«Butilka» hoji (hikoya) [Oʻtkir Hoshimov]

«Butilka» hoji (hikoya) [Oʻtkir Hoshimov]

Boshqa hojilarga daxli yoʻq Doʻstim oʻgʻlini uylantirayotgan edi. Endi... toʻy boʻlganidan keyin... Oʻzingiz bilasiz... Haligi qurgʻurdan jinday-jinday qilib oʻtirsak, davramizga oq yaktak, oq doʻppi kiygan ketmonsoqol yigit kelib qoʻshildi. Kelin-kuyovga baxt-saodat tilab, fotiha tortdi. — Yaratganga shukronalar boʻlsin! — dedi qiroat bilan. -Muqaddas safar sharafi kaminaga ham nasib ayladi! «Qulluq boʻlsin», dedik. Dasturxonda anavi «shayton suvi» turganidan xijolat chekdik. — Ming bor uzr, Hoji aka. — Kosagul shunday deb, shishalarni imi-jimida stol tagiga olib qoʻyayotgan edi, Hoji aka keskin bosh chayqadi. — Yoʻq-yoʻ-yoʻ, taqsir! - dedi dalda berib. — Sizlar bahuzur, taqsir, bahuzur. Toʻyda xursandchilik qilishning aybi yoʻq. Kosagul ikkilanib qoldi. — Sizdek moʻ'tabar odamning oldida... — Beziyon, taqsir, beziyon... Biz ham bundan bisyor noʻsh aylaganmiz. - Hoji aka jinday-jinday ichkilik quyilayotgan piyolalardan koʻz uzmay ta’kidladi: - Noʻsh aylaganmiz, bisyor noʻsh aylaganmiz. Kosagul shumgina yigit ekan, Hoji akaning koʻzlari suvga tushgan munchoqdek yiltirab turganini payqab qoldi. — Soʻraganning aybi yoʻq, Hoji aka. Mabodo oʻzlariyam... — Yoʻ-yoʻ-yoʻ! — Hoji aka keskin bosh chayqadi. - Biz ham noʻsh aylaganmiz... Aylaganmiz. — Koʻp emas, jichchagina, - dedi kosagul iljayib. Hoji aka ogʻir muammo qarshisida qolgandek, bir zum oʻyga toldi. — Kaminani koʻp xijolatli ahvolga sop qoʻydilarda, -dedi xoʻrsinib. - Keling, yigitning sazasi oʻlguncha shaytonning boʻyni uzilsin! — Qaysi biridan? — Kaminaga «qizili»yam boʻlaveradi, - dedi Hoji aka kamtarlik bilan. Kosagul piyolaga bir qultum konyak quyib uzatgan edi, Hoji aka yanayam siniqroq ohangda qoʻshib qoʻydi: — Jonliroq boʻlaversin, taqsir. «Jonligina» quyilgan piyolani olib, qisqa nutq irod etdi: — Yoshlar qoʻsha qarisin! Uvali-juvali boʻlsin! Baayni sovuq choy ichayotgandek, qop-qora soqolining bittayam tuki qilt etmadi. Bodring bilan gazak qilib, «Yaratgan ne’matingga shukr», deb qoʻydi. — Oxirigacha olmabsiz-ku, Hoji aka? - dedi kosagul piyola tagida qolgan jinday konyakka qarab. — Har narsaning qonun-qoidasi bor, ukam! - dedi Hoji aka viqor bilan. - Ichkilik xamr, ya’nikim makruh nimarsa. Ammo uning ichida suv ham bor. Suv - eng pokiza ne’mat. Shundaymi? Kamina suvini ichdim. Makruhi tagida qoldi. Aytyapman-ku, kamina ham bundan bisyor noʻsh aylaganmiz. -U qiqirlab kuldi. - Bir ulfatimiz boʻlardi. Gʻalati gaplarni topib yurardi. Bir gapi hech esimdan chiqmaydi. «Birinchi qadah bilan ikkinchisining orasiga qil ham sigʻmasligi kerak», derdi. Topgan gapini qarang, battolning! Qil sigʻmasin, deydi-ya! Kosagul Hoji akaning ishorasini darrov tushundi. Paysochga solmay, piyolani toʻldirib uzatdi. — Yoʻ-yoʻ-yoʻ! Undoq qilmasinlar-da, ukam! - Hoji aka shunday dedi-yu konyakni sipqardi. «Yaratgan ne’matingga shukr», deb piyolani kosagulga uzatdi. - Koʻrdilarmi, ukam, makruhi yana tagida qoldi. Oʻzlariyam oʻrgansinlar! Davradagilardan biri safar taassurotlarini soʻragan edi, Hoji aka yayrab ketdi. — E, nimasini soʻraysiz, uka! - dedi shangʻillab. - U yoqlar Xizr nazar solgan yurt! Har qadamda magazin! Har