Polkovnikning sovgʻasi (hikoya) [Roald Dal]

Polkovnikning sovgʻasi (hikoya) [Roald Dal]

Roald Dal (1916 - 1990) eng omadli ingliz yozuvchilaridan hisoblanadi. Omadliligi shu ma’nodaki, uning birorta ham kitobi, birorta ham hikoyasi tanqidchilar va kitobxonlar nazaridan chetda qolmagan. Uning bir jihatdan «omadi yurishmagan» - oʻzbek kitobxonlari uning ijodi bilan tanish emaslar. Roald Dal norveg oilasiga mansub boʻlib, 1916 yilda Angliyada tugʻilgan. Maktabni tamomlagach, u «Shell» neft kompaniyasiga ishga kirdi va toʻrt yildan soʻng Dor-us-Salomga yuborildi. Ikkinchi jahon urushida u uchuvchi sifatida ishtirok etadi. Dal yozuvchilikni 1942 yilda boshlaydi. «Qabulga oʻtaman» nomli ilk kitobiyoq unga omad keltirdi. Uning keyingi kitoblari Dalni qiziqarli, kutilmagan yakunlar, shu bilan birga mantiqiy, bir oz kulgili hikoyalar yozuvchi adib sifatida mashhur qildi. Roald Dal, shuningdek, ajoyib ertaklar ham yozgan boʻlib, bu ertaklarni bolalar ham, kattalar ham birdek qiziqib oʻqishadi. Polkovnikning Sovgʻasi Amerika - ayollar uchun ulkan imkoniyatlar mamlakati. Hozirda ular butun millat boyligining taxminan sakson besh foiziga egadirlar. Tez orada esa ular butun boylikni oʻz qoʻllariga olishadi. Ajrashish jarayonlari ularga katta miqdorda daromad topishning oson yoʻliga aylanib qolgan. Erning oʻlimi ham yaxshigina daromad keltiradi va ayrim xonimlar shu yoʻldan foydalanishni ma’qul koʻrishadi. Ular bir kun kelib, sabrlari mukofot bilan taqdirlanishiga ishonishadi; ortiqcha zoʻriqish va qon bosimi oʻz ishini qiladi va bechora er qoʻlida dori solingan shishani ushlaganicha jon beradi. Yosh amerikaliklar ajrashish va oʻlim tahdididan unchalik ham tashvish chekishmaydi. Yoshlar, hattoki voyaga yetguncha ham sabrlari chidamay uylanib olishadi va oʻttizdan oshgan paytlarida kamida ikkita sobiq xotinlariga pullarini sovurishga ulgurishadi. Sohibjamollarining farovon hayot kechirishlari uchun erkaklar quldek ishlashadi. Nihoyat, kamolga yetgach, ularning qalbini zerikish va qoʻrquv egallay boshlaydi. Ular kech kirishi bilan barlarga borishadi. Bu yerda viski ichib, bir-birlariga «hayotiy hikoyalar»idan soʻzlashadi. Bu hikoyalarning mazmuni bir xil. Ularda uchta qahramon boʻladi: er, xotin va itvachcha ma’shuq. Er - sodda va buyuk mehnatkash. Xotin - ayyor va xiyonatkor mavjudot. U itvachcha bilan birga turli nayranglar oʻylab topadi. Er esa ishonuvchan boʻlganligi uchun xotinidan shubhalanmaydi. Nahotki bechora umrining oxirigacha shunday yashab oʻtsa? Shunaqa boʻlsa kerak. Lekin bir daqiqa! Kutilmaganda, er xotiniga shunday zoʻr zarba beradiki, xotin oʻzining magʻlub boʻlganligini his etadi. Biz quyida hikoya qilmoqchi boʻlgan voqea ana shunday. U sizga yoqsa kerak. U taxminan mana bunday: Mister va missis Biksbi Nyu-Yorkdagi xonadonlardan birida istiqomat