, Fahmu idrok yoʻliga uni irshod ayla. Fikri iflosning koʻzi tushmas ul jonon yuziga, U goʻzal yuzni diling nok tutib yod ayla. Guldek ul guL isidan tunni qabo qil, Hofiz, Tunni poyandozi ul qomati shamshod ayla. * * * Bu jahon gulshanidan ul yuzi gul ra’no bas, Bu chamanda u qadi sarvi ravon tanho bas. Tilagim ahli riyo yeuhbatidan boʻlmoq uzoq Ham yoqimsiz kishidan menga qadah sahbo bas. Qilmishingga yarasha bergusidir jannatni, Biz gado — rindga mugʻ dayridagi ma’vo bas. Bir arigʻning labida oʻltir-u, koʻr umr oʻtishin, Dunyo qanday oʻtishiga shu qadar imo bas. Boq jahon holiga ham koʻrgil uning ozorin, Senga kam boʻlsa, menga foyda-ziyon savdo bas. Yor men birla erur — boshqa na boʻlsin tilagim, Davlati bazmi agar boʻlsa koʻnguloro bas. Quvma, Tangri haqi, jannat sari dargohingdan, Ostonang menga borliqdan erur a’lo bas. Menga yolgʻiz seni vasling-u, yoʻq oʻzga havasim, Ayladim ikki jahon moli bilan savdo bas. Hofiz, oʻz taqdiridan ranjimak insofsizlik, Men uchun tab’i ravon-u, gʻazali zebo bas! * * * Tol osti, suv labida she’r ila oldingda yor oʻlsin! Ham ulfat dilbari shirin-u, yori gul’uzor oʻlsin! Ayo, ey baxt ila davlat, shu davlat qadriga yetgil, Muborak boʻlsin ayshing, ham bu damlar poydor oʻlsin! Kelin tab’imga nozik fikr durru gavharin taqdim, Zamona boqsa — boʻynimda ilondek zulfi yor oʻlsin! Gʻanimat angla suhbat tunlarin, boʻl doimo dilxush, Ochilmish lola, oydin tunda ishrat barqaror oʻlsin! Nechuk maydur u soqiy koʻzlarining kosasi ichra — Ki, oqillarcha mast etsin, shirin unda xumor oʻlsin! U odamlarki, bir dilbarning ishqin dilda saqlabdir, Degil: isriq tutatsin, koʻzlaguchi sharmsor oʻlsin! Oʻtibdir umr, ey Hofiz, kel, etgil, azmi mayxona, Ish oʻrgat mastlarga — yaxshi ishlarda baror oʻlsin! * * * Oʻz baxtimizni biz sinadik bu shahar aro, Tortib olish kerak — u yotar xavfli jar aro. Barmoqni tishlab oh chekarman, shuning uchun Oʻtlar yoqildi gul kabi jonu jigar aro. Xush keldi menga tundagi bulbulning xonishi, Oʻz shoxlarini chirmadi gul barglar aro. Shod oʻlgil, e koʻngilki, u nozu itobli yor Oʻz baxtidan itobda qolur bu shahar aro. Dunyoda hech mashaqqat, azob tortmayin desang, Ahdingda tur, soʻzingni botirma zahar aro. Betinch qiluvchi hodisa cheksa falakka bosh, Taqdirin ongli kimsalar otmas zarar aro. Hofiz, agarda vasl abadiy boʻlsa barqaror, Qolmasdi Jamshid taxtidai ajrab, xatar aro. * * * Ajab Sherozkim, yoʻqdir misoli. Xudoyo, boʻlmasin hargiz zavoli! Bu Ruknobod yeuvi tahsinga loyiq, Berur Xizr umrini salqin zuloli. Musallo, Ja’farobod orasida Esar mushk ila anbardek shamoli. Kelib Sherozga, ol fayzu sharaflar, Juda koʻpdir aziz sohibkamoli. Kigaida Misr qandin yod etarga Shirinlar oldida qolmas majoli. Sabo, ul shoʻx goʻzal, mastlar haqida Ne bilgaysan, nechuk onlarni holi? Meni bu uyqudan uygʻotmangiz hech, Dilimni shod etar shirin xayoli. Agar ul shoʻx bola qonimni toʻksa, Onasining sutidek qil haloli. Agar hajridan etsang xavf, Hofiz, Nechun shukr etmading vaqti visoli? * * * Misoli tongsan-u, men sham’dek boʻlibman ado, Kulib qarar, nechuk etgum bu jonni senga fido. Shu zulfing oʻldi sabab — tushdi dilga har neki dogʻ, Goʻrimdan ungusi oʻlsam binafsha birla hino. Umid ostonida koʻz eshigin ochgan edim, Bir aylading nazar — olding koʻzim qarosida jo. Nechuk shukr qilay, ey gʻam seli, kechirsin Haq Ki, mendan lmas eding kimsasiz chogʻimda judo. Koʻzim qarochigʻiga qulman — unga dil dardin Degach hamisha u ming tomchisini qildi davo. Nigorim ayladi jilva hama nazarga vale Karashmasini koʻrolmaydi kimsa mencha raso. Shamoldek oʻtsa yorim qabrim ustidan Hofiz, Kafanni shavq ila albatta yirtaman goʻraro. * * * Kel, endi gul sochib har yon, qadah qoʻlda oʻturgaymiz, Buzib charx eski tomin, yangi bir tarh ila qurgaymiz! Agarda tortsa gʻam lashkar toʻkishga ishq eli qonin, Men-u soqiy boʻlib birga, bu tashvishni bitirgaymiz. Erur qoʻlda goʻzal cholgʻu — yoqimli kuyla, sozanda, Oʻqub she’r-u, oyoq raqsini avjiga keturgaymiz. Sabo, elt jismimiz gardin u yuksak oston sori Ki, shoyad xoʻblar shohi yuzin bir bora koʻrgaymiz. Biri aqlidan urgay lof, biri doim toʻqir yolgʻon, Kel, arzu dodimizni endi hokimga gapurgaymiz. Agar jannat tilarsan, biz bilan mayxonaga yurgil, Seni xumning tagidan havzi Kavsarga yeturgaymiz! Qadahni toʻldirib lim-lim qizid gul singari maydan, Sochib atr, ud tutatgaymiz, ulugʻ bir bazm qurgaymiz. Ksl, ey jonon, yuzing nuri bilan majlisni porlatgil, Qoshingda she'r oʻqub bu dam, oyogʻingga bosh urgaymiz! Bilimdonlik va xugixonlik emas Sherozda hech manzur, Kel, ey Hofizki, biz yuzni boʻlak yurtga oʻgurgaymiz. * * * Gʻariblik tunida hamdam ohu faryodim, Gʻariblik gʻamu hasratlaridir ijodim. Diyoru yor xayolida zor yigʻlarman, Safar otin yoʻqotish boʻldi fikr ila yodim. Raqib yurtidan ermas, u yor elidan men, Rafiqalarimga yetur — mehribon qil imdodim. Xudo uchun menga, yoʻlboshchim, ayla endi koʻmak Ki, maykada aro shuhrat-la aylasin yodim. Agarchi keksaman, ammo havas bunga boqmas, Yana u yosh pari ishqiga boʻldi irshodim. Meni sabo shamolidan boʻlak kishi tanimas — Havodan oʻzga na ulfat, na doʻstu hamrozim. Hayot suvi kabidur yor manzilin shavqi, Sabo, ketur menga Sheroz isin — qil imdodim. Koʻzim yoshi toʻkilib yuzga, sirrim ayladi fosh, Hamisha men ila gʻammoz xonabarbodim. Dsr erdi chang cholib Zuhra yulduzi tongda: Goʻzal tovushli, shirin soʻzli Hofiz ustodim. * * * Menga yetkurdi qisqaqoʻllik ozor, Baland ostonaliklar tutdilar xor. Magar tutgay qoʻlim bir zulfi zanjir, Bosh urgum yoʻqsa shaydolikka nochor. Falakning holini soʻr koʻzlarimdan, Kechar yulduz sanab tunlarda bedor. Oʻparman jom labini shu uchunkim, Tiriklik sirridan qildi xabardor. Qoʻlim kuchsizligidan shod erurman: Yetishmas bir kishiga mendan ozor. Duo qilsam agar may sotquchini, Ne boʻlgʻay, marhamatga shukr darkor. Meni yerdan koʻtarmaysan, agarchi - Yosh oʻrnida qilursam gavhar isor. Bu dashtda qoʻyma yirtqich deb menga ayb, Olur ta’limlarim ohuyi totor. Boshim Hofiz kabi mastdir va lekin U boshliq lutfidandirman umidvor. * * * Men emasdurman u rind — tarki mayu dildor etay, Muxtasib bilgay, bu ishdan mumkin ermas or etay. Lola jom ushlab, boʻtakoʻz mast, biza fosiq — ot, Dardlarim koʻn — qaysi hokimga uni izxor etay? Maykada — daryo-yu, sevgi — gavxar-u, izlovchi — men, Bunda bosh egdim, shu holda qaygacha isror etay? Garchi tuproqqa qorildim, himmatim qoʻymas meni: Koʻz bulogʻidan toʻkib suv, qancha oxu zor etay? Hay’atim misli gado — u qoʻlda sulton xaznasi, Charx ehsonidan oʻzni qanday ummidvor etay? Bu falakning axd ila paymonida yoʻq e’tibor, Ahdni jom ila tuzib, may shartini takror etay. Tort jilovni, tur bir oz, qoʻzgʻatma, jono, jilvalar, To yoʻlingga koʻzni durru gavharin isor etay. * * * Men uchun hech loyiq ermas erdi rindlik shevasi, Tushgach ushbu holga, nechun, oʻzgalardan or etay? Tavba qilgʻonlarni doim ayblab yurgan esam, Gul chogʻi, devonamanmi, bodadan inkor etay?! Koʻz yoshi yoqutu- la’lidan xazinamdir toʻla, Bas, quyosh fayzu zarini ne uchun darkor etay? Qoshlaring mehrobiii baxtimdan aylarman tatab, Unda Majnun yangligʻ ishqing darsini takror etay. Ushbu lablar ishva aylar erdi Hofizga mudom, Ne uchun afsonaga bovar qilar, iqror etay? * * * Tong otdi, soqiy, jomni liq-liq sharob qil. Charx aylanishnga hech bir ishonch noʻq — shitob qil. Foniy jahon xarob oʻladur, undan ilgari Gulrang bodalar bila bizni xarob qil! Xurshidi may chiqardi boshni shisha sharqidan, Quvnoq boʻlishni istar esang, tarki xob qil. Ul kunki, loyimizni falak koʻza aylagay, Albatta. boshimiz kosasin liq sharob qil. Biz lofu tavba parhez etuvchi kishi emas, Toza sharobu jom ila bizga xitob qil. Och koʻzni, yaxshi boq: koʻpiribdir qadah yuzi. Dunyo asosini shu koʻpikdek hisob qil. Gul mavsumi-yu, umr oʻtishga shoshildilar, Gulrang mayingni sungali soqiy, shitob qil! Hofiz, eshitki, mayga topinmoq erur savob, Tur, vaqtni qochirma-yu, tezda savob qil. * * * Etdim tabibgʻa gʻamlarni chandon, Miskin gʻaribga qilmaydi darmon. Har dam tikonning qoʻlida boʻldi Bulbulga boqmay gul yuzli jonon. Biz dardimizni dilbarga aytdik, Yoʻqdir tabibdan yoshrishga imkon. Doʻstlar yuzini koʻrsin yana doʻst, Ye Rab, omon tut, qil lutfu ehson! Ishq sandigʻiniig qulfi buzilmish, Yetkuzmasin qoʻl agʻyori nodon. Ey yor, vasling ne’matlaridan Bizga nasiba afsusu armon. Boʻlmasdi Hofiz dunyoga shaydo, Dono soʻzini olganda har on. * * * Yana rindlar sari bir ayla nazar yaxshigina, Yana mayxona tomon ayla guzar yaxshigina. Meni xaqqimda labing shul qadar etgan ehson, Juda ham yaxshi bir oz oshsa agar yaxshigina. Ey jahonning chigalin yechguchi dono odam, Fikr ber, ayla bu ishlarni basar yaxshigina. Dedi nosihki: Nedir ishqda gʻamdan oʻzga? Dedim: Ey mullai gʻofil, shu hunar yaxshigina! Gar desam senga qadah ol-u, piyola labin oʻp, Mendan oʻzga bera olmas bu xabar yaxshigina. Terib olgil, beradur mevaki, Hofiz qalami, Yoʻq bu bogʻ mevasida bundan oʻtar yaxshigina. * * * Qorongʻumizni eshikdan kirib munavvar qil, Shu majlis ahli dimogʻini ham muattar qil. Dilu jon etdim u jononni qosh-koʻziga fido, Kel, ey nigor, tamoshoyi toku manzar qil. Shu husn ila shu goʻzallikki, senda bor, kelgil, Faqirlar ayshiga jon kirgizib, tavongar qil! Bihisht xoziniga ayt, bu bazm tuprogʻini Bihisht ichra olib bor-u, udi-anbar qil. Visol naqdin umid aylamoqqa yoʻqdir hadimiz. Labingga izn berib, komimizni shakkar qil. Chaman goʻzallari husningga boʻldilar maftun. Sumanga noz-u, qading bandasi sanobar qil. Bu hajr oqshomi yulduzlari yorugʻ bermas. Chiq endi tom uza — oy sham’ini munavvar qil! Hikoyat aylar oʻziga bino qoʻpib soqiy, Ishingni buzma, xayoling sharobu sogʻar qil. Oʻpib piyola labin, mastlarga sun oʻsha dam, Aql dimogʻini shu lutf ila muattar qil! Nasihat etsa, may ichmang, der ersa donishmand, Piyola sungil-u, etgil: tomogʻingni tar qil! Yuzingni shu’lasidur sezgi koʻziga parda, Quyoshni chodiriga bas kelib, munavvar qil! Nigor ishratu ishqin bajo ketir, soʻngra Oʻzingga Hofizi Sheroz she’rin az bar qil! * * * Bu jandapoʻshlar ila boʻlma hamdam, Oʻgirma rindlardan yuzni har dam. Erur bu janda toʻn gʻoyatda iflos, Erur pok mayfurush koʻngli, dili ham. Qilursan mastlik, yoshrin oʻturma — Ichirding boda, yutdirma zahar ham. Chidolmaysan — tanang gʻoyatda nozik, Hazar qil — malla toʻnlar mushti bardam. Erur bedard bu soʻfiynamolar, May ichganlar boʻlishein shodu xurram! Labi maygun-u, mastona — koʻzing och, Sening shavqingda may qaynar