Nooʻrin va’da (hajviya) [Abdul Hamid]

Nooʻrin va’da (hajviya) [Abdul Hamid]

Mish-mish tarqaldi. Husanboy ba’zi hamkasblari bilan gaplashmay qoʻyganmish. Eng qizigʻi, oʻsha «ba’zi»lar uning ulfatlarimish. Qizigʻi, Husanboy ular bilan urishmagan, soʻkishmagan, bor-yoʻgʻi choyxonada birga oʻtirgan-u... Bu gaplar, odatdagidek, toʻppa-toʻgʻri Sunnat Azlarovichning qulogʻiga yetib keldi. U jamoa inoqligi uchun qattiq jon kuydirguvchi odam boʻlgani uchun, bu mish-mishlarning tagiga yetishga qasd qildi. —Husanboyni chaqiring, — dedi chorlovni eshitib yoniga kirgan kotibasiga. Oradan koʻp oʻtmay, xonaga ogʻir musibatga duchor boʻlgan odamday, Husanboy kirib keldi. — Chaqirtirgan ekansiz? — Keling. Qulogʻimga gʻalatiroq gaplar chalindi. Tinchlikmi? — dedi boshliq jiddiy ohangda. Husanboy stulga ogʻir choʻkib, mutelik bilan xoʻjayinga termuldi. — Hamidbek, Habibxon, Hasanboy, yanglishmasam, ulfatlaringiz shekilli, — gap boshladi Sunnat Azlarovich, — nega ular bilan arazlashib yuribsizlar? — Ha endi, shunchaki, — chaynaldi Husanboy, — arzimagan gap. Bu uchrashuvga ancha jiddiy tayyorgarlik koʻrgan boshliqqa Husanboyning oʻlamsa javobi yoqmadi. — Nimasi arzimagan, arzimagan boʻlsa, nega bunaqa tumshayib yuribsiz. Duv-duv gap. Jamoada inoqlik yoʻq. Bunaqada ishda unumdorlik boʻladimi? — Xoʻjayin... — Nima xoʻjayin, gapingizdan sezib turibman, hamma balo oʻzingizda. Qilgilikni qilib qoʻyib... — Yoʻq, — qichqirib yubordi Husanboy, — men hech narsa qilmadim. Ular meni xoʻrlashdi. Men shunga chidolmayapman, xoʻjayin. Husanboy yigʻlab yubordi. Boshliq buni kutmaganmidi yoki kap-katta erkakning yigʻlashi shoshirib qoʻydimi, kalovlangancha xodimining oldiga oʻtdi. Kotibasi damlab qoʻygan achchiq koʻk choydan bir piyola quyib Husanboyga uzatdi. — Qoʻying, xafa boʻlmang, ular bilan oʻzim gaplashaman! Muni iching-da, nima boʻlganini bir boshdan gapirib bering? Husanboy hiq-hiq qilganicha, choyni ichib, oʻpkasini bosib gap boshladi. — Har yakshanba choyxonada oʻtiradigan odatimiz bor. Kechagi yakshanba shaxsan oʻzim bozor qildim, anavi tanballar kelguncha dasturxon tuzadim... Husanboy qarasa, boshliq uni astoydil tinglayapti. Ilhomi kelib ketdi: — Shu desangiz, dasturxonda yoʻq narsaning oʻzi yoʻq. Parrak-parrak gazaklarni aytmaysizmi... Anavi jonivorlar-chi, tur-turi bilan. Jiyanim Amerikadan men uchun ataylab olib kelgan «Viski»ni ham dasturxonga qoʻygan edim. Turishini koʻrib soʻlaging oqadi, shishasi uch burchak, besh-olti ordeni, faxriy yorliqlari bor. Qoʻlingga olib chayqasang qult-qult qilib ovoz chiqaradi... Boshliq bu ta’riflarni eshitar ekan, qult etib yutinib qoʻydi. Husanboy davom etdi: — Shularga qarab oʻzimda yoʻq quvonib tursam, lop etib xotinimga kecha ertalab «ichmayman» deb bergan va’dam esimga tushib qolsa boʻladimi. Bilasizmi, xoʻjayin, dunyo koʻzimga qorongʻi boʻldi. Lekin oʻylab-oʻylab chorasini topdim. Xotinimga ichmayman deb va’da berganman, astoydil iltimos qilishsa, majburlashsa ham ichmayman, demaganman-ku. Toʻgʻrimi? — Toʻgʻri, toʻgʻri, — deb yubordi Sunnat Azlarovich. — Xullas, anavi yaramaslar kelishdi. Piyolaga quyib uzatishganda, xotinga bergan va’damni asta eslatib, til uchida ichmayman, dedim. Nokaslarni jindek xiralik qilar, deb oʻylagandim-da. Qayoqda, shuni kutib turgandek, «Unda ichmaganing durust», deyishdiyu oʻzlari... Shu joyga kelganda, Husanboyning koʻzida yana yosh gʻiltillay boshladi. Xoʻjayinning ham ahvoli undan yaxshi emasdi. Husanboy hiqillab gapini arang davom ettirdi: — Ablahlar, hamm-masini ichishdi. Bir qultim ham qoldirishmadi. Na tixirlik qilishdi, na zoʻrlashdi. — «Viski»ni hammi, — deb yubordi Sunnat Azlarovich koʻzlarini katta-katta ochib. — Uni ham tinchitishdi. Alamimga chidolmay qoʻlimga ilingan shishani yerga urdimu chiqib ketdim. Axir, oʻzbekda oling-oling, shirin qilib bering, qoʻlimni qaytarmang, degan gaplar boʻlardi-ku, xoʻjayin... Boshliq oʻrnidan turib ketdi. — Yaramaslar. Shunchalik ham shafqatsizlik qilishadimi? Umrim bino boʻlib bunday bagʻritoshlarni koʻrgan emasman. Xafa boʻlmang, uka, bu qilmishlari uchun ham javob berishadi. Oʻzingizdan ham oʻtganda, uka. Xotin deganga boʻlar-boʻlmasga va’da berilavermaydi. Husanboy ichini boʻshatib, asta oʻrnidan turdi. Eshik oldiga kelganida boshliq birdan soʻrab qoldi: — Haligi... jiyaningiz Amerikaga yana borsa kerak-a?

Muallif: Abdul Hamid