qilishardi. Mister Biksbi oʻrtacha pul topadigan tish shifokori edi. Missis Biksbi koʻhlikkina ayol edi. Bir oyda bir marta va faqat juma kunlari u Pensilvaniya shohbekatidan kunduzgi poezdga chipta sotib olib Baltimorda yashaydigan xolasini koʻrgani borardi. U xolasinikida tunab qolar, ertasiga esa Nyu-Yorkka qaytar va eriga kechki ovqatni tayyorlashga ham ulgurardi. Mister Biksbi xotinining bu odatiga qarshilik qilmasdi. U Mod xolaning Baltimorda yashashini va xotinining bu kampirga bogʻlanib qolganligini bilardi. Ularni uchrashuvdan mahrum qilish adolatdan emas, deb hisoblardi. — Seni kuzatib qoʻyaymi? - derdi mister Biksbi. — Yoʻq, azizim, - javob qaytarardi missis Biksbi. Lekin aslida, xolasi missis Biksbi uchun zoʻr bahona edi, xolos. Polkovnik laqabli itvachcha pistirmada kutib turar va xonimimiz Baltimordagi asosiy vaqtini uning huzurida oʻtkazardi. Polkovnik oʻta boy edi. U shahar chetidagi hashamatli uyda yashardi. Oila qurmagan bu kishining bir necha nafar sodiq xizmatkorlari boʻlib, u missis Biksbi yoʻq kunlari ot minish va tulki ovlash bilan vaqtini oʻtkazardi. Missis Biksbi va Polkovnik oʻrtasidagi aloqa uzviy davom etib kelardi. Ular kam koʻrishishgani uchun (bir yilda oʻn ikki marta unchalik koʻp emas) bir-birlaridan zerikishlariga asos yoʻq edi. Aksincha, uchrashuvlar orasidagi uzun tanaffuslar ularning bir-biriga boʻlgan intilishlarini kuchaytirardi. — Jonginam! - qichqirardi Polkovnik har safar uni limuzin mashinasida oʻtirganicha shohbekatda kutib olarkan. - Sevgilim, qanchalar goʻzalsan! Ketdik, uyimizga... Shu zaylda sakkiz yil oʻtdi. Rojdestvo bayrami yaqinlashayotgandi. Missis Biksbi Baltimor shohbekatida Nyu-Yorkka qaytadigan poezdni kutib turardi. Hozirgina tugagan visol onlari har galgidan-da yoqimli boʻlgan va shuning uchun uning kayfiyati a’lo edi. Umuman olganda, Polkovnik bilan muloqotda boʻlish doimo uning kayfiyatini koʻtarardi. Bu kishi uni oʻzini butunlay boshqacha, goʻzal ayoldek his qilishiga sababchi boʻlar, ana shunday paytlarda u shifokor erining qanchalar notavon ekanligini oʻylardi. — Polkovnik mana buni sizga berib qoʻyishimni buyurdi, - kimningdir ovozi eshitildi. U yoniga oʻgirildi va Polkovnikning qari xizmatkori Uilkinsni koʻrdi. Uning qoʻlida katta karton quti bor edi. — Yo Xudoyim! - hayajon bilan xitob qildi missis Biksbi. - Qanday katta quti! Bu nima, Uilkins? Xat-pat ham berib yubordimi? — Yoʻq, bermadi, - dedi xizmatkor va qaytib ketdi. Missis Biksbi poezdda qutini begona koʻzlardan yashirdi. Qanday yoqimli - Polkovnikning sovgʻasi. U qutiga bogʻlangan ipni yechishga kirishdi. - Koʻylak boʻlsa kerak, - dedi u oʻziga oʻzi. - Balki, ikkita koʻylakdir. Hozir qaramayman. Yaxshisi, siypalab koʻrib, nimaligini bilishga urinib koʻraman. Uning rangi va narxini ham aniqlashga urinaman. U koʻzini mahkam yumdi, quti