damodam. Kelib bu hiylagarlar yolgʻonin koʻr: Qadahning bagʻri qon, cholgʻuda motam. Hayiq Hofizdagi oʻtli yurakdan, Qozondek koʻksi qaynar, koʻnglida gʻam. * * * Xoʻblar shahi, bir boq — bu gadoyingai rizo qil, Kuygan bosh-oyoqsizga karam ayla, vafo qil. Bir boqmogʻing orzusi bu yoʻqsil dilidadir, Boq gʻamzadaga: mast koʻzing och — ramzu imo qil. Bahslashsa goʻzallikda jamoling-la toʻlin oy, Koʻrsat yuzung-u, xalqqa tanit, yuzi qaro qil. Ey sarvi ravon, bir nafase bogʻu chamandan Bazm ichra kelib deki: toʻning yirt-u, qabo qil! Parvonavu sham’u gulu bulbul yigʻilibdur, Yolgʻuzlama, jono, kelib ayshimni raso qil! Dil berguchiga tokay oʻlur jabru jafolar, Bir ayla vafo Tangri uchun, tarki jafo qil! Tangri haqi, dushmanlaring igʻvosin eshitma, Hofiz kabi oʻz yoʻqsilingga lutfu ato qil! * * * Dilim zulfing uchida tutdi maskan, Quyi solma, sinur, dilbarlik et fan. Agar zulfing kabi tortsa koʻngul bosh, Qoʻlingga ol, oyoqqa solma boshdan. Agar tunda kelur boʻlsang charogʻdek, Koʻzim boʻlgay jamoling birla ravshan. Guliston endi menga zavq bermas, Yuzingni koʻrsam — olam menga gulshan. Qading sarvini vasfiga tutinsam, Tanim bori til oʻlgay misli savsan. Qachon qoʻngay shakar solgan idishga, Chibin andisha qilsa yelpigʻichdap. Qilolmas ishqbozlik mojarosin Jahonda kimsa Hofizdek muayyan. * * * Ey koʻzlarimni nuri, eshitgil soʻzim bu dam, Ichgil toʻliq piyolani, ber soʻngra menga ham. Aytdimki, tajriba bila soʻzlaydi keksalar, Tingla nasihat, oʻgʻlim-u, boʻl piri muhtaram. Eslik kishi oyogʻiga ishq urmadi kishan, Oshiq boʻlishni istasang, aqlingni ayla kam. Bermaydi mastlik kayfini tasbehu malla toʻn, Bu ishda may sotuvchiga boʻyningni ayla xam. Jon birla molni doʻst qilur doʻstga fido, Soʻz tinglaguchi yorga yuz jonni bersa kam. Sevgi yoʻlida devlarnnig igʻvosi koʻp erur. Aqlingga kel, xato sariga qoʻymagil qadam. Sargʻaydi bargu qolmadi shodlikni cholgʻusi. Tosh, ayla nola, doira, gʻavgʻoni ayla zam. Boʻlsin hamisha toza maning jom ila toʻla, Soqiy, sharob qoldigʻini bizga qil karam. Zarbof toʻn ichra mastlik ila tushsa gar yoʻling, Nazr ayla boʻsa Hofizi eski choponga ham. * * * Xirqamni garov qoʻygum — bir kosa sharob avlo! Bema’ni nasihatdan menga mayi nob avlo! Har qanchaki koʻz tutdim — behudaga umr oʻtdi, Bas, menga faqirlik-la bir kunji xarob avlo! Zohidni yurak sirrin xalqqa demagayman xech, Bu qissani aytmoqqa chang ila rubob avlo! Shunday falak axvoli: bosh ham soʻnggi yoʻq, bundan — Soqiyning xayoli-la qoʻllarda sharob avlo! Bir sen kabi dilbardan koʻnglimni uzolmasman, Sendan bosh agar tortsam, boʻynimga tanob avlo! Keksayding, ayo Hofiz, tark et mayu mayxona, Yoshlikda xdvaskorlik, rindlik, mayi nob avlo! * * * Sen, ey zohid, oʻz orzuying sari bor, Mening ham xuddi shunday maqsadim bor. Qadah boʻsh doimo lola qoʻlida, Kel, ey soqiy, ketur har narsaki bor! Meni tort endi devona safiga, Shu mastlik yaxshidur boʻlguncha hushyor! Hazar qil mendan, et, ey soʻfiy, parhez, Ki parhezdan qilibman tavba ming bor. Kel, ey koʻngil, uning zulfiga bogʻlan, Xalos boʻlmoqqa gar boʻlsang havaskor. Qoʻyib tur tavbani gul mavsumida, Davom etmas — oʻtar gul fasli nochor. Chaman atrofidan yel oʻtganidek, Umrning koʻklami oʻtmoqda, ey yor. Kel, ey Hofiz, eshit achchiq nasihat, Nechun gʻaflatda oʻtsin umr bekor. * * * Bu yurt toʻla harifdir, har bir tarafda dilbar, Qoʻshgaysiz ishqqa hissa, ishlang bu haqda, doʻstlar! Charx koʻzi koʻrgan ermas bundap qiziq harifnn. Hech ovchi qilmagandir bunday bir ov musaxxar. Bogʻ ichra barcha guldan husn ila nozaninsan, Pok etaginga aslo yopishmasin tikanlar! Kimning koʻzi koʻribdur, kim jondan ishlagan tan, Gard yuqmagan taniga bir yori hur paykar. Mendek dili yarimni quvding nega yoningdan? Boʻlgaymi boʻsa yoxud quchmoq menga muyassar? Tez kel, koʻngil ochar may, shodlik nafas gʻanimat, Kelgusi navbahordan kimda umidu bovar?! Boʻstonda tengu toʻshlar gul birla lola yangligʻ, Har birlari tutib jom, yor ismi tilda az bar. Gar bu tugunni yechsam, bu sirni fosh qilsam, Ishlar chatogʻ-u, dardlar ezmakda to barobar. Hofiz tanida har tuk ul shoʻx nari qoʻlida, Mushkul turish bu yangligʻ bir yurtda, e birodar! * * * Boʻldi yana gul birla chamanlar bihishtoso, Gulgun may ila jomni toʻlat, soqiyi zebo! Gʻam zangini dildai yoʻqotar ushbu qizil may, Qutlar edi bu soʻzni baland tab’li dono! Man’ aylaguchi may qovogʻin tosh bila ursa, Sen xisht ila yor boshini — rahm aylama aslo! Ongsizligimi — ilmingga boqmaydi falak hech, Chunki koʻzi yoʻq: yaxshi-yomon unga muammo. Hur ila bihisht naqd boʻlibdir menga, zohid, Nechun qilayin nasya hikoyat sari parvo? Ul xoja kamol ahlidur, aylab yoʻlini pok, Oltun yoʻq esa, xisht-la yoʻlin bergumiz oro. Tarsobachaye kechagina derdiki: Hofiz, Afsuski, butxona aro ayladi ma’vo. * * * Ey bod, nishoni yor erursan, Dilbar soridan chopor erursan. Zinhor qoʻlingni choʻzma, saqlan — Zulfin silab, aybdor erursan. Ey gul, yuziga ne nisbating bor? U mushku tikanga yor erursan. Rayhon, nimasan, qaro xatin koʻr: U toza-yu, ssn gʻubor erursan. Nargis, qanisan, u mast koʻzlar Kayfin surar-u, xumor erursan. Ey sarv, u baland qad oldida sen Bogʻ ichra kame’tibor erursan. Ey aql, uning ishqiga berilding, Bu choqda beixtiyor erursan. Hofiz, senga vasl oʻlur muyassar Gar sabrda barqaror erursan. * * * Umid ila ming urindimki, yor boʻlsang deb, Bu beqaror dilimga qaror boʻlsang deb. Kel endi ishq eli gʻamxonasiga — budir umid, Bu gʻamli koʻnglima shoyad mador boʻlsang deb. Tilayman uyqusi yoʻq koʻzlarim charogʻi boʻlib, Umidli koʻnglima hamdam nigor boʻlsang deb. Menga yarim kechada uyqudan murod shudir, Koʻzim yoshi kabi koʻkraktumor boʻlsang deb. Yurak aqiq labing ishvasi bilan qondur, Shikoyat aylar esam, gʻamgusor boʻlsang deb. Malohat iqlimi shohini qulgadur nozi, Bu ishda sendan umid — sulhkor boʻlsang deb. Vazifa aylading ikki labingdan uch boʻsa, Vazifani qil ado: Ol, xumor boʻlsang! — deb. Goʻzallar ishq elini qoʻllagan chaman ichra, Umid ila boqaman menga yor boʻlsang deb. Shaharda Hofiz oʻlub, arzimasman arpaga ham, Karamlaring kutaman gʻamgusor boʻlsang deb. * * * Bordim saharda bogʻ sari gul terish uchun, Nogoh quloqqa keldi — chekar erdi bulbul un. Bir gulning ishqiga u boʻlib men kabi acir, Gʻavgʻo qilar emish bu chamai ichra ushbu kun. Sayr aylar erdim ul chamanu bogʻ aro faqat, Uylar edim u bulbulu gul haqqida butun. Gul yor etib tikonni-yu, bulbulda yoʻq qaror, Na gulda oʻzgarish, na u bulbuldadir sukun. Bulbul figʻoni qildi dilimga ogʻir asar, Qaytdim, chidolmadim juda holim boʻlib zabun. Gulshanda gullar ochilar — aslo hisobi yoʻq, Qoʻymas tikan balosi biror gul uzish uchun. Hofiz, suyuggch umidini tutma zamonadin, Ming ayb bor, fazilatidir makr ila fusun. * * * Oʻtparast dayrida ham men kabi yoʻq bir maftun, Boʻldi har joyda garov xirqayu daftar may uchun. Ayladim boda sotuvchi qoʻlida ming tavba: Yorsiz tomchi may ichmay, demayin bazmu oʻyin! Borladim koʻz arigʻini etagim birla agar, Koshki yonimga oʻtirtilgusi sarvi mavzun. Balki bu sir haqida sarv tili soʻzlagʻusi, Yoʻqsa parshishda til yoʻq, oʻzi gʻoyatda zabun. Menga boda kemasin tezda ketur, dilbarsiz Gʻamdan oqmoqda koʻzim burchida nahri Jayxun. Qilma begona soʻzin yorga topinguchi menga. Yoʻq ishim oʻzga bilan — menga piyola may sun! Ranjima, nargis agar kulsa koʻzing shevasidan, Yurmagay koʻr izidan kimki, koʻzi boʻlsa butun. Juda yoqmish bu soʻzim — tong chogʻida bir tarso Maykada oldida nay, daf ila kuylardi bugun: Gar musulmonlik esa Hofiz tutib turgan ishi, Oh agar boʻlsa bu kun orqasidan tonglasi kun! * * * Ey podshohi xoʻbon, yolgʻizlik gʻamidan dod! Qiynaldi gʻarib koʻnglim, kel, ayla gʻaribing yod. Darding menga darmondir navmidlik yotogʻida, Yoding menga hamdamdir hajr aylar esa bedod. Mushtoqligu ayriliq bir holga keltirmishkim, Sabrim etagi qoʻldan ketdi-yu, koʻngil barbod. Boʻston guli har doim yashnab, ochilib turmas, Munglugʻlar dilin ovla, davring ekan et imdod. Yuz bodi sabo bunda zulfing tarab oʻynaydur Budir harif, ey koʻngul, magʻrurligang et barbod. Doirai taqdirda biz nuqtai pargormiz, Lutf ulki — sen oʻylaysan, hukm ul — qilasan ijod. Beboshligu oʻjarlik rind olamida yoʻqdir, Rind mazhabida bunlar bir kufr deb oʻlmish yod. Koʻngil sirini, goʻstlar, kimga yechay olamda: Har yonda yurar yorim — koʻrmas yuzin odamzod. Men tong yeliga oqshom qildim gila zulfidan, Aydiki: gʻalatdir bu savdoyi kabi faryod. Soqiy, chaman-u gulda sensiz sira ravnaq yoʻq, Shamshodni xiromon qil, bogʻni bezab, et obod! Bu gardishi zumraddan qondir jigarim — may ber, Zumrad kosadan mushkil hal boʻlgʻusi, koʻngul shod. Hijron tugadi, Hofiz, vasl islari kelmoqda, Ey oshiqi shaydoyi, bu aysh muborakbod! Chustiy tarjimalari * * * Sabo, degil, u kiyik koʻzli shoʻx ra’noga: Ravona qilding oʻzing bizni togʻu sahroga. Shakarfurushki, omon boʻlsin, ul nega boqmas Mudom shakar yeguvchi toʻgʻin shakarxoga? Ichishda yor ila may esla mayparastlarni. Shu xilda oʻtdi ular ham kelib bu dunyoga. Chiroy gʻururi magar ruxsat etmadi, e gul, Tabassum aylamading bulbulingga — shaydoga. Tuzogʻu donga ilinmaydi asli ziyrak qush. Asiru band boʻlur xulqi yaxshi zeboga. Dilida mehri nega yoʻq — qarab topolmasman — Ki, qancha sarvqad, oy yuzli koʻzi shahloga. Jamoling aybli emas, bemisol erur-ku, faqat Vafoyu mehr uzoq ermish chiroyli barnoga. Bu baxtu suhbatu doʻstlarni shukrin et, esla Gʻariblaringniki, ovora dashtu sahroga. Tarannum aylasa Hofiz soʻzini Zuhra agar, Ajab emaski, kelur zavqi raqs Isoga. * * * Baxt tongidir — qani ul jomi misli oftob? Qayda bundan yaxshi fursat; menga sun bir jom sharob. Soqiy yoru xoli uy, mashshoq xazilkash xoʻb shirin, Bu yigitlik davri — mayning navbati ishratga bop. Mashq etar sozanda, yor qarsakda, mastlar raqsda, Quvdi mastlar uyqusin noz birla soqiy beniqob. Xos xilvat tinchu insonga tomosho joyidur. Buki, men koʻrmoqdaman: oʻngimmi, yo Rab, yoki xob? Pokiza mayning xasli birla shoʻx esgan sabo, Yoshirur xoʻb yaxshi gul bargiga gulshanda gulob. Koʻngil ochmoqlik, goʻzallik, shodu xursandlik uchun Yaxshi boʻlgʻay qoʻlda oltin jom-u limmo-lim sharob. Tingla Hofiz soʻzlarin — boʻldi xaridor toʻlgan oy, Yangragay har bir nafas Zuhro qulogʻida rubob. * * * Marhamat qil, doʻst salomin keltur, e bodi sabo, Aylayin zavqim bilan doʻst nomiga jonim fido. Xuddi bulbuldek qafas ichra bu koʻnglim toʻtisi, Doʻstni shakkar la’lu bodomiga boʻlmish mubtalo. Xoli — dona, jingalak sochi — tuzoq, men — qush kabi, Donadan