Bemor (hikoya) [Nusrat Rahmat]

Bemor (hikoya) [Nusrat Rahmat]

Assalomu alaykum, hurmatli togʻajon! Ushbu nomani qadrdon jiyaningiz Sodiqjondan deb bilgaysiz! Salomatligingiz yaxshimi? Yangam, jiyanlarim sogʻ-salomatmi? Dissertatsiyangiz qiynab qoʻymadimi? Mendan ahvol soʻrasangiz, yomon emas. Vrachlar obdon tekshirishdi, rentgendan oʻtkazib, dori-darmon tayinlashdi. Juda mehribon, gʻamxoʻr odamlar ekan. Tuzalib ketsam, biror yoʻl bilan yaxshiliklarini qaytarishni koʻnglimda tugib qoʻydim. Dori-darmonlardan keyin yengil taomlarni bahazoʻr hazm qilyapman. Doktor uzum, anor, savzi sharbati ichishni tavsiya etyapti. Palatamizdagilarning hammasi bir-biriga mehribon, ajoyib kishilar. Oʻng tomonimda Hoji bobo degan moʻysafid yotadilar. Inqilobdan ilgari – hali mendan ham yosh boʻlganda togʻalari hajga olib borgan ekan. Tuyada, otda naq olti oy yoʻl bosibdi. «Hozirgi hojilar hoji emas, - deydi u kishi, - zuv etib samolyotda borib keladi». Chap tomonimda Vladik degan bola yotadi. Bolalar uyida tarbiyalangan ekan. Hech kimi yoʻq. Vladik biz bilan kamdan-kam gaplashadi, kitobdan bosh koʻtarmaydi. Undan narida Sergey degan amaki bor! Bir oyogʻi protez. Davolovchi vrachimiz Hakimjon ham men tengi yigit. Juda kamtarin, vijdonli. Hoji bobo avvalari qandaydir arabcha kitobni hamshiralardan yashirib oʻqirdi. Oʻsha Hakimjon sezib qolib: «Qoʻrqmay oʻqiyvering, ishimiz yoʻq», dedi. Hoji bobo juda quvondilar. Togʻajon! Ortiqcha tafsilotlarni yozib, vaqtingizni olayotganim uchun kechiring. Bu yerda odam zerikib, nima qilishini bilmay qoladi. Shuning uchun boshqa odamlarga yozgan xatlarim ham uzundan-uzoq. Dadamga ham varaqli xat yozib, yaqin kunlarda tuzalishimni aytdim. Togʻa! Iltimos, siz u kishidan xafa boʻlmang! Urushda boshlariga oskolka tegib shunaqa boʻlib qolganlar. AYniqsa onam vafotidan keyin goho tajang, goho kamgap, gʻalati... Aslida u kishi sizni xafa qilmoqchi emasdi. Xullas, oʻsha gaplarni yoddan chiqaring! Biz siz bilan faxrlanamiz. Siz avlodimizdan chiqqan ulugʻ odamsiz. Men Hoji boboga siz haqingizda gapirib berdim, yaqinda olim boʻlishingiz haqidagi hikoyamni qiziqib eshitdi. Hoji bobo ham togʻasini eslab, maqtab ketdi. Ziyoratdan qaytishda yuqumli kasallikka chalinibdi. Oʻlatmi, vabomi, shunaqa. Karvonboshi, kasallik boshqalarga ham yuqishidan choʻchib, tushib qolishini talab qilibdi. Togʻasi uning oyogʻiga yiqilib yigʻlasa ham koʻnmabdi. Nihoyat, jiyani bilan oʻzi ham qolibdi. Tasodifni qarangki, qasallik togʻaga ham yuqib, oʻsha yerda nobud boʻlibdi. Jiyani esa tuzalibdi. Uni choʻponlar topib olib, madorga kirgizishibdi. U kishi mazkur voqeani eslaganda xasta xirogoyisini eslaydi: «Ey sorbon, ohista ron, oromijonam meravad...» Keyin dilini gʻussa bosadi shekilli, ikki qoʻlini boshi ostiga qoʻyib jimib qoladi. Togʻajon! Shu la’nati kasallik sabab boʻlib, chempionatga qatnasholmay qolganimdan