Kelinlar qoʻzgʻoloni (komediya) [Said Ahmad]

Kelinlar qoʻzgʻoloni (komediya) [Said Ahmad]
Kelinlar qoʻzgʻoloni (komediya) [Said Ahmad]
Uch Pardali Hazil
Qatnashuvchilar
Farmon bibi . Oila boshi, 75 yoshda.
Bashorat. Oʻrinboyning xotini, tikuvchi.
Boʻston. Mahkamning xotini.
Lutfi. Askarning xotini.
Sotti. Komilning xotini.
Muhayyo. Ma’murning xotini.
Mehri. Hakimning xotini.
Nigora. Toʻxtaning xotini.
Begona xotin..
Oʻrinboy. Ekonomist.
Mahkam. Buxgalter.
Asqar. Militsiya polkovnig
Komil. Oʻqituvchi.
Ma’mur. Artist.
Hakim. Vrach.
Toʻxta. Kenja oʻgʻil.
Usta Boqi. Yamoqchi.
Muxbir.

Birinchi Parda
Poyafzal remont qiladigan ustaning budkasi. Tepasida «Aholiga maishiy xizmat koʻrsatish shahar kombinatining filiali № 1» degan yozuv.
Usta Boqi. (budka oldini supurib). Oh, tonggi konsertdan zoʻri boʻlmaydi-da. (Qopga koʻzi tushib.) Obbo, kampiri tushmagur-e! Bularni oʻn besh martalab remont qilganman. Yana opchiqibdi. Balo, balo, bu kampir. (Sahna pardasini koʻrsatib.) Mamlakatimizning territoriyasi xuddi shu yerga kelganda tugaydi. U yogʻi boshqa mamlakat. Mana shu parda chegara. U yogʻi xotin poshshoning yurti. Bu poshsholikning oʻz qonuni, oʻz urf-odatlari bor. Ajablanmang. Toʻgʻri gapni aytyapman. Poshsho xotinning yetti oʻgʻli, yetti kelini, qirq bir nevarasi bor. Jami boʻlib bu uyda ellik olti kishi turadi. Kampir Gorispolkomga borib, janjal qilaverib, oxiri shu doʻkonni ochtirdi. Har kuni bu uydan bir qop jagʻi ayrilgan, poshnasi koʻchgan, yirtilgan etik deysizmi, tufli deysizmi, tapochka deysizmi, chiqaveradi. Kechgacha yamaganim-yamagan. Narigi mahalla u yoqda tursin, yonimdagi qoʻshnilar ham biror nimasini menga yamatolmaydi. Kampirning eski-tuskisidan boʻshamayman. Bugun oʻn kun boʻldi, shu xotin kenja oʻgʻlini uylantirdi. Toʻy-tomoshaning shovqin, karnay-sarnay tovushlari chegaraning bu tomoniga ham eshitilib turdi. Ishonmayapsiz-a? Yoʻq, ishoning. Xotin poshshoning yurtini bir koʻrasizmi? Koʻrsatay-a? (Sahna chetiga kichkiradi.) Hoy, kim bor? Chegarani ochinglar. Ochinglar deyapman!
Asta-sekin parda ochila boshlaydi. Katta hovli.
Nigora ichki kiyimda, yelkasida gʻildirak xala-xoʻp bilan chiqadi.
Nigora. Toʻy bilan boʻlib, oʻn kundan beri zaryadka qilolmadim. Bellarim qotib, lanj boʻlib ketyapman.
Gʻildirakni belidan aylantirib saxnaning u boshidan bu boshiga borib kelaveradi. Shu payt qoʻlida obdasta ushlagan 6aynona — Farmon bibi chiqadi Kelinini shu alpozda koʻrib, koʻlidagi obdastani tashlab yuboradi.
Farmon. Bu nima, ajinami? Hoy, toʻxta! Toʻxta, deyman!
Nigora. Hozir, hozir, oyijon. Yana besh minut zaryadka qilay.
Farmon (erga oʻtirib oladi). Voydod! Uyimga ajina keldi. Uyimdan farishta qochdi. Qanaqa baloga giriftor boʻldim.
Eshiklar ochilib, oʻgʻillari, kelinlari yugurib chiqa boshlaydilar.