qopqogʻini ochdi va quti ichidagi narsani paypasladi. Uning qoʻliga shildiroq qogʻoz urildi. Keyin esa xatjildni ushladi. Shildiroq qogʻoz ostiga asta qoʻlini tiqdi. — Yo, Xudoyim! - xitob qildi u birdan. - Boʻlishi mumkin emas! U koʻzlarini katta-katta ochib, moʻyna paltoga tikildi va shu zahoti uni qutidan yulqib oldi. Moʻynani bor-boʻyi bilan koʻrgan missis Biksbining nafasi tiqilib qoldi. Bunday moʻynani u umrida koʻrmagandi. Nahotki, bu norka boʻlsa? Ha, shubhasiz. Rangi ham ajoyib! Qop-qora. Unga dastlab shunday koʻringandi, lekin yorugʻga tutganida u moʻynaning koʻkimtir tusda ekanligini koʻrdi. U moʻynaning yorligʻiga koʻz yugurtirdi. Unda «labrador norkasi» degan yozuv bor edi, xolos. Uning qaerdan xarid qilingani, narxi yoʻq edi. Bu haqda, oʻyladi missis Biksbi, Polkovnikning oʻzi bosh qotirgan boʻlsa kerak. Qari tulki izini yoʻqotishga harakat qilgan. Qoyil. U necha pul turarkin? Oʻylashning oʻzi dahshat. Toʻrt, besh, olti ming dollar. Ehtimol, undan ham qimmatroqdir. U moʻynadan koʻz uzolmasdi. Uni kiyib koʻrmaslikning ham iloji yoʻq edi. Hayajondan zoʻrgʻa nafas olarkan, u bir lahzada egnidagi qizil paltosini yechib tashladi. Mana buni palto desa boʻladi! Palto missis Biksbiga quyib qoʻygandek loyiq keldi. Moʻ‘jiza! U koʻzguga qaradi. Boylik, salobat, goʻzallik, nafosat - koʻzgudagi ayolda bularning barcha-barchasi mujassam edi. U oʻzini qudratli his etdi. Bunday moʻynada istagan joyiga borishi mumkin, hamma uning atrofida girdikapalak boʻladi. Buni soʻz bilan ifodalash qiyin. Missis Biksbi quti ichidagi xatjildni olib ochdi va uning ichidan Polkovnikning maktubini oldi: «Bir paytlar sen moʻyna paltoni yoqtirishingni aytganding. Marhamat. Menga uning juda zoʻrligini aytishdi. Buni xayrlashuv sovgʻasi sifatida qabul qil. Oʻta shaxsiy sabablar oqibatida endi sen bilan uchrasha olmayman. Xayr». Oh! Qanday dahshat! Xuddi musaffo osmonda momaqaldiroq gumburlagandek boʻldi. Endi Polkovnikni hech qachon koʻrmaydi. Qanday zarba. Uni juda sogʻinadi. Missis Biksbi oʻyga choʻmganicha moʻynani silay boshladi. Qaerda topib, qaerda yoʻqotishingni hech qachon bilmaysan, deganlari rost ekan... U iljaydi va maktubni yirtib tashlash uchun oʻgirdi, biroq orqa tomonda ham yozuv borligiga koʻzi tushdi. «Eringga buni xolang sovgʻa qilganligini aytarsan». Missis Biksbining tabassumdan kengaygan lablari xuddi rezinaday yigʻilib qoldi. — Jinnimi u! - qichqirdi u. - Mod xolam buncha pulni tushida ham koʻrmagan. U bunday moʻyna sovgʻa qila olmaydi. Lekin agar bu xolasining sovgʻasi boʻlmasa, unda kimniki? E, Xudo! Moʻynaga erishganidan quvonib eng muhim narsani yodidan chiqaribdi. Ikki soatdan soʻng u Nyu-Yorkda boʻladi. Yana oʻn daqiqadan keyin esa uyiga kirib boradi. Hattoki, tish va kariesdan boshqa narsani bilmaydigan eri Siril ham xotini agar egnida olti