aylab umid, tushdim — ilindim dom aro. Kimki doʻst jomidan ichsa men kabi bir jur’a-may, To jahon boricha boshini koʻtarmas mutlaqo! Sevgiga bir noma yozdim ushbu holimdan — yetar, Boʻlgʻusi bosh ogʻrigʻi ortiqcha soʻzdan dilrabo. Men visolin izlasam, u ayriliqning qasdida, Xohishim tark ayladim — maqsadga yetsin mahliqo. Gar muyassar boʻlsa yor yurgan yoʻlin tuprogʻidan, Ming sharaf menga — qilay ikki koʻzimga toʻtiyo. Hofizo, dardu gʻamida kuy — davosin izlama, Yor vaslidan boʻlak bu dardingga yoʻqdir davo. * * * Yoru doʻstlar suhbati-yu, zavqli boʻston yaxshidur! Yaxshi gul fasli, may ichmoq vaqti obdon yaxshidur! Tong nasimidan koʻngillar ochilur har lahzada, Toza dil, toza nafaslar, chunki har on yaxshidur! Gul ochilmasdan turib ketmoqqa qasd etdi yana, Yigʻla, bulbul, koʻngli majruhlarga afgʻon yaxshidur! Mujda boʻlsin tunda kakku qushga ishqing yoʻlida, Yor uchun har kimki boʻlsa tunda nolon yaxshidur! Garchi shodlikning jahonda ismi bor-u, jismi yoʻq, Xush tabiat shoʻxlik rasmi-la jonon yaxshidur! Bogʻda savsanning tilidan bu sadoni tingladim, Der edi: dunyodan oʻtmoq tezu chaqqon yaxshidur! Hofizo, tarki jahondan soʻzlamoq koʻngil ochar, Oʻylamaysan: shohlarga davru davron yaxshidur! * * * Qaysi uyning sham’idir u, qaysi joyda xonasi? Oʻrtadi jonni soʻrang, kimning erur jononasi? Bu zamon dinu dilimni xonavayron ayladi, Bilmadim kimning erur u munisu hamxonasi? Lablarining bodasi hargiz labimdan ketmasun, Kimga soʻz bermish vafodan — may toʻla paymonasi? Ul saodat sham’ining bazmi erur kimga nasib, Siz, Xudo haqqi, soʻrang, kimdur uning parvonasi? Har kishi afsun bilan tortmoqchi, ammo bilmadik, Tortadur nozik dilin kimning shirin afsonasi? Yo Rab, ul oy yuzli, yulduz chehrali oliy nishon, Qaysi konning gavhari, kimning erur durdonasi? Qildi ichmasdan labining bodasi dilni xarob, Kimga ulfat, kim erur hamkosa, hampaymonasi? «Ohkim, Hofiz dili devonadur sansiz», — dedim. Shoʻx tabassum birla: «Bu kimning, — dedi, - devonasi?» * * * Shahraro oy yuzligim yoʻq — hafta boʻldi menga yil. Bilmagaysan„ayriliq mushkildir-u, oʻrtandi dil. Sevgi lutfi-la yuziga tushdi koʻzim nuktasi, Koʻrdi yor husnida aksin — xol, dedi, mushkin asil. Marhamat barmogʻini choʻzding shaharlarga qarab, Balki parvong yoʻq gʻariblar holiga senda, degil. U shakardek lablaridan sut hidi kelgay hanuz, Gʻamza birlan garchi kipriklar olur jonni dadil. Bitta gavhar ikki taqsim boʻlmogʻi mumkin ekan, Chunki la’ling, e goʻzal, bu soʻz uchun yaqqol dalil! Biz tomon bir kelmogʻingdan xush xabarlar berdilar, Niyatingdan qaytma, qutlugʻ fol erur bu — yaxshi bil! Qay yoʻsin hajring gʻamin togʻin koʻtargay notavon. Noladan-ku boʻldi Hofiznnng tani bir tola qil. * * * Mastman yoding bilan — menga pisand ermas sharob, Xumga ayt, ketsin olib bosh, boʻldi xumxona xarob. Gar bihishtning bodasi ham boʻlsa, siz yerga toʻking, Har shirin sharbatki ersa, yorsiz bergay azob. Ming taassuf, dilbarim keldi-yu, koʻzim yoshlanib, Yor xatu xolin koʻrishga tomchilar boʻldi hijob. Uygʻon, ey koʻz, chunki beparvo yotish mumkin emas, Uyqu joyidan kelur bu sel — damodam behisob. Yor oʻtar senga jamolin oshkoro koʻrsatib, Oʻzgalar ham koʻrmasin, deb husniga tutgay niqob. Gul sening alvon yuzingda koʻrdi terning jilvasin, Rashk oʻtida qoldi, shul dam gulni gʻarq etdi gulob. Yondi yuz-yuz sham husningdan koʻngil bazmiaro, Bu taajjubkim, yuzingda bor edi qat-qat hijob. Dashtu sahro yashnadi, qoʻldan bu fursat ketmasin, May bilan serob boʻlgil, bu jahon butkul sarob. Endi zavqim xonasida yoʻq nasihatga oʻrin, Nagʻmaga toʻldirdi bu uyni nayu changu rubob. Sevgi yoʻli qanchalar kengdirki, ta’zimi uchun Osmon boʻlmshp bu dengiz ichra goʻyo bir hubob. Ey koʻngilning nuri, diloro yuzingni koʻrmagach, Raqs etar goʻyoki oʻt ustidan dil jizgʻin kabob. Tong emasdir boʻlsa Hofiz oshiq shaydoyu rind, Negakim, bu vaz’iyat yoshlik chogʻida sozu bop. * * * Yuzing husning-la tuzdi ittifoq-u, oldi dunyoni, Jahonni olsa boʻlgan ittifoqlik birda har oni. Muhabbat ahlining sirrini ochmoq boʻlgan erdi sham’, Xudoga shukrkim, kuydi tili-yu, ketdi darmoni. Sening rangu hidingdan soʻzlamoqni xohlab erdi gul, Sabo qizgʻandi yu, dam tortdi gulning bitdi imkoni. Gʻurur aylab, boshiga egri qoʻydi doʻppisin lola. Qizil may koʻksini dogʻ etdi — ravshandir yurak qoni. U kun bir kosa may ishqi butun kuydirdi borimni, Goʻzal soqiy yuzining aksidan oʻt tushdi pinhoni. Zamona ishlari bir nuqtadek jismim oʻrab oldi. Yurardim aylanib pargor kabi — soldi bu gʻavgʻoni. Yozibdurlar buni gul yaprogʻiga lola qonidan, Kimiki puxtadur, olgʻay qizil may qoʻlga har oni. Qoʻlimga jomi Jamshidiyda may ber tongda, maynoʻshlar Quyoshdek nur sochar tigʻi bilan fath etdi dunyoni! Koʻz och, fursatga boq — olamaro koʻp fitna qoʻzgʻalgach, May ichdi gʻam bilan, soz oldi qoʻlga yurtning eshoni. Mening qalbimaro har damda yongan yoshirin oʻtdan Quyosh bir shu’ladurkim, koʻkka chiqdi — boʻldi nuroniy. Latofat suvlari, Hofizki, nazmingdan tomib turgay, Boʻlaklar qay yoʻsin fahmi olur bu xilda ma’noni. * * * Qoʻrqaman — gʻam pardasin yirtar oqib yoshim qator, Dildagi pinhon sirim olamga boʻlgay oshkor. Bir maqomda sabr etib, tosh la’l boʻlgay deydilar, Boʻlga-yu, ammo jigar qoni-la boʻlgay e’tibor. Arzu dod etmoqni xohlarman bu kun mayxonada, Shoyad unda dil boʻlur gʻamdan yirogʻ-u begʻubor. Kekkayish bordur goʻzal ul sarvi qadding boshida, Qisqa bu qoʻllar qachon u belga yetgay, e nigor? Toʻlgan oysan bu koʻringan baxtu davlat qasrida, Boshlar ostonasin tuprogʻi boʻlgaylar qator. Har tarafdan yoʻlladim senga duolar oʻqlarin, Loaqal undan biri albatta qilgay senga kor. Sap-sariq zardek yuzim, mehringni kimyosi bilan — Himmating tuproqni oltin aylagay, e baxtiyor. Yorima ohista-ohista soʻzimni arz qil, Ehtiyot boʻl, bexabar qolsin sabo, e joni zor. Nogahon gʻam kelsa senga, oʻzni tut — boʻlma tajang, Shukr qilgʻil, toki battarrogʻiga boʻlma duchor. Sen ishongil, gʻam yema, sabr ayla, ey dil, oqibat Shomdan tong, kechadan kunduz kelur, qishdan bahor. Men ajab hayratdadurman ul raqibning kibridan, Topmasin, yo Rab, bu xil nomard hargiz e’tibor. Hurmati albatta kun-kundan oshar xalq oldida, Husnidan boshqa fazilat ham agar insonda bor. Dilda mehring, boshda ishqing sut bilan kirgan erur, Tanda jonim boricha qolgay tanimda barqaror. Bosh chiqargay qabridan Hofiz oyoq oʻpmoq uchun, Qabrin ustiga qadam qoʻysangiz — unga iftixor. * * * Shirin hosil berur — doʻstlik daraxtin oʻtqaz, ey inson, U dushmanlik niholin yulki, bergay gʻam, alam, armon. Boʻlib mayxona mehmoni, may ich mastonalar birlan, Xumori boʻlma hargizkim, boshing ogʻriydi, ey jonon! Bu suhbat tunlarin bilgil gʻanimat, shodu xandon boʻl, Qorongʻulik, yorugʻliklar kelur, koʻr oʻzgarur davron. Yoʻlin Majnunga bursin — Laylining sorbonini yoʻlla, Uning hukmidadir, s Rab, quyosh birlan mahi tobon. Hayotingni bahorin topki, yoʻqsa bu chaman har yil Ochar yuz gʻuncha nayerindek, koʻrar bulbulcha ming xushxon. Mening majruh dilim zulfingga bogʻlanmish, Xudo haqqi, Buyur, jonimga orom bersin ul la’li labing shul on. Madoring ketmish, ey dil, gʻam yuki ostida qolmishsan, Borib bir kosa may ich, balki boʻlgay dardingga darmon. Qarilik chogʻida Hofiz tilar bu bogʻda Tangridan: Ariq boʻyida topsa sarvqomatlik goʻzal jonon! * * * Gul jamoli dilga yoqmas benigor, Zavqi yoʻqdir bodasiz boʻlsa bahor. Bahrasi yoʻq bogʻu boʻston sayrini, Boʻlmasa bir lola yuzli gul’uzor. Qilmasa bulbul tarannum bogʻaro, Sarvu gul raqsida boʻlmas e’tibor. Nozu ne’mat, bogʻu gul yaxshi vale Lazzati yoʻq boʻlmasa suhbatda yor. Yor yuzidan oʻzgasi manzur emas, Hushni band etguchi har suratki bor. Gulbadan, la’li shakar dildor bilan Boʻsasiz boʻlsa visol — ne zavqi bor? Qadri yoʻq Hofizdagi jon naqdini, Arzimas qilmoq uchun yorga nisor. * * * Baxtim nedurki, yor labidan bermagay nishon? Sirri nadur, xabar demagay toleim hamon? Jonim nisor etay labining boʻsasi uchun, Yo boʻsa bermadi-yu va yo olmadi u jon. Yo parda ichra yoʻl yoʻq-u, men intizorman, Yo bor-u, parda tutguchi qilmas sirin ayon. Sabr aylagan kishi yetar oxir murodiga, Ammo zamona fitnasi bermas menga omon. Zulfin sabo uchirdi — u nokas falakka boq: Bermas majol kokilidan uzsam ushlabon. Pargor singari yuraman chetda aylanib, Bir nuqtadek bu oʻrtaga yoʻl bermadi zamon. Dermanki, uxlasam koʻraman yor jamolini, Uxlatmagay meni sira Hofizdagi figʻon. * * * Bulbul oʻylarkim, hamisha unga gul goʻyoki yor, Gul xayoli: nozi bulbulning diliga qilsa kor. Dilrabolik birgina ishq ahlin oʻldirmoq emas, Gar yesa qullar gʻamin — shuldir ulugʻlik, e nigor! La’lning qalbida qon mavj urmogʻi qimmatlidir, Boda narxin pastlatur, afsus, safolda bodaxor. Bulbul oʻrgandi shirin soʻzlashni gulning fayzidan, Yoʻq edi unda bu xil nazmu tarannum, yor-yor. Ketdi dildor — qancha dillar birga yoʻldoshi erur, Qayda boʻlsa saqlagʻil doim salomat, Birubor! Sen agar nafsing tiyib, bexuda yoʻlga yurmasang, Shubhasiz vasliga yetgaysan, lursan baxtiyor. Ey yoʻlovchi, dilbarimning koʻchasidandur yoʻling, Bosh yorar devori, xushyor bos qadam, oqista bor. Garchi suxbat, ishrating xoʻb yaxshidur, ammo, koʻngul, Bermagil ishqni qoʻlingdan — u azizu e’tibor. Soʻfiy ichgan boʻlmasa, nega kulohi qiyshayur? Ikki jom ichsa yana, salla chuvalgay, e nigor. Oʻrganib qolmish jamolishta bu Hofizning dili, Parvarish qilmish visoling, bermagil ozor, yor! * * * Boʻldim ishqingda kuyib, mashhuri jahon sham’dek, Tunda oshiqlar yoʻlida men nigahbon sham’dek. Yumshadi mumdek gʻaming ilgida sabrim togʻlari, Oʻtu suv ichra erur, chunki tanu jon sham’dek. Ey quyosh yuzli, boʻlibdur kecha sensiz kunduzim, Menda ishqing zoʻrligidan toʻldi nuqson sham’dek. Qirqilur sabrim pilik yangligʻ gʻaming qaychisidan, Oʻrtanur hajring-la tan har vaqt soʻzon sham’dek. Koʻzlarimdan balki tez-tez oqmaganda qonli yosh, Fosh boʻlmas lrdi sirrim buncha har yon sham’dek. Gʻamga oʻrgangan koʻzimga uyqu kelmas tunu kun, Chunki hijron dardidan koʻz boʻldi giryon sham’dek. Oʻtu suv ichra sening ishqingda oʻrtandi koʻngul, Yoshi yomgʻirdek oqar har lahza, har on sham’dek. Menga hijron kechasi yoʻlla visol parvonasin, Yoʻqsa, ohim aylagay olamni vayron sham’dek. Koʻkka yetkizgil boshimni bir kecha vasling bilan, Kel, yorit qalbimni husning birla, jonon, sham’dek. Qoldi umrim bir nafas sensiz, nigorim, tong kabi — Shul zamon koʻrsat yuzingni — topshiray jon sham’dek! Qanday oʻchgay dil oʻti — koʻz yosh bilan mehring oʻtin Boshiga Hofiz