afsuslanaman. Qatnashsam, albatta, gʻolib boʻlardim. Koʻnglim sezib turibdi. Yodingizda boʻlsa, togʻdagi qishloqqa kurashga borganimizda oʻzingiz ham shunday degandingiz. Qiziq boʻlgandi oʻshanda. Mashinangizda uch soatgacha yoʻl yurdik. Shuncha tez haydagan boʻlsangiz ham biz kechikib bordik – kurash allaqochon boshlangan edi. Har bir qishloq oʻz polvoni bilan kelganda bu yerga. Toʻy egasi gʻoliblarga qoʻy, echki ulashardi. Lekin katta polvonlar hali sabr qilayotganini, ular keyinroq maydonga tushishini bilmasdim, togʻajon. Sezdingizmi, kattaqoʻrgʻonlik polvon oʻrtaga tushishi bilan olomon bir guvilladi-yu, keyin jimib qoldi. Polvon magʻrur davra aylanardi, kattaqoʻrgʻonlik mehmonlar atrofga bepisand nazar tashlashardi. Men oʻrnimdan turmoqchi boʻlgandim, siz avvaliga negadirunamadingiz. Toʻy egasi solimga televizor qoʻygandan keyin imlab yubordingiz. Menga shuning oʻzi kifoya edi, togʻajon! Biz koʻp olishmadik: raqibim kuchli boʻlsa hamki, oyogʻini olib qocholmas ekan. Koʻtarib tashlashim bilan atrof qiy-chuv boʻlib ketdi. Olqishlardan hijolat boʻlib, joyimga qaytmoqchi boʻlgandim, hakam unamay, bir qoʻlimdan tutganicha davra aylantirdi. Solimga avval bir qoʻzi, keyin sovliq qoʻyishdi. Hamon talabgor yoʻq edi. Keyin gilam qoʻyishdi. Odamlar nogahonda qichqirishisha tushishdi: «Shohimardon! Shohimardon!» Men avvaliga hech narsa tushunmadim. Qarasam, davraning u chekkasida ikki qoʻlini tizzasiga tirab, enkaygancha bir polvon turardi. Shoymardon shu qishloqlik ekanligini, yelkasi hali yerga tegmaganini bilmasdim oʻshanda. Buning ustiga vaznimiz ham toʻgʻri kelmasdi. Ajablanib sizga qaragandim: «Dadil boʻl!» – deb imladingiz. Oʻshanda menga qancha qudrat berganingizni bilganingizda edi! Lekin dastlabki daqiqalardayoq raqibimning juda kuchli, tajribali va... beshavqat ekanligini sezdim. Shoymardon kurash qoidalariga umuman amal qilmasdi, qoʻli tekkan joyni changallab koʻkartirardi. Hakam bilan tomoshabinlar uni tartibga solish oʻrniga nuqul olqishlashardi. U har gal meni itqitib yuborganida odamlar guvillab qarsak chalishardi. Ammo men ham yolgʻiz emasdim: ortimda siz bor edingiz! Vujudim zirqirab ogʻrisa ham sabot bilan olishishim kerak edi. Shoymardon «dzyu-do» bilan mahalliy kurashimizni bir-biriga singdirib yuborgani uchun xavfli edi. Moskvalik bir trenerning: «Bunday polvonlarni faqat charchatib yiqitish mumkin», deganini esladim. Shuning uchun anchagina davra aylanib, chekinib oʻzimni himoya qildim. Raqibim charchab qolishi bilan chaqqon harakat qilib ikki oyogʻi orasiga kirib oldim. U ikki soni bilan boʻynimni chunonam qisdiki, koʻz oʻngim qorongʻulashib ketdi. Shunda bor kuchimni yigʻib, qariyb yuz kilogramm keladigan raqibimni koʻtardim va muvozanatani yoʻqotish bilan otib yubordim, soʻng oʻzini oʻnglamasdanoq yerga bosdim. Hammayoq qiy-chuv boʻldi. Polvonning oʻgʻli, shogirdlari yigʻlab yuborishganini koʻrib, oʻzim