ming dollarlik palto bilan kirib borsa shubhalanishi tayin. «Menimcha, - oʻyladi u, - menimcha, la’nati Polkovnik ustimdan kulish uchun buni atay qilgan. U Mod xolamning bunday moʻyna sotib olishga qurbi yetmasligini bilgan. U buni kiya olmasligimni bilgan». Lekin missis Biksbi bu moʻynadan ajralishini endi tasavvur qilolmasdi. — Bu moʻyna meniki boʻladi! - dedi u ovozini chiqarib. - Meniki boʻladi! Boʻladi! Xoʻp, yaxshi, azizim. Bu moʻyna seniki boʻladi. Faqat jazavaga tushma, oʻtir, tinchlan va oʻyla. Sen axir aqllisanku, shundaymi? Sen uni har doim aldab kelgansan. Uning aqli tish ogʻrigʻidan boshqa narsaga yetmasligini bilasan. Shunday ekan, oʻtirib oʻyla. Hali vaqt bor. Ikki yarim soatdan soʻng missis Biksbi Pensilvaniya shohbekatida poezddan tushdi. Uning egnida oʻzining eski qizil paltosi boʻlib, qoʻlida karton quti bor edi. U taksi toʻxtatdi. — Haydovchi, - dedi u, - yaqin atrofdagi birorta lombard (garovga qoʻyish joyi-T.)ni bilasizmi? Taksichi qoshini chimirdi, oʻgirildi va unga ajablanib qaradi. — Oltinchi avenyuda bor, - javob qildi u. — Unda oʻsha yoqqa ketdik. - Missis Biksbi mashinaga chiqdi. Bir ozdan keyin taksi eshigi tepasida uchta mis shar oʻrnatilgan lombard oldida toʻxtadi. — Shu yerda kutib turing, iltimos, - dedi missis Biksbi va lombardga kirib ketdi. Peshtaxta ustida katta mushuk tunuka tovoqqa engashganicha baliq yerdi. U missis Biksbiga bir qarab qoʻyib, ovqatlanishda davom etdi. Missis Biksbi atrofga koʻz yugurtirdi: soatlar, taqinchoqlar, eski durbin, siniq koʻzoynak koʻzga tashlandi. — Xoʻsh, xizmat? - ichkaridan lombard egasi chiqdi. — Ha, xayrli oqshom, - dedi missis Biksbi. U qutini ocha boshladi, lombard egasi mushukni siladi. — Buni qarang, - dedi missis Biksbi. - Hamyonimni tushirib qoʻyibman. Bugun shanba, hamma banklar dushanbagacha yopiq boʻladi. Menga ertagalikka pul zarur edi. Bu juda qimmat palto, lekin menga koʻp pul kerak emas. Dushanbagacha yetsa boʻldi. Oʻsha kuni kelib paltoni olib ketaman. Lombard egasi uni jimgina tingladi. Lekin missis Biksbi paltoni olib, peshtaxtaga yoyganida, uning koʻzlari chaqchayib ketdi. U moʻynani qoʻliga oldi. — Agar soatim yoki uzugim boʻlganida, - dedi missis Biksbi, - unda albatta moʻynani bermagan boʻlardim. Afsuski, shundan boshqa garovga qoʻyadigan narsam yoʻq. - U gapining isboti sifatida qoʻllarini choʻzdi. — Yangiga oʻxshaydi, - lombard egasi zavq bilan moʻynani silarkan. — Albatta. Lekin, boya aytganimdek, menga dushanbagacha pul kerak. Ellik dollar bera olasizmi? — Beraman. — Bu yuz barobar qimmat turadi, lekin unga hech narsa boʻlmaydi, deb umid qilaman. Lombard egasi stol gʻaladonidan garov chiptasini oldi va peshtaxta ustiga qoʻydi. — Ismingiz? - soʻradi u. — Ismimni yozmang. Manzilimni ham. Ruchka chipta ustida qotib qoldi. — Ism va manzilni yozish unchalik shart