Hakim. Boshlandi. Nima gap? Tinchlikmi? Oʻgʻri tushiptimi?
Farmon (oʻtirib olganicha). Anavuni qaranglar, anavuni!
Belida gʻildirak aylanayotgan Nigoraga karab hamma hayron turib qoladi.
Eri qani, eri oʻlgur qani? Chaqiringlar.
Oʻrinboy. Toʻxtavoy, hoy Toʻxtavoy. Turmaysanmi, uka. Hovli qiyomat boʻlib ketdi-ku.
Farmon. Gʻaflat bosib yotmay oʻl! Xotining qoʻyningdan chiqib ketsa bilmasang, hovlida qiyomat qoʻpsa bilmasang.
Koʻzlarini uqalab Toʻxtavoy chiqib keladi. Kelinlar orasida shivir-shivir gap. Ermak qilib kulishadi.
Sotti. Kelin uxlatmagan-da.
Lutfi. Qoʻysangiz-chi, ovsin!
Boʻston. Bu desangiz...
Mehri. Ogʻzidan soʻlagi oqyapti. Qazi yedirib turish kerak. Jenьshenь degan doridan opkelib beraman. Boʻlmasa yiqilib qoladi.
Farmon. Boʻldi, koʻp valdiramalaring. (Toʻxtaga.) Bu yoqqa kel. (Toʻxta bir xotiniga, bir kelin ayalariga harab onasi tomon yura boshlaydi.) Men senga kim boʻlaman?
Toʻxta. Oyim boʻlasiz.
Farmon. Xoʻsh, menga ayt-chi, senga ona kerakmi, xotin kerakmi?
Toʻxta (oʻylab qoladi. Komil unga ikkita barmogʻini koʻrsatadi). Ikkovingiz ham keraksiz.
Farmon. Senga oq sut bergan onangdan xotin aziz boʻpti-da. Yoʻq, bunaqasi ketmaydi. Xotiningni hozir oyisinikiga eltib qoʻyasan.
Toʻxta. Nimaga, oyijon?
Farmon. Nimaga-nimagasi yoʻq. Qoʻyasan, vassalom.
Toʻxta. Uylanganimga bir hafta boʻlgani yoʻgʻ-a, oyijon. Akalar, bir narsa denglar.
Oʻrinboy. Bir-birining diydoriga hali toʻygani yoʻgʻ-a, yana ozroq qoʻyib bering. Balki bir-biringlar bilan til topishib ketisharsizlar.
Farmon (elkasiga gʻildirak tashlab maykachan turgan Nigorani koʻrsatib). Shu sharmanda bilan til topishamanmi? Ahvolini qara!
Mehri dorga yoyilgan dasturxonlardan birini Nigoraning yelkasiga tashlab koʻyadi.
Asqar. Hali yosh-da, oyi. Bir-ikki oy oʻtsin, qolipingizga solib olasiz.
Komil. Oyijon, bu kelinchak hali minilmagan toydek narsa, oʻzingiz egarlab, ogʻziga noʻxta solib olasiz.
Sotti (oʻzicha toʻngʻillab). Minilmagan emish. Tavba!
Farmon. Hoy bola, menga qara, xotiningni yana shu alpozda koʻrsam, mendan xafa boʻlmaysan. E, boringlar-e. Bet-qoʻllaringni yuvlaring. Tahoratim ham ushalib ketdi.
Lutfi. Oʻzingiz chaqirdingiz-ku, oyijon.
Farmon. Senlarni emas, erkaklarni chaqirganman. Joʻnalaring!
Sotti. Hozir issiq suv chapishtirib beraman. Tahoratingizni yangilab olasiz, oyijon.
Boʻston (chiqib ketarkan). Patxalim oʻlgur. Shu desangiz...
Bashorat. Suykalmay joning chiqsin! (Hali ham yelkasida dasturxon bilan turgan Nigoraga.) Mana shu Sottixon ovsiningizga ehtiyot boʻling. Aslo sir ayta koʻrmang, darrov sotadi. Ishonmagin doʻstingga, somon tiqar poʻstingga.
Muhayyo. Shpion bu oʻlgur, shpion!
Mehri. Bu shpion oʻlgur hammamizni nervniy qilib qoʻygan.