koʻgardi, boʻldi soʻzon sham’dek. * * * Dilimga gʻamzadan oʻq urma, jonon, Suzuk koʻzingga boqib, chiqmasin jon. Chiroying davlati yetdi nisobga, Zakotin menga ber — men haqli inson! Qadah toʻldirki, ishqing davlatidan Agar cholman, boʻlibmai baxtli oʻgʻlon! Koʻngul yorim xayoli birla toʻldi, Boʻlak hech narsa sigʻmas dilga shul on. Mayu mashshoqdan oʻzga aytsa bir soʻz, Qalam sinsin, tanimda qolmasin jon! U gʻavgʻo ichra kim bir-birga boqmas, Kelur piri mugʻondan menga ehson. Sening, zohid, menga tokay firibing, Asal, sut, olma deb, ham bogʻu boʻston! Men ul qushmanki, xar shomu sa.harda Yurakdan sayrashim-la toʻlgay osmon. Icharman gʻamli kunlarda faqat may, Qilibman mayfurush-la ahdu paymon. Bu qanday yaxshi fursat — boda ichgach, Vazir, shoh vaxmi yoʻq — rohatdadir jon! Meni koʻrganda da’vogar gado der Vale gʻam boyligi dilda farovon! Koʻngilni ul zamon Hofizdan uzdim, Qachonkim, boʻldi soqiy mupisi jon. * * * Ey sabo, senda u mushkin kokilin xush boʻyi bor, Sen shu xgʻgd birlan qolursan olam ichra yodgor. Toza saqlasang, ishonch-la topshirish mumkin senga Husgu ishqning sirri-yu durdonasinkim, begʻubor. Bemisol xusning yoqimli — aybi yoʻq hargiz, faqat — Bordir atrofingda yurgan shum raqiblar, e nigor! Senga, ey gul, bulbul ovozi qachon boʻlgay pisand, Qargʻalar soʻzi qulogʻingda topibdur e’tibor. Men sen ichgan bodadan xushkayfman — boʻlsin halol! Qaysi xumdan bu piyolang toʻldi, ayt, mastona yor? Husn narxini oshirmoqlik ishidir senga xos, Chunki guldek rangu xush boʻy senda doim barqaror. Mushku anbarni zamona yelga sovursa butun, Sadqa boʻlsin senga — mushkin xolu xatlar senda bor! Senga arziydi chiroydan lof urish misli qussh, Chunki oy yuzli gʻulomlar senda bor saf-saf, qator. Kekkayib, noz aylama, ey sarv, bu gulshanaro Xam boʻlur xijlatda boshing, kelsa sarvi gul’uzor. Qilsam ohista duo, shoʻx-shoʻx tabassumlar bilan: Sen oʻzing kim, men bilan qanday soʻzing bor? — deydi yor. Madrasa burchidan ishq durrini, Hofiz, izlama, Xohlasang topmoqni — chiqqil tashqari mardonavor! Vasfiy tarjimalari * * * Bir xush tushimda koʻrdim: qoʻlda ekan piyola, Ta’biri yaxshilikka albattadir havola! Qirq yilcha dard chekdim, derlar davosi shuldir: Ikki yillik may ichgil, qilmasdan istihola. Erdi chigil murodim — yechmoq yoʻlini topdim: Oni berkitgan ermish yor zulfi tola-tola. Sevgi xumori barbod etgan edi vujudim, Baxtimni koʻrki, keldi may liq toʻla piyola! Mayxonaga borurman har kun chekib figʻonlar, Hal etgay unda chunki mushkulni ohu nola. Har damda qon yutarman, ammo shikoyatim yoʻq, Zeroki, qismatimda shunday ekan navola. Soldim nazar banogoh tong chogʻida chamanga, Gul ishqi birla bulbul dildan chekardi nola. Har kimki mext qoʻydi, maqsad gulini termay, Yelning yoʻlida boʻldi poyloqchi ul nihola. Gulshan nasimi yoqdi qushlar diliga otash, Ul dogʻdanki, oni saqlardi dilda lola. Dilkash gʻazal yozibmish yor maqtoviga Hofiz, Har baytiga berar tan yuzlab goʻzal risola. * * * Koʻrding yana, ey dilki, gʻami yor na qildi? Oʻz yori vafodoriga dildor na qildi? Jodu koʻziga boq: koʻrasan ne-ne oʻyinlar, Mast zulmi aro oʻylari hushyor na qildi? Yor hajrida koʻzimdagi yosh boʻldi shafaqrang, Shumtole ekanmanki, bu xunbor na qildi? Ey soqiy, qadah tut, boʻlak ishni qoʻya qolgil Bilmas kishikim, sohibi asror na qildi? Koʻrgilki, falakka beribon zeb ila ziynat, Aylanasimon san’ati pargor na qildi? Tong chogʻi yashin chaqnadi Layli haramidan, Qays qalbini kuydirdi bayakbor, na qildi? Yondirdi muhabbat oʻti Hofiz dilin, ey voh, Boq yori qadrdoniga — ul yor na qildi? * * * Zulfingiz qilsa mabodo bir xato, ne boʻlgʻusi? Atr urib, bordi-yu, koʻrsatsa jafo, ne boʻlgʻusi? Ishq oʻtidan jandapoʻshning xirmoni kuysa, ne bok Shoxdan zulmu sitam koʻrsa gado, ne boʻlgʻusi? Hechqici yoʻq, gʻamzangiz gar dilni qurbon aylasa, Qilsa janjal jonu jonon oʻzaro, ne boʻlgʻusi? Ranjimoq yoʻqdur muhabbat maslagida — mayni quy, Har kudurat boʻlsa qam, topgay safoh ne boʻlgʻusi? Ishqbozlikda kerakdir sabru toqat, ey koʻngil, Gar malol kelsa ne boʻlgʻay, yo xato, ne boʻlgʻusi? Bedavo gʻiybatchilardan turli gʻavgʻo qoʻzgʻalur, Suhbat ahli qilsa hamki mojaro, ne boʻlgʻusi? Xonaqohdan ketdi Hofiz, zohido, ayb etmagil, Topgusi erkin kishi har qayda jo, ne boʻlgʻusi? Jumaniyoz Jabborov tarjimalari * * * Mujda keldi: endi hech qaygʻu bilan gʻam qolmagay! Avval-oxir neki mavjud boʻlsa, ul ham qolmagay! Xokisor oʻldim agarchi yorning nazdida men, Qoshida agʻyor ham shodu mukarram qolmagay! Bu zabarjadli ravoqqa yozilibdir zar ila: Yaxshilik qolgay jahonda, oʻzga olam qolmagay! Pardadorkim, barchani bir-bir kesar shamshir ila, Hech bir inson dahraro manguyu mahram qolmagay! Neku bad naqshin koʻrib, shukru shikoyat ne kerak? Xatti borliqda raqamlar ham mujassam qolmagay! Majlisi Jamshid aro shunday qoʻshiqdir - mazmuni: Boda tutgil, jom uzatgil, bir kuni Jam qolmagay! Ey tavongar, sen bu darveshning dilini shod qil, Bu xazina ichra zar, s ganju dirham qolmagay! Sen gʻanimat anglagil parvonaning vaslini, sham’, Bil, quyosh chiqqach, bu nozik dilrabo ham qolmagay! Yordan sen tama’yu ummidni uzma, Hofizo Ham jabrdan bir nishon, naqshi sitam ham qolmagay! * * * Zamon anduhiga hech sohilu poyon koʻrmasman, Bu dardga argʻuvon maydan boʻlak darmon koʻrmasman. Dedim: mayxona pirin xizmatin tark etmagum aslo, Bu ahddan oʻzga oʻzimga biror imkon koʻrmasman. Xumorman — tomchi mayni menga lozim koʻrmagay hech kim, Demak, ahli jahonda doʻst ila yoron koʻrmasman. Oshiq ahli Xudo bilan yaqin derlar, oʻzingni tiy — Ki, shahrim shayxlarida ishqdan unvon koʻrmasman. Belingda kokiling — unga dilimni bogʻlamishman men, Boʻlibman zulmati zulfing aro pinhon, koʻrmasman. Sening qadding mening koʻz yoshlarimdan bahralar olgay, Bu xil obi ravonu ham soʻlim boʻston koʻrmasman. Bu hayron ikki koʻzimdan, ming afsuskim, ming afsuskim, Ikki oynadirki, husni nurafshon koʻrmasman. Bu daryo mavjida Hofiz dili bir kemadek suzgay, Quruq soʻzu suxandan foydayu ehson koʻrmasman. * * * Senga izhori dil qilmoq havasdir, Sening qalbingni ham bilmoq havasdir. Raqiblardan, qarang, oshkor dardim Nihon tutmoqqa intilmoq havasdir. Qadr oqshomi-ku oliy, muqaddas, Sening-la tun boʻyi boʻlmoq havasdir. Nafis durdonalarni tori dilga Mehr-la injudek ilmoq havasdir. Madad bergil, sabo, tun ichra menga, Saharda gul-gul ochilmoq havasdir. Bu lutfing-chun koʻchangni kiprigim-la Supurmoqlikka egilmoq havasdir. Yozib rindona she’rlar xuddi Hofiz, Da’vo ahliga bas kelmoq havasdir. Shoislom Shomuhamedov tarjimalari * * * Tong-sahar vaqti, qarang, sabru sabotim berdilar, Qop-qora tundan olib, obi hayotim berdilar. Nogahono porlatib jismimni ezgu shu’lasi, Sarbalandlik jomida yangi sifotim berdilar. Ne muborak tun edi ul va ne xurram kech edi, Ul qadr kechda mening qutlun barotim berdilar! Soʻngida vasfi jamolim koʻzguda koʻz-koʻz etib, Mujda keldi-yu, shul on jilvai zotim berdilar. Men agar shodmon yetibman maqsudimga, ne ajab, Bu mening haqqim edi — haqqu zakotim berdilar! Ul sharaf ayyomi baxtim mujdasin berdi yana, Mehnatu qadrim balanddir — naqliyotim berdilar. Gar tilimdan ketma-ket shahdu shakarlar yogʻilur, Bu sabr in’omidirkim, ul nabotim berdilar. Kimyodir bir ajab piri mugʻonga bandalik, Maykada tuprogʻidan ohang — bayotim berdilar. Doimo Hofiz saharxez subhidam olgay nafas, Necha zahmatdan xalos aylab, najotim berdilar. * * * To magar dunyoda bor mayxonadan nomu nishon, Boshimiz mayxona pirin yoʻlida xoku toʻzon. Ham quloqda dayr pirin halqasi bordir azal, Halqa birlamiz hamisha, halqa boʻlgaydir hamon. Qabrimiz ustidan oʻtsang, himmat aylagil talab, Qilgusidurlar ziyoratgoh oni rindi jahon. Pok poying kafti tekkan bu zamin yillar mudom Sajdagohi qiblai hushyordil boʻlgay, ishon. Ket, yoʻqol, zohidi xudbin koʻzimizdan to abad, Parda ortinda jahonning sirlari bizdan nihon. Ishqi tushgan goʻzalim turk qizi bul kun yana mast, Ishqida xuni dilim boʻldi yonoqlardan ravon. Ta’na etma mastni, ey zohidki, hech mag'lum emas, Kim nechuk ketgay bu olamdan va bilmasmiz qachon? Shavqing ichra kirsa goʻrga koʻzlarim bil, ey nigor, To qiyomat boʻlajak senga nigoron har bir on. Hofizo, baxting agar shunday olar boʻlsa madad, Sevgiling zulfi ham oʻzga qoʻlda boʻlgay begumon. * * * Ketmoqda dil qoʻlimdan — dil ahlidir sababkor, Dilda nihon sirim ham boʻlgusi endi oshkor. Bizning kema siniqdir, dengiz shamoli, qoʻzgʻal, Balki yana koʻrarmiz oshno yuzini bir bor. Besh kunlik umr vafosi afsonayu xayoldir, Insonga yaxshilik qil, fursat gʻanimat, ey yor! Gul shoxi uzra bulbul mastona qildi nola, Tong otdi, ey xumori, keltir sharobni takror! Ey sohibi karomat, shukrona qil — sihatsen, Tarannumingni darvesh ahliga ayla bisyor. Bu olamu u olam osoyish ikki ishdan: Doʻstlarga chin muruvvat, yovlarga zarda darkor! Bizni kiritmadilar aslida yaxshi yoʻlga, Xush kelmasa dilingga, qilgin qazoni bekor. Achchiq bu suvni soʻfiy der: Manbai falokat! Qizlar labidan a’lo menga sharob — madadkor. Yoʻqlik chogʻida, ey doʻst, tark etma ishratingni, May — kimyo, gadoni aylar Qoruncha moldor! Sarkashlik etma sham’dek, kuydirmasin dilingni Taftida xora toshni mum aylaguvchi dildor. Iskandar oynasi ham may jomi-ku — nazar sol, Doro diyori hrlin u senga qilgay izhor. Forsiy zabonli turklar umrga yil qoʻsharlar. Soqiy, rindona may tut, raqs aylasin azmkor. Mayga tegibdi janda — kiymaydi oni Hofiz, Bizni kechirgil endi, ey shayxi pokkirdor. * * * Siyna limmo-lim alam-ku, qayda malhamdan darak? Yakkalikdan har nafas halqumga jonim kelajak. Soqiyo, bir kosa may ber — bir nafas orom olay, Kutmagil orom falakdan — ul oʻzi ham jonsarak. Men dedim ziyrak kishiga: Koʻrgil ahvolin nechuk? Ul dedi: Olam — parishon, ishlaridir charxpalak. Sabr chohinda kuyib oʻldik Chigil mohi uchun, Turk shohi hech xabar olmas, qani Rustambilak? Ishqbozlik koʻyida xotirjam oʻltirmoq xato, Ming tilinsin dardingga doru qidirgan xar yurak! Nozu ne’mat ahlining rindlik koʻyinda yoʻq ishi, Boʻlmagay yoʻlboshchi kuymak bilmagan begʻam soʻtak. Chin kishi koʻzga chalinmas — olam ichra istama, Oʻzga odam, yangi olam qaytadan tuzmoq kerak! Turgil oʻrningdan, beraylik dilni ul maxga agar, Moʻliyonning boʻyi kelsa lablaridan beboʻnak. Hofizo, koʻz yoshidan ne sud bu ishq gʻavgʻosida, Ummoningdan yetti daryo tomchidir yoki pufak. * * * Jon bejamoli jonon mayli jahoni yoʻqdir, Mayli jahoni yoʻqdir, demakki, joni yoʻqdir. Hech kimda dilbarimning topolmadim nishonin, Yo men xabarsiz omiy, yo