emasdir? Lombard egasi yelkasini qisdi, burnini tortib qoʻydi. — U holda chiptani yoʻqotib qoʻymang. — Yoʻqotmayman. — Bu chipta qoʻlida boʻlgan har qanday odam kelib sizning buyumingizni talab qilishi mumkinligini bilasizmi? — Ha, bilaman — Unda nima deb yozay? — Hech narsa yozmang. Buning hojati yoʻq. Faqat garov pulini yozsangiz boʻldi. — Boʻpti, mayli, - dedi lombard egasi. - Xohishingiz. Shu payt missis Biksbining xayoliga noxush fikr kelib qoldi. — Hm, - dedi u, - bir narsa. Chiptada hech qanday yozuv yoʻq boʻlsa, boshqa buyumni emas, moʻynamni qaytarishingizga ishonsam boʻladimi? — Men hamma narsani roʻyxatga kiritaman. — Lekin chiptamda raqamdan boshqa narsa yoʻq-ku! Menga birorta eski buyumni berishingiz mumkin. — Xoʻp, nimaligini yozaymi, yoʻqmi? - soʻradi lombard egasi. — Yoʻq, - dedi u. - Sizga ishonaman. Lombard egasi «narxi» degan yozuv toʻgʻrisiga «ellik dollar» deb yozdi va chiptaning ikkinchi yarmini qirqib peshtaxta ustiga qoʻydi. Soʻngra ichki choʻntagidan hamyonini olib, uning ichidan ellik dollar pul oldi. — Oyiga uch foiz, - dedi u. — Yaxshi. Rahmat. Uni yaxshi saqlarsiz? Lombard egasi jimgina bosh irgʻadi. Missis Biksbi lombarddan chiqib taksiga oʻtirdi. Oʻn daqiqadan soʻng u uyda boʻldi. — Azizim, - dedi u eriga. - Meni sogʻindingmi? Siril Biksbi oʻqib oʻtirgan gazetasini yigʻishtirdi va soatiga koʻz tashladi. — Yettidan oʻn ikki daqiqa oʻtdi. Kech qolib ketmadingmi? — Ha, bilaman. Poezdni deb kech qoldim. Mod xolam salom deb yubordi. Oʻlgudek chanqadim. Mister Biksbi oʻrnidan turib oshxonaga yoʻl oldi. Xotini xona oʻrtasida turganicha qoʻlqopini yecharkan, erining imillab yurishidan gʻashi keldi. Polkovnik bilan uchrashuvidan soʻng eri unga jinqarchadek tuyuldi. Polkovnik gavdali va toʻla edi hamda undan xushboʻy atir isi kelib turardi. Eri esa kichkinagina, ozgʻin va koʻrimsiz boʻlib, undan doim ogʻziga solib yuradigan yalpizli qand isidan boshqa hid kelmasdi. Yoʻq, u oʻziga qaramasa boʻlmaydi, oʻyladi u. Uning kostyumi odamning kulgisini qistatadi. Bir paytlar kostyumi unga chiroyli tuyulardi, endi esa juda bema’nidek koʻrindi. Shimi ham shunaqa. Bunaqa shim kiyish uchun tashqi koʻrinish boshqacha boʻlish kerak, Sirilnikidaqa emas. U xuddi karikatura suratlardagi odamlarga oʻxshaydi. Eri unga dumida bor-yoʻgʻi uchta pati qolgan, oʻsha patlarini keng yozib oʻzini koʻrsatayotgan qari tovusni eslatardi. — Rahmat, azizim, - dedi u eri uzatgan martinini olib, divanga oʻtirarkan. - Kecha kechqurun nima ish qilding? — Ishxonada tish plombasi tayyorladim. Yana hisob-kitob qogʻozlarini toʻgʻriladim. — Siril, bu ishni allaqachon boshqa odamga topshirishing kerak edi. Senga bu yarashmaydi. Plombani texnik qilsa boʻlmaydimi? — Ularni oʻzim qilishni ma’qul koʻraman. Plombalar - mening faxrim. — Bilaman, azizim, uni zoʻr tayyorlashingga