Devor (hikoya) [Salomat Vafo]

Devor (hikoya) [Salomat Vafo]

Ilk kelgan mahalim, bu yer koʻzimga xuddi operatsiya xonasiga oʻxshab koʻrinardi, dardim bir oz aridi shekilli, keyinchalik koʻzim oʻrganib ketdi. Ammo palatadagi hamxonam sal gʻalatiroq chiqib qoldi: rangpar, ozgʻin, jonsarak, bir qarashda, odamda qarama-qarshi tuygʻular uygʻotadi, jirkanishmi, rahmdillikmi?.. Aslida, bu yerning oʻzi ham asabimni qoʻzgʻardi, katta xonaning koʻchaga qaragan bittagina derazasi boʻlib, uning oldida, ha-a, hamxonam A’zamjon yalpayi-ib yotardi. Kechalari kuladimi, gapiradimi-ey, xullas, tinchlik yoʻq: (qoʻrqasan ham) koʻzini ochar-ochmas koʻrgan tushi haqida gapira boshlaydi. Eng yomoni, u... A’zamjon hikoya qila, gapira turib, birdaniga bezgak tutganday qaltirab, koʻzlari olayib, ogʻzidan koʻpik sochib, shaytonlaganday xirillaydi. Ba’zan qaysi dunyoda ekanligimizni anglay olmay qolaman. Tugmani bosaman, darrov hamshiralar yetib kelib, allaqanday ukollarni hilvirab ketgan ozgʻin, sersuyak ketiga sanchishadi. Shaytonlagan bemor zum oʻtmay, bir dumalab jonon yigitga aylangan devday, oʻziga keladi. Goʻyo yana tun tushishini kutib turgan nomozshomgulday tantanavor ochiladi. Jim yotish haqida ming tavallo qilsam ham, juda boʻlmadi deganda, yonboshlab oladi-da, derazadan koʻrayotganlarini hikoya qila boshlaydi. — Bugun kun issiq boʻladiganga oʻxshaydi, hozirdan suv sotadiganlar va morojniychilar koʻcha chetiga xolodilniklarini joylashtiryapti. Yoʻlakka allaqachon suv ham sepib ulgurishibdi. Biz qachon morojniy yer ekanmiz, Omon aka? — Yosh bolaga oʻxshaysiz, A’zamjon, qaerdagi narsalarni orzu qilasiz. Sogʻligʻingizni oʻylasangiz-chi, yana bir shaytonlasangiz, oʻlib ketishingiz mumkin, — deyman boshimni u tomonga xiyol burib. — Xonamizning dimligi yoqmaydi-da, aka, bir kondisoner boʻsa yaxshi boʻlardi... — Yana nimalarni orzu qilasiz, yo morojniy deysiz, yo kondisoner... xuddi bu yerga dam olishga kelganga oʻxshaysiz. Bular haqida oldinroq oʻylashingiz kerak edi, A’zamjon, — deyman uning yuzidagi quvnoqlik va xursandchilikni yoqtirmay. — Omon aka, juda tartibli odamsiz-da, axir bu yerda ertadan kechgacha shiftga qarab yotib, jinni boʻlib qolish mumkin, aka. Uhh... — deb uzun uh tortadi. — Yana nima boʻldi, — deyman hayronligimni yashirolmay. — Oʻtgan yozning shu kunlarida bittasini shunday sevib qolgandim, aka, — deydi u koʻzlari xiyol yoshlanib. — Oʻzi nechchi yoshga kirgansiz, nuqul aka, aka, deysiz — astoydil jahlim chiqadi. — Oʻttiz yettiga, — deydi yana u ogʻir xoʻrsinib... — Oʻttiz yetti!? Xapa boʻlmang-u, men sizni ellikdan oshgan deb oʻylabman, ogʻayni. Uning yuzlari yana ham oqarib ketganday boʻladi. — Endi aytmoqchi edim, ellikdan oshgan odamga muhabbatni kim qoʻyibdi, deb. — Aka-a.., — deydi hayajonlanib A’zamjon. — Nima ellikdan oshgan odamning yuragi yoʻqmi... koʻngli yoʻqmi... mana siz bir pari ayolni, qizni koʻrsangiz yuragingiz «shigʻgʻ» etib ketmaydimi? — Koʻrib oʻtiribman, yurakni qanday abgor qilganingizni... Qizim tengi ayollarni qanday seva olaman, imonim butun, — deyman hafsalam pir boʻlib. Derazadan koʻchaning shovqini, gungir-gungir gaplar, allakimlarning xoxolagani