ham allanechuk boʻlib ketdim. Amo hakam gʻirromlik qildi – gʻalabani hisoblamadi. Shunda siz chidab turolmadingiz: ularning gʻirromligini yuziga soldingiz. Biz qaytadan kurash tushadigan boʻldik. Endi oʻzimni bosib olgandim: raqibimning ojiz tomonlari ayon edi. Uni obdan toliqtirib, keskin hujumga oʻtish oldidan sizga qaradim: siz hayajonda edingiz. Hayajoningiz menga ham yuqdi va keskin hujumga oʻtib, uni mahkam qisib oldim. Shoymardon kutilmaganda ikki qoʻlini yuqori koʻtardi. Bu – uning taslim boʻlgani edi. Qarshisida yengilmas YoShLIK turganiga oʻzi ham ishonch hosil qilgandi, boyaqish! Qoʻyib yuborishim bilan peshonamdan oʻpdi, azamat. Men sovliqni olib uyga joʻnadim. Qolgan narsalar sizning ulushingiz edi, togʻajon! Oʻsha sovliq egiz tugʻdi. Olim boʻlgan kuningiz, albatta bittasini soʻyamiz! Tuzalib ketganimdan keyin siz bilan tagʻin shunday kurashlarga boramiz! Oʻgʻlingizga ham kurash tushishni oʻrgataman! Xullas, shunaqa gaplar. Ezmalik qilganim uchun kechiring, togʻajon! Xatning javobini intizor boʻlib kutuvchi jiyaningiz – Sodiqjon. * * * Hurmatli togʻajon! Salomatmisiz, kayfiyatlaringiz joyidami? Mendan hol-ahvol soʻrasangiz, har qalay yomon emas. Vrachlar yaxshi qarashyapti. Lekin oriqlab ketyapman. Bir oy davomida yetti kilo oriqladim. Operatsiya qilmoqchi boʻlishdi-yu, tagʻin fikrlaridan qaytishdi. Dadam uch marta kelib ketdilar. Har gal kelganda meni koʻrib negadir yigʻlaydilar. Palatadagilardan juda xijolat boʻlib ketaman. Oʻtgan gal vrachlar bilan ham janjallashib qoldilar. Shuncha yoʻldan anor, mayiz olib kelibdilar. Koshki men ularni yeyolsam?! Dadam quvonsin deb, yolgʻondan ogʻzimga solaman. Ammo uzum, anor, sabzi sharbati kerakligini u kishiga aytolmayman. Dadam haligi Sergey amaki bilan doʻstlashib qoldilar. Ikovlari ham Stalingrad ostonasida yarador boʻlishgan ekan. Shundan keyin Sergey amaki menga juda mehr qoʻydi. Unamasam hamki, qizlari olib kelgan mayda-chuydalardan talaygina beradi. Hoji bobo ham menga juda mehribon. U kishining ikki oʻgʻillari kunora kelib turishadi. Hoji bobo zudlik bilan oʻrtaga dasturxon yozib, barimizni taklif etadilar. Faqat Vladik kelmaydi. Qolganlarimiz birga ovqatlanamiz. Xullas, hammasi joyida. Ammo bu yerda bir johil ayol bor. Oʻzi – sanitar. Ovcharka itga oʻxshab hammaning dilini xufton qilib yuradi. Vrachlar ham u bilan hisoblashib ish tutishadi. Shu meni «skelet» deb kamsitadi. Oʻksib ketdim. Samarqand tomonlarga kelguday boʻlsangiz, bosh vrachga aytib qoʻyarsiz. Bu yerda kishi zerikadi. Hoji bobo Sa’diyning «Guliston» idan parchalar oʻqib beradilar, ammo men tojikchani tushunmayman. Iltimos, shu kitobning oʻzbekchasi boʻlsa biror kishidan berib yuborsangiz. Vladikni koʻrgani koʻp odam keladi. Tarbiyachisi kunora kelib yum-yum yigʻlaydi. U bilan tarbiyalangan bolalar ham har xil kitob, jurnallal keltirib turishadi. Hozir hech yerim ogʻrimaydi, lekin