shubha qilmayman. Dunyoda eng zoʻr plombalarni sen tayyorlaysan. Anavi miss Paltni hisob-kitob ishlarini yuritsa boʻlmaydimi? Bu axir uning ishi-ku! — Uning ishi. Lekin narxni men belgilashim kerak. U mijozlarimning moliyaviy ahvolini bilmaydi. — Martini zoʻr boʻlibdi, - dedi missis Biksbi stakanni stol ustiga qoʻyarkan. - Juda zoʻr. U sumkani ochdi va burnini qoqmoqchidek undan dastroʻmolini chiqardi. — E, - dedi u chiptani koʻrarkan. - Butunlay esimdan chiqibdi! Mana buni taksida oʻtirganimda topib oldim. Uni lotereya deb oʻylab olib qoʻyaqoldim. U eriga chiptani uzatdi, eri uni qoʻliga asta olib, xuddi tishni koʻrayotgandek har tomondan nazar soldi. — Buning nimaligini bilasanmi? - dedi u choʻzib. — Yoʻq, azizim, bilmayman. — Bu garov chiptasi. — Nima? — Lombard chiptasi. Mana nomi va manzili: Oltinchi avenyuda ekan. — Shu xolosmi? Men boʻlsam, uni lotereya deb oʻylabman. — Hafsalang pir boʻlmasin, - dedi Siril Biksbi. - Menimcha, bu juda qiziq. — Buning nimasi qiziq, azizim? U garov chiptasi nima ekanligini batafsil tushuntirishga kirishdi va bu chipta qoʻlida boʻlgan har qanday kishi garovga qoʻyilgan buyumni talab qila olishi mumkinligiga urgʻu berdi. Missis Biksbi uning ma’ruzasini sabr bilan tingladi. — Urinib koʻrish kerak, deb oʻylaysanmi? — Menimcha, imkoniyatni qoʻldan chiqarmaslik kerak. Koʻryapsanmi, bu yerda ellik dollar, deb yozib qoʻyilgan. Bilasanmi, bu nima degani? — Yoʻq, jonim. Nima degani? — Bu buyumning qimmatbaho ekanligini bildiradi. — Ellik dollar demoqchimisan? — Yoʻq, besh yuz dollardan ham qimmat. — Besh yuz? — Ha. Qara, bunda buyum egasining ismi ham, manzili ham yoʻq... — Nahotki? — Ha. Koʻpchilik lombardga borganini bildirmaslik uchun shunday qiladi. — Demak, bu buyumni olishimiz mumkin ekan-da? — Albatta. Bu chipta endi bizniki. — Meniki, - dedi missis Biksbi qat’iy tarzda. - Uni men topdim. — Jonim, nima farqi bor? Asosiysi, endi bor-yoʻgʻi ellik dollarga qimmatbaho buyumni olishimiz mumkin. Qalay? — Zoʻr! - xitob qildi missis Biksbi. - Uning nimaligini bilmaslik ayniqsa juda qiziq. — Uzuk yoki soat boʻlsa kerak. -Ehtimol, qadimiy guldon yoki haykalchadir. — Fol ochishga hojat yoʻq. Oʻsha yerga borish kerak. — Toʻgʻri! Chiptani ber Dushanba kuni oʻsha yerga borib, uning nimaligini bilaman. — Yaxshisi, oʻzim boraman. — Yoʻq, - qichqirdi xotini. - Men boraman! — Bahslashma. Ishga ketayotib lombardga kirib oʻtaman. — Bu axir mening chiptam! Iltimos, Siril, menga ber! — Sen bu sudxoʻrlarning qanaqaligini bilmaysan, azizim. Seni aldash juda oson. — Meni alday olishmaydi! Iltimos, uni menga ber. — Buning ustiga, ellik dollar puling boʻlishi kerak, - dedi eri iljayib. - Naqd pul bermasang, ololmaysan. — Pulim bor, - dedi u. — Baribir oʻzim bormoqchiman. — Lekin, Siril, uni men topdim. U meniki. — Albatta seniki, azizam. Namuncha