hech nishoni yoʻqdir! Har shabnami bu yoʻlning otashli bahri ummon, Har dardi bir muammo — sharhu bayoni yoʻqdir. Qoʻldan chiqora koʻrma farogʻatin damin hech, Ey sorbon, jilov tort — yoʻlning poyoni yoʻqdir. Chang qomati egilgan — ishrat aro chalurlar, Chol soʻziga quloq sol — aslo ziyoni yoʻqdir. Dil, rindlik tariqin sen muhtasibdan oʻrgan, Ichib yurar-u, elning undan gumoni yoʻqdir. Qorun yigʻibdi boylik, zamon etibdi barbod, Zar yigʻmagil, deya ayt, vafo hayoni yoʻqdir. Agar raqibi sham’dir — undan siringni berkit, Bilgilki, shoʻx dilafroʻz, bandi zaboni yoʻqdir. Har kimsaning jahonda Hofiz kabi quli yoʻq, Hech kimsaning seningdek shohi zamoni yoʻqdir! Erkin Vohidov tarjimalari * * * Yorim qoʻliga qadahki olgay, Bozori sanam kasodga qolgay. Har kimki, koʻzini koʻrsa deydi: Bu — mast, qani muhtasib, tutolgay? Ashk bahri aro baliq boʻlibman, Qarmogʻini yor chu suvga solgay. Zor ila ayogʻiga yiqildim, Ummid etamen: qoʻlimdan olgay. Hofiz kabi xurram ul kishikim, Jomi azali(y)ni noʻsh etolgay. * * * Kecha doston boʻldi oshiq davrada gisularing, To yarim tun bahsga bois boʻldi anbar moʻlaring. Kipriging novaklaridan qonga aylandi koʻngil, Vah, yana qoʻmsar, ajabkim, ul kamon abroʻlaring. Avfilillohkim, sabo keltirmasa sendan xabar, Hech nasib boʻlmasdi koʻrmak bizga koʻcha-koʻlaring. Bexabar erdi jahon avvalda ishq oshubidin, Qoldi gʻavgʻoga u koʻrgach gʻamzai jodularing. Men ham avvallar edim dardi junundin bexabar, Qoʻydi domin yoʻllarimga kokili hindularing. Tugmalarni yechgil-u, dil mushkulin ayla kushod Kim, yechilmogʻimga bois dilkusho kulgularing. Kel vafo aylab, qadam qoʻy Hofizingning xokiga Kim, bu olamdan olib ketmish meni orzularing. Jonibek Quvnoq tarjimalari * * * Bir umr mayxona burchi xonaqohimdur mening! Piri mayxoʻrlar hamisha qiblagohimdur mening! Tong chogʻi may boʻlmasa — hech bir xatarli joyi yoʻq, Tongdagi qilgan figʻonim uzrxohimdur mening. Shukr eturman — yoʻq erur shohu gado birla ishim, Doʻst dargohin gadosi podshohimdur mening! Masjidu mayxonadan maqsad faqat diydor koʻrish, Oʻzga yoʻq fikrim — Xudovandim guvohimdur mening! Ostonaig boshga sstiq boʻldi-yu bir taxt kabi, Oftobing toju taxti takyagohimdur mening! Yetmaguncha to ajal tigʻi boshimga, shubhasiz, Yuz oʻgirmak eshigindan ishtibohimdur mening. Nosavob ishlarga yoʻq, Hofiz, sening mayling vale Xushodoblikdan deginkim: bu gunohimdur mening! * * * Lablaringning sharbatidan chiqmadi komim hanuz, La’l joming orzusida boʻsh turar jomim hanuz. Kecha gʻorat boʻldi dinim ikki zulfing domida, Ushbu savdoda ne tus olgay saranjomim hanuz. Yanglishib tunda Xoʻtan mushki, dedim, zulfingni men, Tigʻdayin botgay soching, qon sochgay andomim hanuz. Yuzlaringni shu'lasin xilvatda koʻrdi oftob, Tigʻiga boʻldi nishona eshigu tomim hanuz. Bir kuni nomimni tilga oldi jonon yanglishib, Barcha oshiqqa misoli jon erur nomim hanuz! Lablaringning soqi(y)si berdi azaldan qatra may, Ketmagay mastlar tilidan nomu paygʻomim hanuz! To boʻlay oromi joning, oʻt, deding, jon baxtjdan, Gʻamlaringga jonni berdim — yoʻqdir oromim hanuz. Yozdi Hofiz mex ila la’li labingning qissasin, Chashmadur obi hayotga she’ru ilhomim hanuz. Olimjon Boʻriyev tarjimalari * * * Mudomim mast tutgʻaydir nasimi ja’di gisuying, Xarob etgay meni har dam firibi chashmi joduying. Necha sabru toqatdan soʻng tuni, yo Rab, koʻrolgʻaymen Koʻzim sham’ini yoqmogʻini bir mehrobi abroʻying. Savodi lavhi koʻrmoqni aning-chun men aziz tutgum: Jonimgʻa nusxaye boʻlgʻaymi naqshi xoli hinduying. Agarda jovidon dunyoni yashnatmoqni istarsan, Sabogʻa ayt, koʻtargaykim zamone burqa’i roʻying. Va gar rasmi fano istarsan olamdan burib yuzni, Ki silkib yer uza toʻksin minglab jonni har moʻying. Manu bodi sabo miskin — iki sarsoni behosil Men afsun mast koʻzingdin-u, u masti boʻyi gisuying! Yashab himmat-la Hofizingni dunyoyu oxiratdan, Koʻrinmas hech koʻziga juz ul xoki sari koʻying. * * * Dardimizga yoʻq darmon, algʻiyos! Hajrimizga yoʻq poyon, algʻiyos! Dinu dilni oldi-yu, jon olgʻusi, Algʻiyos, ey jabri jonon, algʻiyos! Oʻptirib bir — evaziga jon soʻrar, Bagʻritosh ul shoʻxi xubon, algʻiyos! Bevafolar qonimizni ichdi-ku, Ey musulmonlar, ne darmon, algʻiyos! Misli Hofiz kecha-kunduz tinmayin Yigʻladigu yigʻladik qon, algʻiyos! Mirzo Kenjabek tarjimalari * * * Yor zulfining yoʻlida xato ketsa — ketibdir! Bizga qaro xolidan jafo ketsa — ketibdir! Ul yor xirmanida ishq barqi kuysa — kuymish, Shoh jabri biz gadoga ravo ketsa — ketibdir! Dil xotiri tariqat yoʻlida yoʻq — ketir may, Koʻrgan kudurating ham safo ketsa — ketibdir! Sevgi sabot soʻraydir, koʻngilginam, sabr et, Malol kelsa — kelibdir, xato ketsa — ketibdir! Dildor gʻamzasidin dil xor oʻlsa — oʻlibdir, Jononu jon aro mojaro ketsa — ketibdir! Soʻz ahlidin malomat ayon kelibdir, ammo, Davradoshlar aro tek nizo ketsa — ketibdir! Hofiz aybini, voiz, ayt, nega xonaqohda Bogʻlabsan erk oyogʻin, qoʻy-o, ketsa — ketibdir! * * * Saloh bizdin ne istarsenki, mastlarga salo debmiz, Ajib mast nargising davri salomingga duo debmiz. Menga mayxonaning ochgʻil eshikin — xonaqoh berkdir, Ishongʻil, gar ishonmassen, shudir soʻz, biz ado debmiz. Sening koʻzingdan, ey soqiy, xarob boʻldim, xarob boʻldim, Vale doʻstdan balo kelsa, yana ming marhabo debmiz! Muruvvat etmasang bizga, pushaymonligʻ boʻlur oxir, Unutma hech bu ma’noniki, xizmatdin sango debmiz. Dedim: qadding erur shamshodu yondirdi xijolatlar, Nechun aytib bu nisbatni, bu boʻhtonni raso debmiz! Jigar nofam kabi qondir — qarodir, chin jazodir bu — Qaro zulfingga soʻz aytibmiz-u, chindan xato debmiz. Oʻzing otashsan-u, Hofiz valekin yor yonmaydir, Demak, guldin shikoyatni saboga noravo debmiz. * * * Dedim: Labing qachon-o bir komron aylayur? Dedi: Naki deyursan — koʻzga, shu on aylayur! Dedim: Misr xirojin aylayur talab labing. Dediki: Bu talabda bir oz ziyon aylayur. Dedim: Kim ul — dahoning nuktasiga topdi yoʻl? Dediki: Bu qissani ul nuktadon aylayur! Dedim: Samad-la oʻltir, sanamparast boʻlma! Dediki: Ishq unga ham, bunga ravon aylayur! Dedim: Mayxona zavqi gʻamni olur dildin. Dedi: Yaxshidur ulkim, dil shodmon aylayur! Dedim: Sharobu xirqa mazhabga odat ermas. Dedi: Qabul mazhabi piri mugʻon aylayur! Dedim: La’li labingdin men keksaga ne suddir? Dediki: Boʻsa boldur, ul navqiron aylayur! Dedim: Qachon xoja hajla tomon borgay? Dedi: Qachonki oy-u Zuhro qiron aylayur! Dedim: Duoyi joning etmak Hofizga shondir! Dedi: Yetti osmon duoyi jon aylayur! Ergash Ochilov tarjimalari * * * Bir dilbari jononimiz oldi-ku dilu jonimiz, Oldi-ku dilu jonimiz bir dilbari jononimiz. Bersa oʻpich jononimiz qayta tirilgay jonimiz, Qayta tirilgay jonimiz, bersa oʻpich jononimiz. Chin ravzai rizvonimiz yor eshigin tuprogʻidir, Yor eshigin tuprogʻidir chin ravzai rizvonimiz. Bizning dili hayronimiz oshuftayu shaydosidir, Oshuftayu shaydosidir bizning dili hayronimiz. Ul Yusufi Kan’onimiz husn iqlimining shohidir, Husn iqlimining shohidir ul Yusufi Kan’onimiz. Sarvi bogʻu boʻstonimiz zebo, kelishgan qomati, Zebo, kelishgan qomati sarvi bogʻu boʻstonimiz. Shu Hofizi xushxonimiz fazlu kamol timsolidir, Fazlu kamol timsolidir shu Hofizi xushxonimiz. * * * Qaytadi Kan’onga ul Yusufi sarson, gʻam yema! Bir kuni gʻam kulbasi boʻlgay guliston, gʻam yema! Boʻlma badbin —gʻamzada koʻngling ishi oʻnglangusi, Toabad savdoli bosh qolmas parishon, gʻam yema! Boshga tortarsan yana gul pardasin boʻston aro Kelsa umring koʻklami, bulbuli xushxon, gʻam yema! Bu falak biz istagandek bir nafas aylanmadi, Lek mudom bir xilda qolmas charxi gardon, gʻam yema! Noumid boʻlma, ilohiy sirga aqling yetmasa, Koʻp oʻyinlar, bilsang, ul pardada pinhon, gʻam yema! Gar fano seli hayotingning asosini yiqar, Nuh panohing boʻlsa, kelsin, mayli, toʻfon, gʻam yema! Ka’ba shavqida bisbonlarni qat’ esang agar, Shox-tikan tilsa oyoqni, aylasa qon, gʻam yema! Bizga yor hajri, raqib ozori, bas, qismat emish, Holimizdan boxabar aslida Yazdon, gʻam yema! Kimki sargardon boʻlib, olamda gʻamxoʻr topmadi, Oqibat bir mehribon topgay ul inson, gʻam yema! Garchi manzil koʻp xatarlik, garchi maqsad noayon, Yoʻq biror yoʻlki, unga boʻlmasa poyon, gʻam yema! Bu faqirlik goʻshasi, tun xilvatida, Hofizo, To ishing zikru duo, tahsili Qur’on, gʻam yema! * * * Doʻstlar bazmu visolin yodda tut! Oʻtgan ul kunlar xayolin yodda tut! Bir vafoli doʻst topolmaysan bu kun, Ul vafo ahli kamolin yodda tut! Qildi gʻam achchigʻi ogʻzimni zahar, Jom jarangi, may zulolin yodda tut! Men-ku gʻamga chora topmay yonaman, Chorasiz holi maholin yodda tut! Garchi doʻstlar men faqirni eslamas, Har nafas doʻstlarni holin yodda tut! Men balo domiga boʻldim mubtalo, Haqparastlar sa’y-jidolin yodda tut! Qoldi Hofizning siri aytilmayin, Sirdosh ulfatlar jamolin yodda tut! * * * Jahonda boʻldi odat bevafolik, Birovda yoʻq nishoni oshnolik. Hunar ahli faqirlik hasratidan Xasislar qoshida qilgay gadolik. Bu kun har kimki donishmand jaqonda, Unga qismat alamga mubtalolik. Kishi johilu nodon boʻlsa qancha, Bu bozorda uning moli baholik. Oʻqib shoir chiroyli she’rlarini Koʻngillarga ulashsa roʻshnolik. Tariqcha xayru eqson aylamaslar, Sanoiydek agar she’ri safolik! Kecha aqlim qulogʻimga shivirlar: Chida, ketmas boshingdan benavolik! Kel, ey Hofiz, bu pandni tingla jondan, Ado qilgunicha she’rga fidolik. * * * Ey shom, koʻyimiz sari guzar qil! Ey tong, qolimizga bir nazar qil! Tun zulmatida ezildi jismim, Yo Rab, qora tunlarni sahar qil! Ey tong yeli, ul sanamga aytgil: Qurbonlaring sari guzar qil! Hajring gʻamida agarchi oʻldim, Ey yor, meni oʻqingga sipar qil! Qoshini kamonidan xazir boʻl, Noz-ishvasi oʻqidan xazar qil! Maqsadga yetolmasang, ayo dil, Jim boʻl-u, soʻzingni muxtasar qil! Yor vaslini, Hofiz, istar ersang, Jon ber yoʻlida-yu, tarki sar qil! * * * Yor ishqi menga nihrli hayrat, Yor vasli menga kamoli hayrat. Vasli mayiga choʻmish bas, oxir — Koʻrsatgusi yuz jamoli hayrat. Bas, qolgʻusi na visol, na vosil, Har qaydaki bor xayoli hayrat. Tutmish yeru koʻkni bir ovoza, Eshitdim esa: savoli hayrat. Tan berdi ulugʻligiga butkul, Kim angladi ne jaloli hayrat! Hofizni vujudi boshdan-oxir Ishq ichra emish niholi hayrat. * * * Dardim meni dildordan-u, darmon ham, Dil boʻldi oʻshal yorga fido-yu, jon ham. Husn ichra topilmas tengi yorni, ammo, Ul ishqu muhabbatda shahi davron ham. Qonimga emish tashna u — tutsin yodda: Sindirdi-yu ahdini, unut paymon ham. Men-ku yashirur erdim azal ishqimni, Afsona emish el