«Бутилка» ҳожи (ҳикоя) [Oʻtkir Hoshimov]

«Бутилка» ҳожи (ҳикоя) [Oʻtkir Hoshimov]

Бошқа ҳожиларга дахли йўқ Дўстим ўғлини уйлантираётган эди. Энди... тўй бўлганидан кейин... ўзингиз биласиз... Ҳалиги қурғурдан жиндай-жиндай қилиб ўтирсак, даврамизга оқ яктак, оқ дўппи кийган кетмонсоқол йигит келиб қўшилди. Келин-куёвга бахт-саодат тилаб, фотиҳа тортди. — Яратганга шукроналар бўлсин! — деди қироат билан. -Муқаддас сафар шарафи каминага ҳам насиб айлади! «Қуллуқ бўлсин», дедик. Дастурхонда анави «шайтон суви» турганидан хижолат чекдик. — Минг бор узр, Ҳожи ака. — Косагул шундай деб, шишаларни ими-жимида стол тагига олиб қўяётган эди, Ҳожи ака кескин бош чайқади. — Йўқ-йў-йў, тақсир! - деди далда бериб. — Сизлар баҳузур, тақсир, баҳузур. Тўйда хурсандчилик қилишнинг айби йўқ. Косагул иккиланиб қолди. — Сиздек мўътабар одамнинг олдида... — Безиён, тақсир, безиён... Биз ҳам бундан бисёр нўш айлаганмиз. - Ҳожи ака жиндай-жиндай ичкилик қуйилаётган пиёлалардан кўз узмай таъкидлади: - Нўш айлаганмиз, бисёр нўш айлаганмиз. Косагул шумгина йигит экан, Ҳожи аканинг кўзлари сувга тушган мунчоқдек йилтираб турганини пайқаб қолди. — Сўраганнинг айби йўқ, Ҳожи ака. Мабодо ўзлариям... — Йў-йў-йў! — Ҳожи ака кескин бош чайқади. - Биз ҳам нўш айлаганмиз... Айлаганмиз. — Кўп эмас, жиччагина, - деди косагул илжайиб. Ҳожи ака оғир муаммо қаршисида қолгандек, бир зум ўйга толди. — Каминани кўп хижолатли аҳволга соп қўйдиларда, -деди хўрсиниб. - Келинг, йигитнинг сазаси ўлгунча шайтоннинг бўйни узилсин! — Қайси биридан? — Каминага «қизили»ям бўлаверади, - деди Ҳожи ака камтарлик билан. Косагул пиёлага бир қултум коняк қуйиб узатган эди, Ҳожи ака янаям синиқроқ оҳангда қўшиб қўйди: — Жонлироқ бўлаверсин, тақсир. «Жонлигина» қуйилган пиёлани олиб, қисқа нутқ ирод этди: — Ёшлар қўша қарисин! Ували-жували бўлсин! Баайни совуқ чой ичаётгандек, қоп-қора соқолининг биттаям туки қилт этмади. Бодринг билан газак қилиб, «Яратган неъматингга шукр», деб қўйди. — Охиригача олмабсиз-ку, Ҳожи ака? - деди косагул пиёла тагида қолган жиндай конякка қараб. — Ҳар нарсанинг қонун-қоидаси бор, укам! - деди Ҳожи ака виқор билан. - Ичкилик хамр, яъниким макруҳ нимарса. Аммо унинг ичида сув ҳам бор. Сув - энг покиза неъмат. Шундайми? Камина сувини ичдим. Макруҳи тагида қолди. Айтяпман-ку, камина ҳам бундан бисёр нўш айлаганмиз. -У қиқирлаб кулди. - Бир улфатимиз бўларди. Ғалати гапларни топиб юрарди. Бир гапи ҳеч эсимдан чиқмайди. «Биринчи қадаҳ билан иккинчисининг орасига қил ҳам сиғмаслиги керак», дерди. Топган гапини қаранг, баттолнинг! Қил сиғмасин, дейди-я! Косагул Ҳожи аканинг ишорасини дарров тушунди. Пайсочга солмай, пиёлани тўлдириб узатди. — Йў-йў-йў! Ундоқ қилмасинлар-да, укам! - Ҳожи ака шундай деди-ю конякни сипқарди. «Яратган неъматингга шукр», деб пиёлани косагулга узатди. - Кўрдиларми, укам, макруҳи яна тагида қолди. Ўзлариям ўргансинлар! Даврадагилардан бири сафар таассуротларини сўраган эди, Ҳожи ака яйраб кетди. — Э, нимасини сўрайсиз, ука! - деди шанғиллаб. - У ёқлар Хизр назар солган юрт! Ҳар қадамда магазин! Ҳар қадамда