asabiylashasan? — Asabiylashayotganim yoʻq. — U erkaklar buyumi boʻlishi mumkinligi aqlingga kelmayapti shekilli? Lombardga faqat ayollargina borishmaydi. — U holda bu mening senga sovgʻam boʻladi, - dedi missis Biksbi. - Faqat xursand boʻlaman. Lekin agar ayollar buyumi boʻlsa, men olaman. Kelishdikmi? — Boʻpti. Kel, unda ikkalamiz boramiz? Missis Biksbi endigina «xoʻp», deyish uchun ogʻiz ochmoqchi edi, vaqtida oʻzini toʻxtatib qoldi. Lombard xoʻjayini u bilan erining oldida eski tanishlardek soʻrashishi yaxshilikka olib kelmasdi. — Yoʻq, - dedi u. - Borgim kelmay qoldi. Undan koʻra, uyda kutib oʻtiraman. U ikkovimizdan birimizga kerakli buyum boʻladi, deb umid qilaman. — Endi oʻzingga kelding, - dedi mister Biksbi. - Agar ellik dollar sarflashga arzimaydigan buyum boʻlsa olmayman. — Axir oʻzing u qimmatbaho buyum, deb aytding-ku. — Shunday ekanligiga shubham yoʻq. Qoʻrqma. — O, Siril, sabrim chidamayapti. Nihoyat, dushanba ham keldi va nonushtadan soʻng missis Biksbi erini kuzatib qoldi. — Koʻp ishlama, - dedi u. — Boʻpti. — Uyga oltida kelasanmi? — Harakat qilaman. — Lombardga kirishga ulgurasanmi? — Ie, esimdan chiqay debdi! Boʻpti, taksida boraman. Yoʻlim ekan. — Chiptani yoʻqotib qoʻymadingmi? — Yoʻq, - dedi eri kamzuli choʻntagini paypaslarkan. - Mana. — Puling yetadimi? — Yetadi. — Jonim, - dedi u erining shusiz ham toʻgʻri turgan boʻyinbogʻini toʻgʻrilarkan. - Agar menga yoqadigan biror narsa boʻlsa, uyga qoʻngʻiroq qilarsan? — Mayli. Bir soatdan soʻng telefon jiringlaganida missis Biksbi uchib borib goʻshakni koʻtardi. — Ish bitdi! - dedi mister Biksbi. — Shunaqami? Nima ekan, Siril? Yaxshi narsami? — Yaxshi?! - xitob qildi eri. - Zoʻr! Koʻrsang, aqldan ozasan! — Jonim, nima ekan? Aytaqol! — Omading keldi. — Demak, menbop narsa ekan-da? — Albatta. Hayronman, qanday qilib shunday narsani ellik dollar uchun garovga qoʻyishgan ekan? Aqldan ozgan odam, shekilli. — Siril! Sabr kosamni toʻldirma! Ortiq chidolmayman! — Koʻrsang aqldan ozasan. — Nima ekan? — Oʻzing top-chi. Missis Biksbi jim boʻlib qoldi: «Ehtiyot boʻl, - dedi u oʻziga oʻzi. - Judayam ehtiyot boʻl». — Marjon, - dedi u. — Yoʻq. — Brilliant uzuk. — Yoʻq. Sal uchini chiqaraman. U qishda kerak boʻladi. — Qishda nima kerak boʻladi? Birorta qalpoqmi? — Yoʻq, qalpoq emas, - dedi eri kulib. — Xudo haqqi, Siril! Nimaga aytmayapsan? — Chunki senga syurpriz qilmoqchiman. Kechqurun olasan. — Hech qanday syurpriz kerakmas! - portladi u. - hoziroq oldingga boraman! — Menimcha, keragi yoʻq. — Bu nimasi, azizim? Nega? — Chunki juda bandman. Vaqtimni olasan. Shusiz ham ishim choʻzilib ketdi. — Unda tushlik paytida borayin, xoʻpmi? — Men tushlik qilmayman. Mayli, bir yarimda kel. Boʻpti. Soat roppa-rosa bir yarimda Missis Biksbi erining ishxonasiga keldi. Oq xalat kiygan eri uni kutib