ichida, doston ham. Bas, davlati vasli-ku muyassar boʻldi, Albatta oʻtar ayriligʻu hijron ham. Yor husnining bir jilvasi ikki olam, Undan yana ne paydo boʻlar, pinhon ham. Dunyo ishiga yoʻqdir ishonchim aslo, Yurmaydi ra’yingga charxi gardon ham. Oshiq choʻchimas hech kishidan — may keltir, Hech qozini qahri-yu, hukmi sulton ham! Ul muhtasib yaxshi bilar: Hofiz — oshiq, Shu mulki Osaf, davlati Sulaymon ham! * * * Eyki, doim oʻzingga magʻrursan, Boʻlmasa aqling seni, ma'zursan. Senki ishq ah.liga tekkizma tiling, Aqlu oqillik ila mashhursan. Ishq mayining mastligi yoʻq boshingda, Chuiki uzum suvi-la ma’mursan. Rangi somon, ohi misoli otash, Oshiq elining nishonin soʻrsang. Baxridan oʻt nomusu orning, Hofiz, Ista may jominikim, maxmursan. * * * Musulmonlar, menga vaqti dil erdi, Dedim yorimga har ne mushkil erdi. Biroq hamdardu sri maslahatgoʻy Azal suyanchi har ahli dil erdi. Gʻamidan may kabi girdobga tushdim, Iloj yolgʻiz umidi sohil erdi. Meningdek yor koʻyida yitdi koʻplar, Etakdan tutguchi ne manzil erdi? Bu telba bandaga rahmatlar ayting, U bir vaqt korvoni komil erdi. Menga soʻz darsini oʻrgatdi to ishq, Soʻzim katta-kichikka ma’qul erdi. Talab yoʻlida durlar toʻkdi koʻzim, Biroq yor vaslidan behosil erdi. Yetar, aytmaki, Hofiz nuktadondir, Axir, koʻrdik-ku biz: koʻp gʻofil erdi. * * * Zohidi zohirparast ishq ahlidan ogoh emas, Bas, malomat qilsa-qilsin — soʻzlari dilxoh emas. Har ne yuzlansa sulukda lutf erur solik uchun, Ul siroti mustaqimda hech kishi gumroh emas. Uynar-u rux ming maqomda, biz piyoda surgamiz, Dona sursa taxtada rindlar majoli shoh emas. Bu munaqqash, serjilo, oliymaqom ayvon nedur? Bu muammodan jahonda hech kishi ogoh emas. Demagil bilmas hisobni sohibi devonimiz, Baski, iqroring nishoni hasbatanlilloh emas. Xohlaganlar kelsin-u, xohlaganini soʻzlasin, Ushbu kibr etguchi, hojib tutguchi dargoh emas. Bosh urish mayxonaga oshiqi sodiqlar ishi, Xudfurushlar mayfurushlarga sira hamroh emas! Kelsa har ne koʻrgulik — boisi bizning qilgʻilik, Boʻlmasa, lutfu karaming kimsaga koʻtoh emas. Men xarobot piriga qulmai — mudom lutf koʻrguzar, Chunki lutfi shayxu zohid qavmining har goh emas. Himmati Hofizni yuksak: istamas mavqe-maqom, Koʻhna may oshigʻi orzumandi molu joh emas. * * * {{poem|:Zohidi xilvatnishin keldi kecha mayxonaga, Tavbasin sindirdi-yu, choʻzdi qoʻlin paymonaga. Davra soʻfiysi kecha jomlarni sindirgan edi, Qatra may ichdi-yu, aylandi yana farzonaga. Yoshi oʻtgan borki, gʻaflat bahriga choʻmgan edi, Keksalikda doʻndi qayta oshiqi devonaga. Dinu dil ovlab yurar erdi tunu kun mugʻbacha, Yor yoʻlida aylanibdi hammadan begonaga. Gul yuzining otashi kuydirdi bulbul xirmanin, Sham’ni kulgan chehrasi ofat erur parvonaga. Kecha-kunduz yigʻlagandik, shukr, zoye’ ketmadi: Qildi teng koʻz yoshimiz har qatrasin durdonaga. Sehru jodu oyatin oʻqiydi soqiy koʻzlari, Halqai avrod berar joy majlisi afsonaga. Endi Hofiz manzili podshohlar dargohidir, Ketdi dil dildor bilan, bogʻlandi jon jononaga. Soqiynoma Fitnasin boshlagay bu kun roʻzgor, Menu mayxoʻrligu yor — koʻzi ayyor. Kel, soqiy, may keltir, tuzalsin ahvol, Yetishsin farogʻat, yetishsin kamol. Boda tut — yiqildim vayron oʻlib dil, Bu har ikkisidan olmadim hosil. Kel, soqiy, keltirgil sharob toʻla jom, Kayxusrav, Jamshidga yuboray paygʻom. Nay ila aytayin, eshitsin ulus Qay biri Jamshidu qay biri Kovus. Fotihlik kimyosin keltir, ey soqiy, Qorun ganji Nuhdek topsin umr boqiy. Qadah tut — umringga umr qoʻshilsin! Orzuying eshigi shunda ochilsin! Soqiy, Jam jomidan tutgil shunday may, Yoʻqlikda obodlik lofini urgay. Menga berki, agar yorliq qilsa jom, Jamdek bilay olam sirrin batamom! Bu koʻhna olamning sayridan gapir, Oʻtmishdagi shohlar umrida ne sir? Bizga hamon manzil bu xarob jahon, Afrosiyob taxti ketmishdir qayon? Lashkarboshi Piron turmas oyoqda, Turon qilichbozi Sheda qayoqda? Piron qayga ketdi, lashkari qani? Turonli Sheda-chi, xanjari qani? Faqat taxtu qasri boʻlmadi barbod, Mozorin ham hech kim aylamaydi yod. Hali ham bizlarga bekat biyobon, Tur lashkari unda gum boʻlgan oson. Ne xush soʻz demishdi Jamshidi dono: Arpa doncha turmas besh kunlik dunyo! Soqiy, oʻshal tobnok otashni keltir, Zardushtni chiqorsin tuproqdan axir! Menga ber-chi, ichib boʻlay rindu mast, Nazdida bir otash yo dunyoparast. Kel, soqiy, har kimda nihoniy iffat, Xarobot ichinda oʻltirar faqat. May bergilki, badnom boʻlmoq istayman, Xarobi mayu jom boʻlmoq istayman. Andishaga olov solguvchi may ber, Oʻrmonga oʻt qoʻysin uni ichsa sher. Ichib, shergir falak boshiga boray, Bu keksa boʻriga tuzoq ham solay. Shunday may ber, soqiy, jannatiy otash Ila hur atrini qilib aralash. Bu xushboʻylikni ham uray otashga, Bir xushluq keltiray aqlu dil gʻashga. May bergil, ey soqiy, keltirsin shohlik Pokligidan koʻngil bersin guvohlik. May bergil gunohdan pok aylagan choq, Goʻrdan bosh koʻtaray, ishratda quvnoq. Ruhoniylar bogʻi boʻlmish maskanim, Nechun taxta uzra banddadir tanim? Menga sharob ber-u, davlatim koʻrgil! Xarob aylab, ganji hikmatim koʻrgil! Men shunday qoʻlimga qadah olgan on Boʻladir koʻzguda har sir namoyon. Mastlikda podsholik damin urgayman! Shohlikda gadolik damin urgayman! Mastlikda sir durrin terayin chandon, Behudlikda sirni kim tutar pinhon? Agar Hofiz qoʻshiq aytsa mastona, Zuhra rubob kuyi toʻlar osmona. Mugʻanniy, qaydasan, yangratib rubob, Shohona qoʻshiqni esga ol shu tob. Bexudlik yoʻlini tanlabon biz ham, Zikr shoʻx raqsiga tushaylik bul dam. Taxtu toj iqboli farovon bu kun, Daraxtida shohlik mevasi toʻkin. Zamon podshohi, zamin sardori, Davlat osmonining oyi, tojdori. Ul shohlik taxtining ustuvorligi, Baliqdan qushgacha tinchlik yorligi. Iqbol egalarin koʻz nur hikmati, Sohibdil kishilar valine’mati. Alo, ey humoyu humoyunnazar, Farishtatabiat, muborakxabar, Falak sadafida sendek gavhar yoʻq, Faridun, Jamshidda sendek javhar yoʻq. Iskandar taxtida davron sur koʻp yil, Donishmandlik ila kashf etib koʻngil. Birovning diliga tigʻ ursa roʻzgor, Boshqa bittasini qilur mansabdor. Mugʻanniy, chalib ber yangi bir navo, Rubob chalib, ayla raqibga nido: Bu kun yov ustidan topurmiz zafar, Osmondan kelmoqda yaxshilik xabar. Mugʻanniy, xursandlik kuy-la qoʻsh hissa, Gʻazal qavli birla boshlagil qissa. Gʻam yukidan yerga botmishdir oyoq, Usuling zarbi-la qoʻzgʻatgil bu choq. Ulugʻlar koʻnglini kuy ila shod et, Parvizu Borbadning nomini yod et! Mugʻanniy, pardadan shunday naqsh ol, Parda tagidagi gapni esga sol. Musiqa sadosin yangrat shu zayl, Nohid ham raqsga tushsin muttasil. Shunday chalki, soʻfiy hushidan ketsin! Mast boʻlib, xayolan visolga yetsin! Mugʻanniy, childirma, sozingni soz et, Yaxshilik odati birla ovoz et! Firibgar jahonning qissasi ravshan, Homilador bu tun ne tugʻar ekan? Mugʻanniy, ozurda xotirim kuyla, Yagona boʻlsa ham bu sirim kuyla. Davrondan gʻam-alam koʻradi dilim, Bilib boʻlmas kimga intizor oʻlim. Mugʻ rindi yoqmoqda yana olovin, Kimning oʻchogʻini buzar qalovi? Qon toʻkuvchi bunday qiyomat kuni, Kosayu koʻzasi sinsaydi uni. Mastlarga ashula paygʻom yubormish, Ketgan doʻstlarga ham salom yubormish. Kel, soqiy, oʻshal may otashga oshno, Yubor, gʻamdan xalos boʻlay mutlaqo! Menga may ber — koʻngil sultoni edim, Bu kun olis ketdim, dil joni edim. Kel, soqiy, kelaqol, umr — bevafo, May — vosita, unga gado boʻl, gado! Faqat may umrga qoʻshadir umr, Gʻoyibning eshigin har dam ochadir. Kel, soqiy, sharob suz, majlis et barpo, Dunyo bevafodir, dunyo bevafo! Uning qilmishidan shuni oldim yod, Kayqubod tojini ul etdi barbod. Kel, soqiy, dil komin maydan et talab, Dil oromin istab, ich kech, ertalab. Agar dardu gʻamga sabr etsa dil, Dildan qutqarmoqni maydan talab qil. Kel, soqiy, kosani qil limmo-lim may, Soʻzlab beray nechuk oʻtdi Kisro, Kay. Kel, soqiy, dunyodan gʻaflatda qolma, Oxir qoning toʻkar — ichishdan tolma! Kel, soqiy, kelaqol, sarkashlik qilma, Sen ham tuproqdansan, oʻtdan deb bilma! Qadaxga mayni quy, yoqimli otash, Ayniqsa, sof boʻlsa va ersa begʻash. Kel, soqiy, esganda xush boʻyli nasim, Dunyoda qolmagay na oltin, na sim. Keltir, soqiy, boda boʻlsin la’lin, sof, Qoʻlga tut, tugasin bu yolgʻonu lof. Tasbehu xirqadan bezorman mudom, May-la ikkovidan boʻshat, vassalom! Mayxona kunjidan kelaqol, soqiy, Undan uzoqlashma, unda umr boqiy. Desa kim: mayxona yurursan nechun? Ne javob berursan? De: Xayrli tun! Keltir, soqiy, menga argʻuvon qadah, Undan dilga shodlik va jonga farah. Menga tutgil, gʻamdan xaloslik berar, Bazmga koʻrsatib yoʻl, xoslik berar. Kel, soqiy, may tutki, boʻlsin jonparvar, Xasta dilga jondek gʻamxoʻr dilovar. May bergil, jahonga quray bir chodir, Sarpardam osmondan baland boʻladir! Kel, soqiy, quyoshdek, oydek, tutgil jom, Taxtim oyogʻida falak, vassalom! Kel, soqiy, koʻhna ul mayxoʻrlik boʻlsin! Mast boʻlay, qadahing paydarpay toʻlsin! Begʻash qadahingdan agar boʻlsam mast, Xush kuylarni kuylay men — ishratparast. Kel, soqiy, jannatdek boʻldi anjuman, Yuzingdan yashnadi misoli gulshan. Maydan chetga, soqiy, tushmaydir yoʻlim, Bir qadah boqiy may ila tut qoʻlim. Jonimni halqumga keltirdi davron, Mugʻlar dayri tomon yoʻl oldim ravon. Bu jahon gʻamidan naf yoʻqdir, hech naf, Uni qilmoq mumkin boda ila daf. Kel, soqiy, zavqbaxsh maydan suz bul kun, Ul maydan Raxshga minmoqlik mumkin. Tahamtan misoli olaylik maydon, Dilimiz komi-la qilaylik javlon. Kel, soqiy, uzatgil yoqutdek ichku, Shodlik eshigini dilga ochar u. Kel, soqiy, may tutgil misli Salsabil, Jannat borligidan dilga u dalil. May ber, shoʻx kuylasin childirmayu nay, Kay tojidan avlo menga unday may! Kel, soqiy, podshoh xuzuriga bor, Jamshid tojli shoxga soʻzim et oshkor: Benavo miskinlar dilini ovla, Soʻngra jahonnamo jomingni kovla... Mugʻanniy, chalgil chang ila argʻanun, Koʻngildan quv nokas bu dunyo fikrin. Agarda bir zamon boʻlsam xotirjam, Koʻngilda qolmagay na dardu na gʻam. Mastlarga ashula va jom yuborgil, Ketgan sronlarga salom yuborgil. Mugʻanniy, beri kel, men-la etma jang, Childirmaga qoʻl ur gar boʻlmasa chang. Eshitdimki, boshga tushsa gʻam, balo, Childirma ovozi koʻngilga davo. Mugʻanniy, qaydasan, gul vaqtidir, gul, Chamanni chah-chaxga toʻldirdi bulbul. Qonim qaynat, dilni urushga keltir, Bir nafas changingni xurushga keltir! Mugʻanniy, beri kel, uding boʻlsin soz, Yangi-yangi navo aylasin ovoz! Bir nagʻma ila qil dardimga chora, Dilim misli xirqa ayla sadpora. Mugʻanniy, ne boʻlur qilsang lutfu qut, Naying birla dilga solsang otash, oʻt. Meni