madoriim yoʻq. Tashqariga chiqib kelguday boʻlsam, tinkam qurib qoladi. Hakimjon: «Hechqisi yoʻq, bir-ikki oyda tuzalib qolasiz», deyapti. Men albatta, tuzulaman, togʻa. Siz xafa boʻlmang! * * * Togʻa! Sizni bezovta qilib, tagʻin xat yozganim uchun kechiring. Bilaman, xat yozish, bu yoqlarga kelishga sira vaqtingiz yoʻq. Ammo men bekorman. Ahvolim unchalik yomon emas. Chet eldan keltirilgan allaqanday dori bilan davolashyapti. Har gal ukoldan keyin ishtaham ochilganday boʻladi. Lekin doktor dori oz qolganidan tashvishlanayapti. Hechqisi yoʻq, tagʻin topilar?! Yodingizda boʻlsa, avvalgi xatlarimda Hoji bobo haqida yozgan edim. Shu kishi olamdan oʻtdilar. Chatoq boʻldi. Ikki oyogʻi shishib, oʻrinlaridan turolmaydigan boʻlib qolgandilar. Kechqurun choʻmiltirib, yotqizishdi. Ertalab birovning oʻkirib yigʻlashidan uygʻonib ketdim: «Vo, padaram! Vo koʻhi balandam, dadajonam!» – deb yigʻlardi u. Oʻsha kuni Vladikning yaqinlari uni olib ketishdi. Leningradda davolatisharmish, Sergey amakining oyogʻini qandaydir radon bilan davolashyapti... Hakimjon meni ham shu usul bilan davolamoqchi. Togʻa! Rahmatli Hoji bobo bir loʻli haqida gapirgandilar. U mening kasalimni bir xil oʻtlar bilan davolashi mumkin emish. Imkoni boʻlsa mashinangizni biror kun oʻgʻlingizga bersangiz, meni oʻsha tabibga olib borsa degandim... Zora shu bilan tuzalib ketsam. Hoji boboning aytishlaricha davolagandan keyin bitta qoʻymi, echkimi olarkan. Hechqisi yoʻq – oʻsha qoʻzining bittasini eltib beraman. Bittasini olim boʻlgan kuningiz soʻyamiz. * * * Hurmatli va mehribon, dadajon! Ushbu maktubni oʻgʻlingiz Sodiqjondan deb bilgaysiz. Shukur, ahvolim yomon emas. Ba’zi suyuq ovqatlarni ichib turibman. Endi deyarli hech joyim ogʻrimaydi. Palatamizda bemorlardan bir oʻzim qoldim. Sergey joʻrangiz ham tuzalib ketdi. Dadajon! Mahallamizdagi Bozor aka bor-ku, haligi tayyorlov idorasida ishlaydigan. Yainda shu odam talay mayda-chuyda qilib meni koʻrgani kelibdi. Juda yaxshi odam ekan. Bir vaqtlar togʻam shu odamni «jamiyatimizga yot element» deb atagandi. Men nodon boʻlsam shunga ham ishongan ekanman. U vrachlarga uchrab, menga yaxshiroq qarashishlarini oʻtinib soʻradi, allaqaerdan uzum sharbati ham topib keldi. Shu odam xayrlashaturib: «Nima xizmat boʻlsa, tayyorman», degandi. Iltimos, oʻsha kishiga bir uchrashsangiz. Mashinasi bilan kelib, meni tabibga olib borsa. Keyin oʻsha yoqdan oʻtib, uyga boraman. Vrachlar ham endi javob berishga rozi. Oyogʻimda shish paydo boʻlib, turish qiyinlashayapti. Siz oʻksimang, dadajon! Oyoqdagi sh hali qaytarmish. Men albatta tuzalaman! Haligi Bozor akaga uchrashishi yodingizdan chiqmasin. Ammo togʻamga aytakoʻrmang: siz nafratlanadigan kishidan men ham nafratlanishim kerak! Sizga aytadigan gaplarim hali koʻp. Eson-omon uchrashsak, qolganlarini baqamti gaplasharmiz. Ehtirom ila oʻgʻlingiz, Sodiqjon!

Muallif: Nusrat Rahmat