qadamda doʻkon. Jamiyki nimarsa muhayyo! Apelsinlarni tekinga tarqatadi-ey! Xohla - bir yashik ol! Xohla - bir tonna ol! Buni qarang, hamma narsa bor-ku, termos yoʻq ekan. Uch-taginasini obketuvdim, olam jahon pul boʻldi! Ulfatim, shuni mengayam aytsang, oʻlarmiding, deb yomon xapa boʻldi. — Kechirasiz, qaysi ulfatingiz? - dedim tushunmay. — Haligi battol-da! Birinchi qadah bilan ikkinchisining orasiga qil sigʻmasin, deydigan. Shu battolning yana byr gapi bor. «Ikkinchi qadah bilan uchinchisining orasiga qil sigʻmasin, deyman-ku, ammo ip sigʻmasligi kerak», deydi! Kosagul yana piyolani toʻldirdi. Hoji tagida ozgina qoldirib, piyolani qaytardi. — Yaratgan ne’matingga shukr, - dedi viqor bilan. - Koʻrib qoʻy, ukam! Tagida har gal bir xil makruhi qolyapti! U yoqda-chi, vey, vidik, televizor, kamera deganlari kapiyka! «Soni» deysanmi, «Panasonik» deysanmi, «Plips» deysanmi. Ikkita «vidik» olsang, bittasi tekin! — Nega, Hoji aka? - dedim hayratlanib. - Bittasini pulga, bittasini tekinga beradimi? Hoji aka he-helab kuldi. — Nega tekinga boʻlarkan? Ikki hissa arzon boʻlganidan keyin bittasi yonga qoladimi, axir? Tijoratning aybi yoʻq-ku, toʻgʻrimi?! Biz tijorat qilaveribmiz, qilaveribmiz, qarasam, yukim koʻpayib ketibdi. Ikki qoʻlimda ikkita chamadon. Orqamda sandiqdek sumka. Salapan xaltaning bogʻichini tishimga tishlab olganman. Ketyapsam, bittasi yoʻlimni toʻsdi. Oʻzining tilida vajir-vajir qiladi, tushunsam oʻlay! Tarjimon keldi. «Nima deb aljirayapti bu?» desam, tushuntirdi. «Yukingiz yuz kilodan oshib ketibdi-ku», deydi. «Yukimni ogʻirligi unga tushibdimi, oʻzim koʻtarib ketyapman-ku», desam, yana vajir-vajir qildi. «Nima deyapti?» desam, «Janob ziyoratchimilar yo otmilar?» deb soʻrayapti deydi. «Men ot boʻlsam, bu eshshak», dedim-da, amallab samolyotga chiqib oldim. - Hoji aka xaxolab kuldi. Kosagulga qarab ma’noli tomoq qirib qoʻydi. - Toʻrtta vidik obkelgandim, ikkitasi yonga qoldi. Oʻgʻilchayam qiziqadi-da texnikaga. - Shunday deb yana kosagulga qarab qoʻydi. - U yoqda-chi, dazmol pul ekan. Yanagi gal dazmol oboraman. Battol ikkalamiz oʻnta-oʻntadan olvolsak, o-key boʻladi! Battolning yana bir gapi bor. Uchinchi qadah bilan toʻrtinchisining orasiga qil sigʻmasin deyman, ip sigʻmasin demayman, ammo-lekin arqon sigʻadigan boʻp ketsa, yurak siqiladi-da, deydi. Topgan gapini qarang! Voy battol-ey! Kosagul shishadagi oxirgi konyakni silqitib quyib uzatdi. Shishani yerga tashladi. Hoji aka tagida ozgina qoldirib, piyolani qaytardi. — Yaratgan ne’matingga shukr! Koʻrib qoʻy, bratan! Makruhi tagida qoldi! — U yoqda manavi masalaga qandoq qaraydilar, taqsir? —"dedi kosagul. — Unaqangi betamiz gaplarni gapirma, bratan! - dedi Hoji aka achchiqlanib. — Ichkilik ichgan odam oʻlimga mahkum qilinadi! — Voy-boʻ, bir oʻlimdan qopsiz-da, taqsir! - dedi kosa-gul. - Taqsir oʻn beshinchi boʻchka bilan oʻn oltinchi boʻchka orasidan samosval oʻtmaguncha qoʻymaydilar shekilli! Hoji aka tutaqib ketdi. — Ogʻzingga qarab gapir, oʻv bratan! - dedi qoʻlini paxsa qilib. - Men suvini ichdim, bildingmi? Makruhi tagida qoldi, bildingmi?! Avval oʻrganib olgin-da, keyin vistupat qil, bildingmi?! Qarasam, janjal chiqadigan. Sekin turib keta qoldim.

Muallif: Oʻtkir Hoshimov