fikru oʻydan xalos et bir dam, Dardim kuyib ketsin, barbod oʻlsin gʻam! Mugʻanniy, qaydasan, navo et niyat, Bizdek benavoga ber imkoniyat. Oxir boʻshar ekan bizdan bu dunyo, Bilib qoʻy, shoxlikdan gadolik a’lo! Mugʻanniy, tinchima, kuyla chalib soz, Biz bechoralarga oʻzing chorasoz. Iroq yoʻlin koʻrsat oʻzing chalib rudh Koʻzlarim suvini ayla Zindarud. Mugʻanniy, kel, eshit mendan ushbu pand, Mening tilim bilan soʻzlar donishmand. Agar gʻam boshlasa hujum — tuz lashkar: Childirma, rubob, nay, chang boʻlsin askar. Mugʻanniy, sirimga sen yolgʻiz mahram, Bir muddat nay chalib, hamdam boʻl bir dam. May birla uloqtir dilda boʻlsa gʻam, Bir dam naying chalki, bir damlik olam. Mugʻanniy, qaydasan, chalsang-chi, rubob, Kel, soqiy, kosaga solsang-chi sharob! Kel, ishrat qilaylik oʻltirib boham, Yengiltaklik qilib, kulaylik bir dam. Mugʻanniy, she’rimdan oʻqib bir gʻazal, Barbat kuyi ila dardga top amal. Kelaqol, dunyoga hirs qoʻyma zinhor, Kishi mol-dunyo-la topmagay qaror. Shoislom Shomuhamedov tarjimasi Tarje’band Doʻstlikni nega sovurding, ey yor? Shul boʻldimu va’da, a vafodor? Majruhu zaif dilimga tokay Gʻam ilgida berguzarsan ozor? Zulfingga asiru beqarorman, Aytginki, boʻlak ne xislating bor? Tokay bu gʻariblaringni jonin Qiynab etasan jafo bilan xor? Har qanchaki dilni kuydirursan, Men toqat etarman, e sitamkor! Rahm ila, dedim, sitam qilishdan Qoʻl tortasan endi balki, dildor? Yoʻq zarra umidki, san biror kun Oshiqqa boʻlurmiding vafodor? Eng yaxshisi shulki, sabr etarman, Maqsadga shu yoʻl bilan yetarman. Soqiy, ichay endi qona-qona, Tun bodasidan sun oshiqona. Boshimda agar hushim boʻlarkan, Toʻxtatma qadahni — qil ravona! Oshyonasidan chamanda qushlar Boshlabdi yoqimli shoʻx tarona. Sozanda qoʻlingga sozing olgil Sen ham shu nafasda bebahona. Yor vaslidin aylagil tarannum, Dildan chiqar ud kabi tarona. Tokay bu zamon gʻamin yegaysan, Hofiz, may ich, ayla shodiyona! Koʻksimda alanga oldi koʻp vaqt, Koʻnglim gʻamin oʻti gʻolibona. Gar boʻlmasa hajr dengizining Qirgʻoqlaridan biror nishona. Eng yaxshisi shulki, sabr etarman, Maqsadga shu yoʻl bilan yetarman. Oʻlsam agar ishq azobidan man, Dilni uza olmagum gʻamingdan. Oy birla quyosh dilini ezgay, Nolam meni koʻk sari yetarkan. Har lahzada qoshlarin kamoni Oʻqlar otadi karashmasidan Zavqin tugatolmagay Atorud Oʻtkir qalamini sharhi birlan. Goʻdakman-u, ishq gʻamida keksa, Keksaman-u, ishq gʻamida yoshman. Boshimni tutib misoli Sa’diy, Sabr aylayin, oʻltiray berib tan. Gʻam bandiga soldi bu zamona, Tashlab meii koʻp uzoqqa sendan. Eng yaxshisi shulki, sabr etarman, Maqsadga shu yoʻl bilan yetarman. Ey nozli nigoru shoʻx dildor, Oydek yuzing och — boqar koʻzim zor. Boshlab yana umr avvalidan, Tavbam ushatay tamoman, e yor! Koʻzim yoʻlagidan elga, ey doʻst, Sirrim el ichida boʻldi oshkor. Ishq ichraki, hajr boshlanibdir, Qay xilda bu jonga tinchimoq bor? Umrini butun sovurdi yelga, Har kimki, gʻaminggadur giriftor. Gʻam koʻrasi ichra ishq oʻtida, Ey dil, kuy-u, ud kabi degil: yor! Bosgan izidan oʻpishga yorni Qoʻymaydi zamona birla agʻyor. Eng yaxshisi shulki, sabr etarman, Maqsadga shu yoʻl bilai yetarman. Ey qomati sarvu, e gulandom, Xijlatda yuzingdan oy har oqshom. Kelgil yana, oʻt yoquvchi hajring Koʻnglimdan olibdi sabru orom. Dil qushdek ilindi u tuzoqqa, Xol — donayu kokiling boʻlib dom. Koʻp kezdim-u, yetmadim murodga, Hajring bila ham olurman orom. Gʻam birla firoqu men, bu ahvol Qayga yetadur topib saranjom? Hajring gʻamidir mudom nasibam, Yo yoʻqmi alamdan oʻzga ayyom? Hofiz, shu erur jah,onda maqsud: Yor suhbati boʻlsa-yu, mayu jom! Hozirdaki b;lmagay muyassar Dil maqsadi sendan, ey dilorom! Eng yaxshisi shulki, sabr etarman, Maqsadga shu yoʻl bilan yetarman. Jon rohati — sevgili nigorim, Orzuli dilim umidi — yorim. Shodman gʻaming ila, chunki har vaqt Utlugʻ alaming mening madorim. Ketding-u, unutdim oʻzni, ey doʻst, Ma’lum emas yoʻq ila borim. Jonimda visoling orzusi, Hajringda oʻtar bu umri zorim. Utdi bu kecha, nigor, sensiz, Koʻz sshim oqib, tugab madorim. To tutmaguncha ajal yoqamdan Ilgim etagingda — shul qarorim! Sa’yim bila xasta dil murodi Hech boʻlmadi hosil, ey nigorim! Eng yaxshisi shulki, sabr etarman, Maqsadga shu yoʻl bilan yetarman. Ey, dilga gʻamingni zaxmi marham, Ishqing yuragimga yoru hamdam. Jon boʻynida kokiling tanobi, Koʻnglim uzugi labingni bilsam. Qoshing tigʻidir jonimga jallod, Dil hokimi boʻldi koʻzlaring ham. Koʻngilda nigor-u, men oʻt ichra, Yor ishqi koʻngilda — boshqa ne gʻam! Maqsadga yetolmay, endi derman: Boshimni olay uzoqqa shul dam. Hofiz, na boʻlardi bahra olsang Dil olamidanki — fayzli olam! Dilbarni visoli mulki dilga Osongina boʻlmagach musallam. Eng yaxshisi shulki, sabr etarman, Maqsadga shu yoʻl bilan yetarman. Chustiy tarjimasi Qit’alar Shoh, vazirlar va’dasiga berma koʻngil, ey jigar, Kim bilur — qay yoʻl bilan boʻlgay kushod ish oxiri ? Bor — tavakkal qil: qalamdan toʻkilur har bir zamon Yangi naqshu yangi rang, ammo qayon oning siri?! * * * Mening she’rim gulqand erur, Novvot emas, shahdu asal. Kimning ogʻzi novvotdan shoʻr, Ayb etma, kim qanddan oʻsal. Gʻavgʻo tushar boshiga, kim Zulol suvdan boʻlsa kasal. Kim onadan tugʻmish basir, Koʻnglin ololgay qay goʻzal? * * * Bulbul aylar nola-yu, gul xanda qilgay har zamon, Ne uchun dil kuymasin dildori otash tashlagach? Chakmani jun zohidu shayxdan yetar noxushlik, Men gʻulomi mutrib oʻldim savti begʻash tashlagach. Zohido, qilma hazar mujgoni tiyridan hecham, Zaxmi pinhondir oni qoshi kamonkash tashlagach. * * * Yaxshi-yomonni sen oʻzingdan soʻra, Muhtasib, boshqadan soʻramak nechun? Yomondan uzoqlash, yaxshiga yondash, Behuda oʻtmasin umring tunu kun. Bilasan, rizqimiz beruvchi — Xudo, Sen tama’ ketidan boʻlma koʻp dilxun. * * * Mardumozordan it ham etar or, Itdan pastroqda — kim mardumozor! Haqiqat bu soʻz ichra muhayyo, Dilga jo boʻlsin undagi ma’no. Odam-ku sen bilan bir dasturxonda, It esa koʻchada — sovuq, boʻronda. Ming xayf, shul odamdan chiqadi dushman, Ammo doim vafo koʻrasan itdan! * * * Toʻrt xil joyda — toʻrt gavharman, — Dedi jomga la’lin sharob. — Zumurradman tok ichinda, Shisha ichra aqiq, noyob. Xum ichinda Zuhro ersam, Jom ichinda — yorqin oftob... Ey pokiza, oliy zoting boʻlsa hirsu adovatdan, Ey toza dil, baxt asosing boʻlsa yolgʻonu firib, Ulugʻ nasab senga qanday ravo boʻlsin, bu tab’ni Devga tortiq etgan boʻlsa, hatto paridan olib. * * * Madrasalar saroyi, toqu ravoq, ilmu bahs, Dili dono boʻlmasa, foyda keltira olmas. Fazilatning manbai boʻlsa ham qozixona, Koʻzi bino boʻlmasa, foyda keltira olmas. Ey odam, falakdan erkinlik, shodlik, Xurramlik, aysh-ishrat istasang agar, Molu hashamatu mansab fikrin qoʻy, Boridan kech — faqat talab et sogʻar! * * * Jahon moli ketidan yugurgandim bir zamon Oxiri tushundimki, foydasidan koʻp zarar. Falak menga ne bersa, oʻlponini undirdi, Faryod qilganim bilan yoshlik oʻtdi sarosar. Umr oʻtib ketmoqda — molu mulk toʻxtatolmas, Umr anduhi bul kun barcha alamdan battar. * * * Endi bir nafas umrim ikki jahon moliga — Alishmayman, qoʻsh jahon nazarimda muxtasar. Vayrona dilim ichra hunarimdir xazinam, Dilim daryo boʻlsa gar — ostu ust toʻliq gavhar. Bundan keyin boshingga ne ish tutsa ham, Hofiz, Gʻam yemayin shod yasha — jahon oʻtkinchi, oʻtar! Shoislom Shomuhamedov tarjimalari Ruboiylar 1 Jonon bu kechani men bilan oʻtkazdi, Bu baxtni menga Xudo oʻzi yetkazdi. Oʻlim gʻami yoʻq endi menga, chunki sanam Jonbaxsh labidan obi hayot tutqazdi. 2 Ul sham’i Chigil dardini aytib boʻlmas, Kuygan bu koʻngil dardini aytib boʻlmas. Andin yuragimda gʻamki, yoʻq mahrami roz, Har kimsaga dil dardini aytib boʻlmas! 3 Bir lahza labingni olmagil jom labidan, To topsa jahon komini dil jom labidan. Omuxta jahon jomida achchigʻu shirin, Bul yor labidan yetga-yu, ul jom labidan. 4 Dushmanning jafosidan mudom qoch, ey doʻst! Yaxpsh kishilarga quchogʻing och, ey doʻst! Odam sanama, qoʻlingni yuv nokasdan, Mehring xunar ahli boshidan soch, ey doʻst! 5 Bir mohki, qadi sarvga mengzar, oyo, Koʻzgu qoʻlida — oʻziga bergay oro. Der menga kulib roʻmolcha peshkash etsam: «Vaslim tiladingmi? Xom xayoling, ammo!» 6 Men bandasi ul kimsanikim, shavqi baland! Gar boʻynida tavqi[1] ishq, abas, mavqe baland! Oshiqlshu ishq kayfini sen ne bilasan, Bul bodani ul kimsa ichar — zavqi baland! 7 Turk chehrali ul farishta jon qasdi edi, Koʻzdan yashirin hur kabi boʻy-basti edi, Tor boʻlmasa muncha ogʻzing — yoʻqdek-ku, desam, Kuymang-da qilib tama’i xom asti, dedi. 8 Ey baxt, faqirga qani bir yor boʻlsang, Majruhi zamon — dilga madadkor boʻlsang. Yoshlik-ku chiqib ketdi jilovdek qoʻldan, Keksalik uzangi kabi poydor boʻlsang... 9 Dam urdi vafodan kim — u dupgman boʻldi, Pok kimsa uchun fosiqlik fan boʻldi. Tunni dedilar homilador, hayronman: Er koʻrmay u ikkiqat kimdan boʻldi?! 10 Yor zulfi panohida suman topdi rivoj, Yoqut labidan durri Adan topdi rivoj. Dillarga rivoj bersa labidek koshki, Dunyo-da uning ishqi bilan topdi rivoj! 11 Shoʻxlikdami, bizning oʻsha dilbar toqdir, Bechora dilim visoliga mushtoqdir. Oʻymoq kabi — ogʻzi, yuzi — lola, tani — siym, Shirinsoʻzu boz latifu siyminsoqdir[2]. 12 Doʻst birla oʻtir hamda mayu jom ista, Shod etsin oʻpich berib gulandom, ista. Xohlaydi jarohatin botishin majruh. Jarrohga kelib, darding uchun kom ista. 13 Boʻlsa edi bir shoʻx sanamu barbatu[3] nay, Xilvat va farogʻat, yana bir shishada may, Maydan qizibon tandagi bor tomiru pay, Bir arpa umid qilmas edik, Hotami Tay! 14 Kel, qoʻlda tutib qilguchi shod bodai nob, Kel, sifla[4] raqibdan yashirin hamda shitob. Dushman soʻziga kirma sira, ketma, oʻtir, Kel, tingla bu nuktani-yu, noʻsh ayla sharob! 15 Bogʻ ichra boʻlib bodi sabo doyai gul, Mashshota[5] misoli yasatib poyai gul, Gar soya aro topsa omonlik oftob, Bas, ista quyosh yuzlini-yu, soyai gul. 16 Ul jomki, safo gulshani — tut ilkimga, Yor timsoli sogʻar — ani tut ilkimga. Zanjir kabi ul may oʻralar oʻz-oʻziga, Devonasi boʻldim, qani, tut ilkimga! 17 Hargiz meni yod aylamading, sham’i Chigil, Mushkul esa-da bu men uchun — koʻndi koʻngil. Dardeki, gʻamingdan yuragimda qat-qat, Dil bilga-yu men bilgum, men bilgum-u dil. 18 Sen — toʻlgan oy-u, senga quyosh banda emish, To banda emish oʻshal — ravshan-da emish. Bir chehraki, oftob nur emib shu’lasidan, Oy ham ilibon yogʻdu bilan sha’n-da emish. 19 Ul fasli yigitlikda sharob koʻp sozdir, Gul yuzlar ila bodai nob koʻp sozdir. Olam-ku xarob rabot erur boshdan-oyoq, Boʻlmoq bu xarob yerda xarob koʻp sozdir. 