eshitiladi va tandir somsaning hidi bizning palataga ham kirib keladi. Somsaning oʻzi mumkin boʻlmasa ham, hididan toʻyib olay deyman. — E-e, aka, bunga imonning qanday aloqasi bor, — deydi fikrlarimni boʻlib. — Kim bilan boʻlsa ham garov oʻynayman, muhabbatning oʻzi ham eng katta e’tiqod. — Shoyir emasmisiz ishqilib?.. — Juda qiziqsiz (ming yildan beri taniganday, qiziq ekansiz demaydi), shoyirlikning nima aloqasi bor, shoyir boʻlsam nima qilibdi. Ohh... men sevgan ayol... uning ovozigina joningni olardi. Faqat oilasi bor edi-da... Dahshat edi, yaqinlashsang yondiradi, shunday xotinlar bor, bilsangiz. — Nima boʻlgan, bechora olamdan oʻtganmi? — deyman hamxonamning sergapligidan charchab koʻzimni yumib. — Xoladilnikda tugʻilganmisiz, muncha gaplaringiz sovuq... Hamxonamning rosmana telba ekanligiga shubha qilmay, undan umuman hafsalam pir boʻladi. Lekin, baribir, uning shaxsiga, oʻsha xotinning kimligiga, buning ustiga yondiradigan xotin bilan qanday ishqiy uchrashuvlar boʻlgan ekan, degan ma’noda qiziqishim ustunroq chiqadi. — Asli nima boʻlgandi, A’zamjon? — deyman biroz yumshab. — Shuni aytgim kelmayapti, Omon aka, qoʻying, shu mening muqaddas sirim boʻlib qolsin, — deydi olam jahon ogʻrinib. — Oʻv, uka, qanaqa sir, oʻzingiz boshladingizmi, endi gapiring, man sizdan soʻramagandim, oʻzingiz yondiradigan xotinlar bor, dedingiz. Endi gapiring. Eshik ochilib, chiroyli hamshira qiz xushboʻy atirlarni taratib kirib keladi, poʻpisa qilganday, barmoqlarini niqtaydi. — Nu-nu, hurmatli kasallar, bu qanday shum, A’zam aka, sizga hayajonlanish mumkin emas, badaningizda ukol qiladigan joy ham qolmadi. Oʻsha tomonga boshlarimni buriblar qarayman, hamshiraning qovogʻi ustiga surgan koʻk boʻyogʻi juda yarashgan, qip-qizil lablarini ajratib turar edi. Azbaroyi tan olishim kerak, oʻzim bilmagan holatda «yondiradigan xotin»ning belgilarini undan izlayotgandim. — Tartibga chaqirib qoʻying bu A’zamjonni, singlim, yoʻmasam ja haddidan oshadi. Dunyoda yondiradigan xotinlar bor deydimi-ey. — Obbo, oʻlmang siz Omon aka, qoʻymaysiz, oh, oh... — deydi muattar havolarni simirib A’zamjon. — Voyy..., — hamshira ogʻrinadi, — asli chiroyli ayollarning yonida oʻzga xotinlar haqida gapirishsa, shunday holat yuz beradi. — Sizlarga xotinlar haqida gapirishga hali erta, yuragingizga nagruzka tushadi. — Ayollar — bitmas-tuganmas nagruzka. Hamshira chiqib ketgach, jazillayotgan qoʻymichlarimizni silaganimizcha yana yengil tortamiz, oq, qizgʻish, sariq rangli tabletkalarni yutgancha yana gaplashishga chogʻlanamiz. A’zamjonni chaqqan pashsha qornini koʻtarolmasdan gʻoʻngʻillab havoga koʻtariladi, uni chaqqan deganimga bois, ba’zan kuzatib turaman, bir vaqtning oʻzida ikkita pashsha biror joyini chaqib tursa ham parvo qilmaydi, xayollari allaqayoqlarda boʻladi. — Har kun oynadan qarayman-u, aka, — deydi A’zamjon oʻz-oʻziga gapirganday shirin entikib. — Koʻchadan kelayotgan birinchi koʻringan ayolni oʻshanga oʻxshataman, nahotki bemorligimni eshitgan — yoʻqlashga kelayotir, deb oʻylayman. — E, u hali oʻlmaganmidi, nuqul bir xotin yoqqan, yoqqan deysiz. — Oʻh, sizam kuydirasiz meni... Sizga nima, axir. Oʻlikmi, tirikmi... bu