oldi. — O, Siril! Hayajonlanib ketyapman! — Oʻzingni bos. Ammo-lekin, omading bor ekan! U xotinini jarrohlik xonasiga boshladi. — Tushlikka boravering, miss Paltni, - dedi u yordamchisiga. - Ishingizni kelib davom ettirasiz. U qizning chiqib ketishini kutib turdi, kiyimlari turadigan shkaf oldiga keldi va koʻrsatkich barmogʻini choʻzdi. — U bu yerda, - dedi u. - Endi esa koʻzingni yum. Missis Biksbi koʻzlarini yumdi. U chuqur nafas oldi va eri shkafni ochib, uning ichidan nimadir olganini eshitdi. — Boʻldi! Qarashing mumkin! — Oh, qoʻrqib ketyapman, - dedi u kularkan. — Qara. U hiringlab, bir koʻzini ochib, qoʻlida nimanidir baland koʻtarib turgan erini koʻrdi. — Norka! - qichqirdi eri. - Haqiqiy norka! Mana shu soʻzlar barobarida missis Biksbining koʻzlari katta-katta ochildi va u moʻyna paltoni quchish uchun oldinga tashlandi. Lekin hech qanday palto yoʻq edi. Erining qoʻlida uning oʻrnida sariq rangli moʻyna yoqa turardi. — Mana, ol, - dedi eri uni silkitib. Missis Biksbi ogʻzini kafti bilan yopdi va sekin chayqala boshladi. «Hozir chinqirib yuboraman, - oʻyladi u. - Yoʻq. Hozir chinqirib yuboraman». — Nima gap, azizam? Yoqmadimi? - Eri yoqani silkitishni bas qilib, uning tilga kirishini kutdi. — Yoʻq... nimaga... - dedi missis Biksbi. - Men... men... menimcha... judayam chiroyli. — Quvonchdan boshing aylanyapti, shekilli? — Ha, albatta. — Oliy nav, - dedi eri. - Rangi ham zoʻr. Bilasanmi, nima? Menimcha, u kamida ikki-uch yuz dollar turadi. — Ha. Bu boshlari va panjalari osilib turgan ikkita norka terisi edi. — Qani, - dedi eri, - koʻraylik-chi. U yaqinlashib, yoqani xotinining boʻyniga tashladi va ortiga tisarildi. - Qoyil. Senga juda yarashdi. Har qanday ayolda ham bunday narsa yoʻq, azizam. — Ha. — Buni taqib doʻkonga borma. Seni puldor deb oʻylab, narxni qimmat aytishlari mumkin. — Buni yodimda saqlayman, Siril. — Aytgancha, Rojdestvoga boshqa sovgʻadan umid qilmay qoʻyaqol. Usiz ham, ellik dollar sarfladim. U qoʻlini yuvish uchun oʻgirildi. — Endi esa, azizam, boraqol. Seni kuzatib qoʻyardim-u, qabulxonada qariya Gormen oʻtiribdi. Missis Biksbi eshik tomon qadam tashladi. «Bu sudxoʻrni oʻldiraman, - oʻylardi u. - hoziroq lombardga borib, mana bu la’nati yoqani uning yuziga uloqtiraman. Menga paltomni qaytarib bermay koʻrsin. Mana shu qoʻllarim bilan boʻgʻib oʻldiraman!». — Senga kechroq borishimni aytdimmi? - soʻradi Siril Biksbi qoʻlini yuvarkan. — Yoʻq. — Sakkiz yarimlarda boraman. Yoki toʻqqizda. — Boʻpti, - missis Biksbi eshikni taraqlatib yopib chiqib ketdi. Ayni shu lahzada miss Paltni, erining yordamchisi tushlikka chiqib ketayotgandi. — Bugun ajoyib kun boʻlyapti, a? - dedi u jilmayib. Uning qadam tashlashida gʻaroyib yengillik bor edi va u Polkovnik missis Biksbiga sovgʻa qilgan norka paltoda xuddi qirolichalardek koʻrinardi.

Muallif: Roald Dal