Chiqib ketishadi. Sahnada Toʻxta bilan Nigora.
Toʻxta. Nigoraxon, men sizga nima degan edim? Oyim sal qattiqroqlar demaganmidim. Shu oʻlgur gimnastikani uyda qilsangiz boʻlmasmidi?
Nigora. Bunchalik ekanliklarini qayerdan bilibman?
Toʻxta. Oʻzingiz oʻylab koʻring. Axir qaynona oldiga kelin degan yalangʻoch chiqadimi?
Nigora. Nega yalangʻoch boʻlarkanman? Mana bular nima? (Mayka-trusiklarini koʻrsatadi.) Axir televizorda ham shunaqa chiqaman-ku.
Toʻxta. Televizor boshqa, oyim boshqa.
Nigora. Menga qarang, Toʻxta aka. Men sizga tegayotganimda oyingizning shunaqaliklarini bilib tekkanman. Bu kampir seni yeb qoʻyadi, deyishdi, myasorubkadan oʻtqazvoradi, deyishdi, seni eshak qilib ustingga minib oladi, deyishdi. Seni ignaning teshigidan oʻtqazvoradi, deyishdi. Burningdan ip oʻtqazib, tuyaga oʻxshatib yetaklab yuradi, deyishdi.
Toʻxta. Bilar ekansiz-ku!
Nigora. Bu gaplarning hammasiga bitta qilib javob berganman.
Toʻxta. Nima deb javob bergansiz?
Nigora. Parvo qilmanglar, bunaqa kampirlarning yigirmatasini choynak-piyolaga oʻxshatib tokchaga terib qoʻyaman, deganman.
Toʻxta. Voy-boʻ, hali shunaqamisiz?
Nigora. Shunaqaligimni bila turib, nega qoʻrqmay sovchi qoʻydingiz?
Toʻxta. Axir men sizni sevaman.
Nigora. Kelin ayalarimning ahvolini koʻrib, yana bitta boʻshashgan kelin kelmasin, sal zoʻrrogʻidan boʻlsin, deb qidirib yurgan edim, deb aytgan edingiz-ku. Juda oyingiz bop kelinman. Suyunavering. Endi uyimizda revolyutsiya qilsak boʻladi. (Yigʻlaydi.)
Toʻxta. Yigʻlamang. Ammo-lekin bilasizmi, oyimning unvonlari qanaqa?
Nigora. Bilaman, shaharda u kishini General kampir deb atashar ekan.
Toʻxta. Yoʻq, shaharda shunaqa deyishadi. Ammo mahallada u kishini Marshal kampir deyishadi-ya.
Nigora. Nima, siz meni sira ham qoʻrqmaydi, deb oʻylaysizmi? Agar yetti kelin koʻlni qoʻlga berib, bir jang qilsak, Marshal kampirning boshiga qurshovda qolgan felьdmarshal Paulyusning kunini solishimiz hech gapmas.
Toʻxta. Bas. Kirib kiyinaylik. Chiqib qolsalar nonushtani ham tatitmaydilar.
Ikkovi chikib ketishadi. Orqadan poylab Sotti kiradi.
Sotti. Nima deydi? Qurshov? Paulyus? Tushunolmay qoldim-da. Pamyatim oʻlgur, ayniyapti.
Birin-ketin kelinlar chiqib hovlini yigʻishtira boshlaydilar. Biri dordan kirlarni oladi, biri chorpoyaga joy qiladi, biri hovlini supura boshlaydi. Ichkaridan Farmon bibi ning ovozi.
Farmon. Kelinlaru, hoy kelinlar. Hoy, tandirga kim oʻt qalagan? Nonni yopmaysanlarmi?
Boʻston. Voy oʻlay. (Shoshib chiqib ketarkan.) Shu desangiz...
Lutfi. Butun fikru-xayolim Nigoraxonda. Bechoraga yomon boʻldi. Oyim endi unga kun bermaydilar.
Mehri. Bitta yoʻli, A, B, V, G, D vitaminlaridan yeb turishi kerak, boʻlmasa holdan toyib qoladi.
Muhayyo. Ovsiningiz xiylacha bor. Ayamga osonlikcha jilovini tutqazib qoʻymaydi.