20 Gar biz kabi sen ham asiri dom boʻlasan, Azbaski, xarobi bodayu jom boʻlasan. Dunyosiga oʻt qoʻyguchi oshiqlarmiz, Biz birla oʻtirma sira — badnom boʻlasan! 21 Kim koʻrdi u yordan vafo — men koʻraman? Kim koʻrdi jafodan safo — men koʻraman? Umrimsan-u, ammo bevafosan, ne kilay, Kim koʻrdi umrdan vafo — men koʻraman? 22 Zulfingning uchi kabi mening qaddim xam, Oshufta dilim labingni istar har dam. Pista kabi tang labing — dilimning rizqi, Holimning tangligi ayon shundan ham. 23 Sendan meni bu falak ayirgandan buyon, Kim koʻrdi labimda bir tabassumni, qachon? Har qanchaki hijron gʻami bor koʻnglimda — Bir men bilaman hamda Xudovandi jahon! 24 Hajring oʻgida sham’ kabi afzun yigʻlay, Jomdek toʻkayin-u ashki gulgun, yigʻlay, May jomiga oʻxshayman-u, diltanglikdan Chang nolasini tinglar ekan, xun yigʻlay... 25 To tonggacha yummadim gʻaming ichra koʻzim, To tonggacha yosh toʻkdim — koʻp dilda soʻzim. Dardingni birovga sira aytib boʻlmas, To tonggacha gaplashdim oʻzim birla oʻzim. 26 Bu soʻzi shirinlar ahdiga yoʻq poyon, Oriflar ular yoʻlida bergaylar jon. Ma’shuqa hamisha ixtiyoringda boʻlar, Ishqbozlar aro boʻlmasa noming doston. 27 Hijron kuni bu — doʻstlarni yod aylagali, Aysh vaqti emas koʻngilni shod aylagali. May jomi qoshimda boʻlsa-da hushyorman, Bir doʻstim yoʻq, chunki nashot[6] aylagali. 28 Ishqing gʻamidan qon toʻla dil kishvarida, Husning sening aql idrokidan tashqarida. Zulfing koʻyida zoru gʻaribdir bu dilim, Oh, holi uning ne bu tun sendan narida?.. 29 Ey, timqora zulfing quyoshga soya, Goʻyoki niqob kulohing[7] yangi oya. Shom boʻlsa yalovbardor mushkin xatishta, Tong chokar[8] sen kabi qamarsiymoya. 30 Jon zulfini halqasi aro istar joy, Zeroki, balo bandini ochgay ul oy. Yor qoshi uchun jonimni peshkash[9] qildim, Koʻrsatsa yuzin zora oʻshal qoshi yoy. 31 Gul soʻylar edi: «Oyoq-qoʻlim boʻlsaydi, Qochib qutular edim — yoʻlim boʻlsaydi. Aybim yoʻgʻ-u, shuncha kuydim, oh, yaxshi edi — Aybim boridan koʻra oʻlim boʻlsaydi...». 32 Sozdir necha dilni may bilan shod etsak, Oʻtgan bilan ketganni-da kam yod etsak Ham bir yoʻla zindoniy omonat jonni Bir lahza aql ilkidan ozod etsak... 33 Bul kecha gʻamingdan qon aro yotgumdir, Ranj bistarida hijron aro yotgumdir. Gar shubha etarsan, oʻz xayolingni yubor, Koʻrsin oʻsha ne afgon aro yotgumdir... 34 Gul gʻunchasi to bodaga hamroz[10] boʻlgay, May maylida nargis qadahsoz boʻlgay. Forigʻ dili ul kimsanikim misli hubob[11] Mayxonaga yoʻl tutib, sarafroz boʻlgay! 35 Na davlati dunyoni(ng) sitamga arzir, Na lazzati mastlikni(ng) alamga arzir, Na shodligi dunyoni necha ming yillik Ul bir necha kun mehnatu gʻamga arzir. 36 Ulfatlar aro qay kuni dil qildi xitob: Gul mavsumida tark etayin bodai nob. Bulbul chaman ichra qichqirib berdi javob: Gʻofil, bu nima — fasli gulu tarki sharob?! 37 Men haqdagi fikringni, sabo, soʻzla nihon, Oz boʻlsa-da ishq izhoriga mingta zabon, Ohista soʻz och soʻz orasinda, toki Sevgimni malol olmasin ul qoshi kamon. 38 Harchand firoq sendan uzoqqa solsin, Sabrimni yuzing hajri dilimdan olsin, Bir bor nazarim tushsa boʻlak yuzga agar, Husning tuzi haqqi, qoʻzlarim koʻr boʻlsin! 39 Ich bodanikim, mangu hayot shu asli! Besh kun bu tiriklikda najot shu asli! Gul mavsumiyu doʻstu yaqinlar sarmast, Shod boʻl, bu jahonda chin nashot shu asli! 40 Oʻldim boʻsa birla quchogʻing orzusida, Uldim oʻsha jonbaxsh dudogʻing orzusida. Choʻzib netaman qissani, bas, qisqa qilay: Oʻldim, ya’ni boshdan-oyogʻing orzusida! 41 Chehrangki, latofat ichra oyinai ruh, Tonglarda xayoling qadami bersa shukuh. Tortishga koʻzimga qoʻrqaman kiprikdan: Boʻlmasmi xayolingning oyogʻi majruh? 42 Mazmuni boʻlay, deding, xayol-oʻyingning, Sabr ayla-yu, koʻnglingni mudom tutgil keng. Oh, sabr qani-yu, dil nima? Aslida dil — Qondir oʻzi bir qatra-yu, andishasi ming. 43 Koʻzingdan makru afsun1 yogʻiladi, Vaj izlab jangga qahru kin yogʻiladi. Koʻngling yana qoldi hamnafaslardan tez, Berahm dilingdan tosh tayin yogʻiladi. 44 Gʻam ichra misoli boda qaynab netasan? Gʻam lashkariga qarshi nechuk jang etasan? Sabza kabi labdan bodani tutma uzoq, Sabza boʻyida may ich — behinpta yetasan! 45 Qar kun dilim ogʻriydi boʻlak qaygʻu bilan, Har kun uradi koʻzga firoq oʻzga tikan. Men jahd etaman vale qazo qaytargay: «Ish boshqa sen oʻylagandan unda umuman!» 46 Suv ketdi tagiga umr vayronasining, Toʻlmoq gʻami bosdi umr paymonasining. Ey xoja, koʻzingni och, zamon hammoli Raxtini qoʻpormoqda umr xonasining... 47 Ey, tortinadi gʻunchai mastur sendan, Hayronu xijil nargisi maxmur sendan. Gul teng kela olmas senga, ul mohtobdan — Gar yogʻdu emar, oladi oy nur sendan. 48 Hech bir umidingni oqlamas charx — olchoq, Har aylanishidan titra misli yaproq. Deding: «Qoradan keyin boʻlak rang boʻlmas, Boʻldi nega unda qora sochim oppoq?!» 49 Gʻamdan oʻzga mening madadkorim yoʻq, Gʻamdan oʻzga ishq ichra ham yorim yoʻq. Bas, topmadim oʻzga hamdamu hamrozni, Gʻamdan oʻzga doʻstu vafodorim yoʻq. 50 Maqsad yoʻlida umrni zoye’ qildim, Naf’ koʻrmaganimni bu zamondan bildim. Har kimga degan esam seni doʻst tutdim, Boʻldi oʻsha dushmanim — bagʻrini tildim... 51 Ey yor yuzi ishqi, meni koʻp zor etma, Dilxasta bu rind ahlini xummor etma. Rasmini yoʻlovchilarning, soʻfiy, bilasan, Rind ahli haqinda soʻzni bisyor etma. 52 Kelmaydi xayolimga oʻyingdan oʻzga, Yoʻl borini bilmadim koʻyingdan oʻzga. Har diydaga uyqu yoqar, ammo mening Koʻzimga koʻrinmaydi boʻyingdan oʻzga. 53 To hukmi ilohiy bunda mangu boʻlgay, Hamrohing abad quvonchu kulgu boʻlgay! Qoʻlingdan agar men bir qadah noʻsh etsam, Bas, mangu hayot sarmoyasi shu boʻlgay! 54 May maydalab oʻltirsa, na soz, suv boʻyida, Dunyo gʻamu tashvinshni qoʻy — behuda. Gul umri kabi hayotimiz oʻn kundir, Bil har damini uning gʻanimat juda. 55 Shodlik qushining navolari kelmoqda, Yo Bogʻi Eram havolari kelmoqda, Yo yor labidan sabo xabar keltirmish, Alqissa, ajib sadolari kelmoqda. 56 Avvalda vafo qildi tutib jomi visol, Mast etdi-yu, hajr aro soʻng otdi u hilol, Har ikki koʻzim yoshga, dil otashga toʻla, Tuproq kabi jonim yoʻlida boʻldi uvol... 57 Oftobdek ul oy yuzi munavvar boʻldi, Xatti boʻyida chashmai kavsar boʻldi. Dillarni u soldi chohiga kulgichining, Choh tegrasi butkul mushku anbar boʻldi. 58 Sepgan kabi yuz tilim jigar ustiga tuz, Hajring gʻami tutdi xasta koʻnglim sari yuz. Qoʻrqib yashagan edim mudom hijrondan, Hayhot, oʻsha ayriliq yetib keldi bu kez... 59 Koʻyingda meningdek kishi yoʻq bexona, Nazdingda meningdek kishi yoʻq begona. Zulfing doriga osishgani bejiz emas — Ishqingda meningdek kishi yoʻq devona. 60 Koʻnglim qushi to tushdi gʻaming domiga-ey, Boʻldi u yoʻliqqan kabi tigʻ komiga-ey, Dunyo qadahin sharbatidan bezorman, Toʻldi jigarim qoni gʻaming jomiga-ey. 61 Vaqt yetdi, xumorlar asta qoʻzgʻolgaylar, Yoru mayu soz yonidan joy olgaylar, Oʻtkinchi hayotga qasdma-qasd ul damda Jom birla qadahga qora qon solgaylar. 62 Yer sochini tutdim: «Ey hayotim naqshi, Oʻnglagil ishim, dilimning farahbaxshi». Dedi: «Qoʻy-u sochimni, labimni ista, Bir lahzalik aysh uzun umrdan yaxshi!» 63 Jonon, seni tark aylamak ermas oson, Zumrad xating qoshida to bermay jon. Jonimni gʻizosidir u yoqut lablar, Kelmaydi teng unga ikki yuz ming marjon. 64 Derlarki, behisht eshigiga yetgaymiz, May — qoʻlda, malak — quchoqda aysh etgaymiz. Bas, biz mayu ma’shuqni desak, ne boʻpti? Ish oqibati shunday ekan, netgaymiz?! 65 Gul baxti juda kulgan ekan gulshanda, Yigʻlaydi bulut, gul-chi, qiladi xanda. Maqtansa-da ozodligidan harchand sarv, Tik qaddi bilan boʻlibdi gulga banda. 66 Vaj topadi, kim bodani inkor qiladi: Shunday tirilar, har kishi qanday oʻladi! Bizlar yashadik ma’shuqu may birla mudom, Bas, hissa: qiyomatda-da shunday boʻladi! 67 Shoʻr baxtim agar boʻlmasa yor, men na qilay? Koʻnglimni quvonch aylasa zor, men na qilay? Koʻzimning u gavhari edi — tark etdi, Bu gavhari yoʻq koʻz endi xor, men na qilay? 68 Qay dam nazaring bu dili gʻamnokka yetar, Goʻyoki quyosh shu’lasi xoshokka yetar. Soʻz qotma, esam-da gar yoʻling tuprogʻi, Ming hayfki, ovvozing agar xokka yetar... 69 Gar koʻylagini yechsa u oy yuzli pari — Motdir bu jahondagi goʻzallarning bari! Qalbi koʻrinar koʻksida nozikligidan Sof suvda koʻringan kabi tosh zarralari. 70 Shoh taxtida oʻltirsa-da toʻkib yoshini Gul zorlanadi: «Koʻring bu dunyo ishini: Gar shuncha kuyar men kabi shaffof xilqat, Voy, holiga ming voy gunohkor kishining!» 71 Tokaygacha bu elga jafo qilgaysan? Ozurda koʻngillarni yana tilgaysan? Dil ahli qoʻlida qonsiragan tigʻ bor, Qoning seni boʻyningda erur bilgaysan?.. 72 Tong yeli, oʻshal suluvga xushtorligim ayt, Bir koʻrgali oy yuzini ming zorligim ayt, Tunlarni shirin uyquda oʻtkazguchi ul — Begʻamga qachondan beri bedorligim ayt. 73 Dedimki: «Labing?» Dedi: «Labim — obi hayot». «Ogʻzing-chi?» — dedim. Dedi: «Bu — bir dona nabot». Dedimki: «Soʻzing?» Dediki: «Hofiz aytmish: «Soʻz pirlarini duo bilan aylang yod!» 74 Mardlikni soʻra fotihidan Xaybarning![12] Ximmat sirini xojasidan Qambarning![13] Haq fayzini, Hofiz, tilasang astoydil, Soʻr manbaini soqiysidan Kavsarning! 75 Ey doʻst, gʻanim jafosiga qoʻl silta! Maydan oʻzga safosiga qoʻl silta! Haqni bil-u, oʻzingni — bu olam elining Har yaxshi-yomon bahosiga qoʻl silta! ↑ Tavq — boʻiinboq boʻiinga osiladigan ziynat; halqa. ↑ Siyminsoq — bu yerda: goʻzal, zebo ma’nosida. ↑ Barbat — sakkiz torli qadimiy musiqa asbobi. ↑ Sifla — pastkash, nokas. ↑ Mashshota — pardozchi. ↑ Nashot — shodlik, xursandchilik. ↑ Kuloh — bosh kiyim; toj. ↑ Chokar — xizmatkor. ↑ Peshkash — tortiq, tuhfa, sovgʻa. ↑ Hamroz — sirdosh, yaqin doʻst, ulfat. ↑ Hubob — qoʻpik. ↑ Xaybar fotihi — Hazrat Ali. ↑ Qambar — Hazrat Alining quli, xizmatkori. |
| № | Mualifning boshqa asaralari |
|---|---|
| 1 | Ғазал ва рубоийлар [Hofiz Sheroziy] 576 |
| № | Eng ko'p o'qilganlar |
|---|---|
| 1 | Gʻazallar, ruboylar [Zahiriddin Muhammad Bobur] 62614 |
| 2 | Yulduzlar mangu yonadi (qissa) [Togʻay Murod] 59405 |
| 3 | Gʻazallar [Nodira] 40581 |
| 4 | Guliston [Sa’diy] 36971 |
| 5 | Hikmatga toʻla olam (gʻazal, ruboiy... [Sa’diy Sheroziy] 23538 |
| 6 | Sobiq (hikoya) [Said Ahmad] 23354 |
| 7 | Мусульманские имена (част... [Ibn Mirzakarim al-Karnaki] 23317 |
| 8 | Yulduzli tunlar (I- qism) [Pirimqul Qodirov] 19780 |
| 9 | Vatanni suymak [Abdulla Avloniy] 18855 |
| 10 | Mehrobdan chayon (I- qism) [Abdulla Qodiriy] 14589 |
Tush.UZ - Tushlar tabiri