mening problemam. — Xoʻsh, gapiring oʻsha problemangizni, ja oʻzingizni koʻp taroziga solvordingiz. Buni bildik nima, bilmadik nima, bu yerdan chiqamizmi, yoʻqmi... doʻzaxda kimga aytasiz buyuk siringizni, — deyman hazillashishga urinib kulib. — Sizning har gapingizga ilon poʻst tashlaydi, ilonlar boqiladigan inkubatorning boshligʻi emasmisiz... Bilasizmi, u ayol kim edi?.. — Kim edi?! — Norxoʻja Olimovning xotini... — A’zamning nafasi ichiga tushib, ovozi chiqmay qoladi. — Ola-a, — dedim hayronligimni yashirmay. — U ministrning xotiniga qanday yeta qoldingiz? — Yetdim, aka, yetdim. Siz mening kimligimni bilmaysiz-da, — deydi uzun uh tortib. — Zoʻr ekanmi, ihm-ihm mammalaridan deganday, — dedim shoshib, koʻz oldimda allaqanday manzaralar gavdalanganidan vujudim qizib. — Iya, aka, hali, dunyodagi eng mustahkam imonni da’vo qilayotgandingiz, bu yogʻi qandoq boʻldi? — deydi uning koʻzlari gʻalati yolqinlanib. — Siz sevgi deganda faqat koʻrpa-toʻshakni tushunarkansiz... Uning sal oqarib ketgan yuzlariga tikilib turib, miyamdan «bu bolaning esi joyida emas, yo nozikroqlardanmikan» degan fikrlar oʻtadi, u fikrimni shundoq oʻqib turganday, duvva qizaradi. — San bola ertalabdan buyon ja mani chalgʻitding, endi qulogʻimga lagʻmon osmoqchisan, erli, xotinli odam nima uchun yuradi, shu narsa uchun-da, oʻn yetti yashar emassizlarki... parklarga bekinib olib, oʻpishii-ib oʻtirsangizlar?.. — Qoʻying aka, qoʻying, chuqurlashmaylik, — umrida haydamaydigan pashshalarni haydaganday, qoʻllarini asabiy harakatlantirib, boshini deraza tomonga burib oladi. Alamim keladi, shu yotgan holimizda ham bir ojiz, notavon, allaqanday juvonning shattasidan keyin yuragini changallab, yotib olgan bu xotinchalishdan magʻlub boʻlib oʻtirsam... Koʻz qirim bilan u tomonga qaradim, hali boshini deraza tomonga burganicha ezilgan yaproqday yoyilib yotardi, nozik boʻynining tomirlari chiqib ketgan, titrab ketadimi-ey... balki, yigʻlayotganmikan? Tantana qildim, lekin ayni ana shu holati ichimdagi kufurimni yana qoʻzgʻatib yuborgan, shundagina bu telba oshiqni deraza oldidagi oʻrinda yotgani uchun qoʻli uzun ekan, degan qarorga keldim. Chunki, har kun tong otishi bilan A’zamjon deganimiz, deraza orqali jahon axborotini boshlab yuborardi. Tan olish kerak edi, u tashqi olamni qoyillatib tasvirlardi, ba’zan oʻsha davrdagi xotiralar yodiga tushadimi, yo shu kunlarni qoʻmsaydimi, koʻzidan yosh chiqib ketgan paytlari boʻlardi. Qat’iy qaror qildim, agar u tuzalib ketadigan boʻlsa, deraza oldidagi oʻrindiqning e’lon qilinmagan valiahdi oʻzim boʻlaman, asli kelgandan nega oʻtib olmadim-a, ihmm... kelganimda A’zam deganlari ana ketdi, ana bordi boʻlib, choʻkka tushgan tuyaday yalpayib, joyni egallab yotgandi. Yurakning ogʻrigani yomon boʻlarkan, har lahzada u dunyodan xabar keldimikan, deb xavotir olaman, «gup-gup»... qachongacha urib turarkan, axir u temir emas, bir parcha et, bir kun kelib toʻxtaydi-qoladi... Shunday xayollar bilan koʻzim endi ilingan ekan, allaqanday hirqiroq sasdan ochilib ketdi, bir daf’a qaerdaligimni bilmay yotdim. Xonaning qorongʻiligini koʻchadan tushayotgan gʻira-shira yorugʻlik ham