дўкон. Жамийки нимарса муҳайё! Апелсинларни текинга тарқатади-эй! Хоҳла - бир яшик ол! Хоҳла - бир тонна ол! Буни қаранг, ҳамма нарса бор-ку, термос йўқ экан. Уч-тагинасини обкетувдим, олам жаҳон пул бўлди! Улфатим, шуни менгаям айтсанг, ўлармидинг, деб ёмон хапа бўлди. — Кечирасиз, қайси улфатингиз? - дедим тушунмай. — Ҳалиги баттол-да! Биринчи қадаҳ билан иккинчисининг орасига қил сиғмасин, дейдиган. Шу баттолнинг яна бйр гапи бор. «Иккинчи қадаҳ билан учинчисининг орасига қил сиғмасин, дейман-ку, аммо ип сиғмаслиги керак», дейди! Косагул яна пиёлани тўлдирди. Ҳожи тагида озгина қолдириб, пиёлани қайтарди. — Яратган неъматингга шукр, - деди виқор билан. - Кўриб қўй, укам! Тагида ҳар гал бир хил макруҳи қоляпти! У ёқда-чи, вей, видик, телевизор, камера деганлари капийка! «Сони» дейсанми, «Панасоник» дейсанми, «Плипс» дейсанми. Иккита «видик» олсанг, биттаси текин! — Нега, Ҳожи ака? - дедим ҳайратланиб. - Биттасини пулга, биттасини текинга берадими? Ҳожи ака ҳе-ҳелаб кулди. — Нега текинга бўларкан? Икки ҳисса арзон бўлганидан кейин биттаси ёнга қоладими, ахир? Тижоратнинг айби йўқ-ку, тўғрими?! Биз тижорат қилаверибмиз, қилаверибмиз, қарасам, юким кўпайиб кетибди. Икки қўлимда иккита чамадон. Орқамда сандиқдек сумка. Салапан халтанинг боғичини тишимга тишлаб олганман. Кетяпсам, биттаси йўлимни тўсди. Ўзининг тилида важир-важир қилади, тушунсам ўлай! Таржимон келди. «Нима деб алжираяпти бу?» десам, тушунтирди. «Юкингиз юз килодан ошиб кетибди-ку», дейди. «Юкимни оғирлиги унга тушибдими, ўзим кўтариб кетяпман-ку», десам, яна важир-важир қилди. «Нима деяпти?» десам, «Жаноб зиёратчимилар ё отмилар?» деб сўраяпти дейди. «Мен от бўлсам, бу эшшак», дедим-да, амаллаб самолётга чиқиб олдим. - Ҳожи ака хахолаб кулди. Косагулга қараб маъноли томоқ қириб қўйди. - Тўртта видик обкелгандим, иккитаси ёнга қолди. Ўғилчаям қизиқади-да техникага. - Шундай деб яна косагулга қараб қўйди. - У ёқда-чи, дазмол пул экан. Янаги гал дазмол обораман. Баттол иккаламиз ўнта-ўнтадан олволсак, о-кей бўлади! Баттолнинг яна бир гапи бор. Учинчи қадаҳ билан тўртинчисининг орасига қил сиғмасин дейман, ип сиғмасин демайман, аммо-лекин арқон сиғадиган бўп кетса, юрак сиқилади-да, дейди. Топган гапини қаранг! Вой баттол-эй! Косагул шишадаги охирги конякни силқитиб қуйиб узатди. Шишани ерга ташлади. Ҳожи ака тагида озгина қолдириб, пиёлани қайтарди. — Яратган неъматингга шукр! Кўриб қўй, братан! Макруҳи тагида қолди! — У ёқда манави масалага қандоқ қарайдилар, тақсир? —"деди косагул. — Унақанги бетамиз гапларни гапирма, братан! - деди Ҳожи ака аччиқланиб. — Ичкилик ичган одам ўлимга маҳкум қилинади! — Вой-бў, бир ўлимдан қопсиз-да, тақсир! - деди коса-гул. - Тақсир ўн бешинчи бўчка билан ўн олтинчи бўчка орасидан самосвал ўтмагунча қўймайдилар шекилли! Ҳожи ака тутақиб кетди. — Оғзингга қараб гапир, ўв братан! - деди қўлини пахса қилиб. - Мен сувини ичдим, билдингми? Макруҳи тагида қолди, билдингми?! Аввал ўрганиб олгин-да, кейин виступат қил, билдингми?! Қарасам, жанжал чиқадиган. Секин туриб кета қолдим.

Muallif: Oʻtkir Hoshimov