Quloqsiz yongʻoq (hikoya) [Farid Usmon]

Quloqsiz yongʻoq (hikoya) [Farid Usmon]

Quyoshning nurlari paxsa devorlardan oshib oʻtib, bogʻning etaklarigacha yoritib yubordi. Ertalabki tiniqlik devor, daraxt hatto hov doʻmliklarda oʻz ifodasini topdi. Olam charogʻon tusga kirdi. Kech kuzning tongi ana shunday nurli va yoqimli edi. Xuddi shu payt hovli etagida savlat toʻkib turgan keksa yongʻoq daraxtining yoniga bir narsa «tap» etib tushdi. «Tap» etgan bu tovushni barcha daraxtlar, yongʻoq daraxti va hatto uning shohidagi yongʻoqlar ham eshitishdi. Hammasi sergak tortishdi. Yashil yongʻoq barglari orasidan «tap» etgan joyga qaragan yongʻoq yerda yotgan sherigini tanidi. Tanidida soʻz qotdi: — Shoshilmagin dedimu senga. Sen boʻlsang, shoshilding. Bogʻbon oʻzi terib olguncha kutaylik dedim-a. Kutmading. Yerga tushishni hohlading. Xakka keldiyu bir choʻqib olib ketdi. Qalay rosa oʻynashdimi? Yuzlari kir-chir boʻlib ketgan yongʻoq sherigiga javob qildi: — O’ynash ham gapmi?! Shunaqa choʻqishdi, shunaqa choʻqishdi. Toza qiynashdi, sherikjon. Dunyoga yongʻoq boʻlib kelganimga pushmon yedim. Rosa xoʻrlashdi. — Aytdimu senga. Sabr qilaylik, qanoat qil dedim. — Gapingga kirmaganim xato boʻlgan ekan. Yerdan Xakka bir choʻqib oldi-ketdi. Bir joyga olib borib tashladi. Undan qora qargʻa choʻqib oʻynadi. U zerikib charchagandan soʻng Olaqargʻa choʻqishga tushdi. U juda yomon ekan. Choʻqib tumshugʻiga oladi-da, osmonga parvoz etadi. Tepaga chiqib turib yerga tomon tashlaydi. Shumgʻib kelib havoda tumshugʻi bilan ilib ham oladi. Bir oʻzi oʻynasa mayli, sheriklari bilan oʻynashganichi. Jonim chiqishiga sal-sal qoladi. Juda-juda qoʻrqib qiynaldim. — Xudo bir saqlabdi seni, - dedi yongʻoq. Yaxshi ular yumshoq, tuproqli joylarda oʻynashibdi. Agar toshloq, xarsanglar bor joylarda oʻynashgandami?! Kuning bitardi qolardi. Biror bir harsangga borib tekkaningda. «Paq» etarding, yorilarding. O’sha qargʻalar topib olishsa mangʻizingni yer, poʻchogʻingni tashlab ketishardi. Yo qurt-qumursqalarga yem boʻlarding. Yerda yotgan yongʻoqning yuragi orqaga tortib ketdi. Endi u rostdan ham qoʻrqayotgan edi. Ranglari oqarinqiradi. O’zini noxush sezdi. — Toʻgʻri aytasan, Xudo saqlagan ekan. U barg tagida turgan sherigiga gap qotdi. — Toshga borib teksammi, pachoq-pachoq boʻlib ketarkanman. Jismim tilka-pora boʻlarkan-a. Bir oʻlimdan qolibman. Voey! Xudo oʻzi asrasin. U endi oʻlim vahmini sezgandi. Tirik qolganiga shukrona keltirgan boʻldi. Shamol tebratayotgan yongʻoq daraxti barglariga tikilib qaradi. Barg tagida choʻqqayib oʻtirgan sherigiga havasi keldi. Ichida «qani edi, men ham hov oʻsha oʻtirgan joyimda boʻlsam. Betashvish, begʻam yashagan boʻlardim», deya orzumanda edi. Lekin buning iloji yoʻq edi. U oʻz joyini tark etib, havoyi oʻylar bilan yerga toʻkilgandi. — Esingdami,- dedi shoxdagi yongʻoq yana tilga kirib. – Xakkani koʻrsatgan edim. Devor ustida oʻtirgan Xakkanichi. Dumi uzun, oʻzi ola-bula. Haligi Qoraqargʻani ham aytganman. Shulardan ehtiyot boʻlgin deganman-a. — Ha, degansan. Esimda. Nima qilay endi. Bir xato qildim-da. Axir yongʻoq degan ham adasharkan. — Endi adashma, Hushyor boʻl. Gapni qulogʻingga ol. — Xoʻp, olaman. Endi nima qil deysan. — Endimi?! Endi yotgan joyingda jim yot. Avvalo yuzlaring yuv. O’zingga kel. Bogʻbon kelsa ham puch yongʻoq ekan deb yurmasin tagʻin. Shunday desa bormi? Tuproqqa qorishib ketasan. — Qanday yuvinaman? Suv yoʻqku, axir. — Sabr qil. Sabr. Havo ochiq. Kechasi salqin boʻladi. Tunda shudringlar tushadi. Shudringlarga yuzlaringni yuvib olasan. Vassalom. Haqiqatda kechasi salqin boʻldi. Shudring tushdi. Yerdagi yongʻoq yuzlari mayin yelgan shamol va shudringlardan yuvilgandek tiniq tortdi. U yerda yotgan boʻlsa ham birov koʻrsa suyar holatga kelib qolgan edi.

Muallif: Farid Usmon