yoritolmasdi, «bu kasalxona... anov, tiqilib qolgan qoʻyday hiqillab yotgan A’zam» deyman. Kasalxonadagi tunni juda yomon koʻraman, goʻyo bu yerning oʻziga xos tuni bor, goʻyo bu yerning tuni, xudo qargʻagan, turli dardlar bilan bir xonaga yigʻilgan bemorlarning irodasini sinamoqchiday, odam bolasining vujudidagi barcha kasalliklar va barcha ogʻriqlar tun choʻkishi bilan uyasi buzilgan ariday qoʻzgʻalib qolishadi. «Oʻzing hamma narsaga qodirsan, egam», deyman, xuruj qilib, koʻkragimning ostiga pichoq sanchilayotgan ogʻriqdan nafas olmay. «Bilib-bilmay qilgan gunohlarimni oʻzing afu et». Shayton qiyofasiga kirgan kasallik esa, ayamay koʻkragim ostiga pichoq sanchadi, «xudoyim, oʻzing qodirsan...». «Sal ogʻrisangiz xudo esingizga keladi» degan sas eshitiladi qorongʻilik qa’ridan, yuragimning «gupillab» urishidan shaytonlab qolay deyman. Sas qulogʻimga kirishi bilanoq ichimda odatiy soʻzlar qalqiydi: «Ertalabga yetmay oʻl». Ohu figʻonlarim olloga borib yetdimi, «qassob» pichogʻini koʻkragimdan boʻshatdi, shu on qulogʻimga xirillagan sas kiradi. Qoʻlimni devorga choʻzib, beixtiyor qoʻngʻiroqni bosib yuboraman. Xira chiroqlar yoritgan, dorilar hidi anqiyotgan jim-jit kasalxona yoʻlaklari ovozdan jonlanganday boʻladi. Eshikdan hamshiraning uyqusiragan yuzi koʻrinadi, yonimga ishora qilaman, yana hamxonamning ilma-teshik vujudiga iyna tiqishadi. Zum oʻtmay namozshom gul yana ochiladi: «Omon aka, yomon yozgʻirdingiz-ey, bechora xudoning ham yetti qavat osmonda uyqusi oʻchib ketgandir». «Voy, oqibatsiz, voy iynaning ostida joning uzilsin». «Ol, bandam olaver, mulkim kamayib qolmaydi degan». «Yaxshilik bilmagan oyim supurgi, bozorda ham bitta shunday «bezdarniysi bor edi». — Oldin burningizni artib oling, oyimtillangizni qoʻmsabsiz chogʻi? — Aka, yigʻlagandan soʻng, burun oqadi-da. — San bola shunday oʻzingni ayamasang, bir kun oʻlib ketasan. Erkak odam... yigʻlaganing nimasi... — Ey, aka, beamr tikon kirmas, agar ajalim shu kasaldan boʻlsa, na iloj, ixtiyor olloda... hech kimga keragi boʻlmagan bir yetim bola boʻlsam. — Tem bolee... shu yetimliging uchun aytyapman. — Uxlaylik. Tun qoq yarmidan oshdi shekilli, derazadan tushayotgan zaif yorugʻ ham xonani yoritolmasdi, bemor hamxonam koʻp vaqtgacha hiqillaganday burnini tortib-tortib uxlab qoldi. «E-e... hali bu yosh bola ekan». Yoʻlakning qaeridadir joʻmrakdan shirillab suv oqar, shu zaifgina sas butun dunyoni qamrab oladiganday edi. «Hamshira qiz uxlayotganmikan, koʻk boʻyoqlari chaplashib ketganmikan, goʻzal qizlar qanday uxlarkan, nafas olsa, chiroyli siynalari koʻtarilib tushayotgandir, agar tun koʻylak kiygan boʻlsa, bir juft siyna, tunda yaproqlar orasidan koʻringan nashvatiday moʻralab tursa kerak». Koʻcha tomondan yakka-siyrak oʻtgan mashinalarning sasi eshitilib qolar, qaerdadir mast-alastlarning soʻkinib gʻoʻngʻillagani eshitilar, shuning barobarida vujudimda mavjud boʻlgan allaqanday kasallar uygʻongan, oyoq-qoʻllarimning boʻgʻim-boʻgʻimigacha zirqirab ogʻrirdi. Xona juda dim boʻlib ketdi, balki A’zamjon kuchini yel chiqarishga sarflayotgandir. «Bir kondisoner kerak ekan». Nogahon, A’zam telbaning ishq qissasi yodimga tushdi: «alqissa ministrning xotini bizning telbani tashlab, boshqasiga oʻtib ketibdi. Bu xudoning zorini qilibdi... allaqanday kitoblar yozibdi... u yondirganicha ketaveribdi». Ministrning koʻzlari qaerda ekan... Timirskilanib stolga taxlangan dorilarni oldim, ikki tabletka «Sinada» va bir tabletka ogʻriq qoldiruvchi «Baralgin» ichib yubordim. Ogʻzimning taxirligidan koʻnglim aynirdi. Kasalxonaning tuni jonimga tegib boʻlgan, yoʻlakdagi joʻmrak yanada qattiqroq tovush chiqarib oqar, hamshira qiz koʻk boʻyoqlarini chaplab, toshday qotib uxlardi. Koʻp oʻtmay, ilgarigi mast holatlarimdagiday boshim aylanib-aylanib, yuragim qattiqroq dupillab ura boshladi, «dorini ichmasam boʻlarkan, yuragimga ta’sir qildi». Tosh bogʻlaganday ogʻir qovoqlarim yumildi, xotiram qatlaridan koʻk boʻyoqli hamshira, A’zam yetolmay qolgan oʻynashi bilan, qorishiq holatdagi uyim, bozor, yana allaqanday notanish kimsalarning yuzi lip-lip oʻtardi. «Ishq qissang bilan gumdon boʻl, A’zam oshiq, uyquni harom qilding». Qulogʻimga radiodan taralgan allaqanday musiqa, qoʻshiq saslari kirar va diktorning «Moskvada... kechagi portlash... natijasida oʻn yetti kishi oʻldi...» degan gapi uzuq-yuluq kirardi. «Oʻlim» degan soʻz sergak torttirdi, bu qora xabar, qora kuch bizning xasta yuragimizga va shu xonaga juda yaqin turar, istagan chogʻi eshikni ochib, kirib kelishi mumkin edi. — Aka, turing, tursangiz-chi... soat toʻqqiz boʻldi... A’zamjonning nozik ovozi horgʻin va xasta eshitilardi. — U hozir kelib qoladi. — Kim?.. — dedim jahl bilan. — Tinchlik bormi bu yerda, kasalxonami yoki vokzalmi?.. — uyquga toʻymaganim uchun miyam gʻuvlardi. — Aka, aka... iltimos, — deydi qizlarnikiday katta va tiniq koʻzlarini tikib. «Buni Norxoʻja Olimovning xotini bejiz sevmagan». — Turing, turing... keyin aniqlab olasiz qaerdaligingizni?.. — E, qanaqa bolasan oʻzi, «tur, tur» deysan, qayoqqa turaman, pastelniy rejimda boʻlsam, yo seniki Isoning hayqirigʻidanmi: «Lazer, tur!» degan bilan jon bitadimi, uka, siz Iso paygʻambar va men Lazer emasman. — Kechirasiz... kechirasiz, men sizni oʻzingizga bir qarab olasizmi, debman. Prostinangiz tushib qolibdi, anovi dori qutilariga qoʻlingiz yetadimi, har qalay ayol kishi, uning ustiga qalbi juda nozik... Oh, u sepgan farangi atirlarning hididan boshingiz aylanadi... Hozir oʻzingiz koʻrasiz... — dedi u yana qizarib, poyintar-soyintar gapirib. Yorishib qolgan xona eshigi ochilib, bugun koʻziga boshqacha qirmizi rang surib olgan oʻzimizning hamshira uyquli xumor koʻzlarini suzib-suzib kirdi. Taajjublanib bosh chayqadim. — Qani, janob bemorlar, yumshoq joylaringizni tayyorlanglar-chi?.. — Bu azoblarning oxiri bormi?! — Senda shafqat bormi, Mastura? — Bu borishda miditsina sanoati yoʻqotishga uchrashi tayin. — Masturaxon, hozir bir opa A’zamjonni yoʻqlab keldimi? — Hozir? Hech kim kelmadi, soat yetti-yu, eshiklar ochilmadi ham... — Tochno?.. — Tochno. Buning ustiga sibirskiy yazvaga qarshi karantin e’lon qilganmiz. Pashsha ham uchib kirolmaydi. A’zamga ma’nodor qaradim, goʻyo u hushidan ketayotganga oʻxshardi. — Oʻylagandimki, erini ishga kuzatib kelavergan, biron joydan eshitib qolgan boʻlsa... toʻgʻrirogʻi telefon qilgandim, — yana gʻoʻldiradi A’zam. — Hey inson, oʻzbekchaga tushunasizmi, eshitdingiz-ku Masturaxonning gapini... — dedim jigʻibiyron boʻlib. — Yaxshi aka, shunga shuncha baqirish shartmi, yuragimni yoray dedingiz, kemasa, kemabdi. «Sevmasa, sevmabdi... bir oʻyinchi qiz». Mastura yapaloq temir idishga ashqol-dashqollarini «sharaq-shuruq» solib, menga «uni qarang-a...» deganday qoshlarini uchirib, tonggi saboday yelib xonadan chiqdi. A’zam yana allaqancha vaqt radioni qitirlatib yotdi... Diktorning jazavali sasi eshitiladi: «Bugun Amerika sohillariga yaqin qolganda, bir yuk kemasi agʻdarilib, bir yuz sakkiz kishi suvga gʻarq boʻldi. Vafot etganlarning aksariyatini afrikalik norasmiy muhojirlar tashkil etadi». Bilib turibman, musibatli xabar unga yoqmadi, yana qitir-qitir... bir qiz nozli ovozda she’r oʻqirdi: «Yo men boray, yo san kel. Muhabbat xudo ekan». Baribir ekan, ikkalasi yoʻlning oʻrtasida uchrashsa boʻlarkan, xudoni tinch qoʻysa-chi, bular. Buyam yoqmadi, yarasini yangiladi. Yana qitir-qitir... shikasta bir ovoz «man sana qurbon oʻlam»... derdi. Ayni shu qoʻshiq xona uzra charx urib, deraza tomonga intilganda, A’zamjonning sabri chidamadi, radioni karovat chetiga uloqtirib, oʻgrilib oldi. «...Man sana qurbon oʻlam...». Oradan koʻp oʻtmay, uning navqiron vujudi boʻronga bardosh berolmayotgan yolgʻiz yaproqday chirpirak boʻlib, titrab, yuzi yana beoʻxshov shaklga kira boshlagan edi. Ikki kuch uning tanasida kurash olib borib, axiri shayton gʻolib boʻldi chogʻi, u yana xirillay boshladi. Tugmani bosmoqchi boʻldim. Sal turib ikkilandim: «Nima men uni otasimanmi, har kun u yoqqa agʻdaril, bu yoqqa agʻdaril, boshqa hayajonlanma... boshqa sevma... Qoʻngʻiroqni bos». Shu safar sinashga qaror qildim, nazarimda, har gal u «havo yetishmayapti», degan bahona bilan oʻzini kasalga solardi. Yana shayton bilan olisha ketdi, yana xirillash, ogʻzidan tupuklar sochdi, notanish tilda alahladi. Qoʻllari bogʻliqday oʻzini u yoq bu yoqqa urdi, yuzi insonning yuziga oʻxshamay qoldi. «Hidoyat. Hidoyat»... «A, sanamning ismini nihoyat bilishga muvaffaq boʻldik. Ertaga koʻzini ochirmayman, yo tugmani bossammikan? Nima men uni...» Koʻzimni yumganimcha, sovuqqonlik bilan hamxonamning soxta xirillashi, pichirlashi, gapirinishlariga quloq solib uxlab qolibman, dorining ta’siri ketmagan shekilli... «Balki uni qayta jonlantirish xonasiga olib oʻtishar, ana unda maqsadimga yetishaman, derazaning oldidagi oʻrin haqiqiy egasini topadi». Ertalab koʻzimni ochsam, rostdan ham A’zamjon joyida koʻrinmasdi. Jonlantirish xonasiga olib oʻtishibdi: yashasin, uning joyiga avaylabgina oʻtkazib qoʻyishdi va nihoyat derazaning oldida edim. «Ahvoli yaxshimas, balki umrining soʻnggi daqiqalarini yashayotgandir». Men uni oʻzini kasalga solyapti deb oʻylagan edim. Xamshiralar chiqib ketishi bilan deraza tomonga oʻgrildim, avval hech narsani anglamadim, u yoq qop-qorongʻi edi. Koʻzimni ochib-yumdim, qorongʻilik. Derazaning oldida baland qop-qora devor bor edi, allaqanday idoraning devori. Yorugʻlik va koʻchaning shovqini devor yoriqlaridan, oralaridan qisilib, sizib, sinib kirar ekan.

Muallif: Salomat Vafo