Lutfi. Shundoq deysizu, oʻzimdan qiyos. Kelganimda tipratikonga oʻxshab hurpayib, duch kelganga ignamni sanchirdim.
Bashorat. Esingizdami?
Lutfi. Boʻlmasam-chi. Oyimning qoʻliga tushdimu yelkamni kim silasa, mushukdek mudraydigan boʻlib qoldim.
Muhayyo. Oyim tipratikonni teskarisiga silab uxlatadiganlardan.
Bashorat. Zoʻrdan zoʻr chiqsa, zoʻr boʻynini qisar.
Lutfi. Samolyotni ayting, oʻrgilay, samolyotni. Osmoni falakni guldiratib kelayotgan samolyot uyimiz tepasiga kelganda pildirpis qilib, ovozini chiqazmay oʻtadi.
Muhayyo. Mulla akangiz-chi, bedanaga ishqiboz. Shundoq sayroqi bedanalarni topib keladilar. Shoʻrliklar oyimni koʻrishi bilan soqov boʻladi qoladi.
Lutfi. Qoʻshnimizning xoʻrozi.
Mehri. Xoʻroz! Zoʻr xoʻroz-da.
Lutfi. Oʻlgur ham anchadan beri qichqirmay qoʻydi.
Muhayyo. Oyimdan qoʻrqadi. Qoʻrqadi, oʻrgilay.
Sotti. Nonushta tayyor!
Birin-ketin erkaklar chiqib kela boshlaydilar.
Ma’mur. Uyquga toʻymay oʻlib ketarkanmiz-da. Bor, sochiqni olib kel!
Muxayyo. Xoʻp boʻladi.
Oʻrinboy. Joyni yana chorpoyaga (supaga) qildilaringmi? Yangi dazmollangan shim bilan qandoq oʻtiramiz?
Mahkam. Hali ham boʻlsa joyni manavi stolga olinglar.
Komil. Shunaqa qilinglar, baraka topgurlar.
Mehri. Mumkinmi? Oyim stulda oʻtirolmaydilar, nerv sistemalari koʻtarmaydi.
Asqar. Bir amallab koʻndiramiz. Gʻijim shim bilan ishga borib boʻladimi?
Ma’mur. Menga baribir.
Komil. Sen xalturachi-otarchilarga toʻylarda chorpoyaga shunaqa joy qilishadi. Oʻrganib qolgansan-da. Sotti, joyni bu yoqqa ol.
Sotti. Yoʻq. Kim aytdi sizlarga, kallayi-sahardan posbon boʻlib olinglar deb. Chorpoyaga oʻtirasizlar.
Asqar (Oʻrinboyga). Aka, Mingboyevni bilasiz-a, shu qanaqa odam?
Oʻrinboy. Qaysi Mingboyev? Baza direktorimi? Nima edi?
Asqar. Oʻzim, shunday.
Oʻrinboy. Bir gapni boshlagandan keyin bu yogʻini ham ayt-da.
Asqar. Shunchaki soʻradim-da.
Oʻrinboy. Militsiya shunchaki soʻramaydi. Iching toʻla sir, uka.
Asqar (Ma’murga). Avvalgi kuni kimning toʻyiga borganding? Kim toʻyga aytsa ketaverasanmi? Bir kun emas, bir kun bizga gap tekkizasan. Oʻsha toʻy qilgan Mingboyev kecha qamaldi.
Komil. Ishi bojamga oshirilipti. Bazani ham bojam reviziya qilyapti. Mingboyev juda ustasi farang odam ekan.
Ma’mur. Hunarimiz shu boʻlgandan keyin kim toʻyga aytsa ketaveramiz-da. Bizga taka boʻlsin, yuz gramm suti boʻlsin.
Asqar. Sen bilan qanaqa gaplashsa boʻladi, uka? Qanaqa?
Mahkam. Nodonsan, uka, nodonsan. (Qoʻlidagi choʻt toshlarini turtib). Birinchidan, qonun bor, ikkinchidan, odamgarchilik bor, uchinchidan, insof degan narsa bor. Ana shular oldida pul bir tiyin. Bildingmi?
Komil. Akamni qara. Oʻttiz yildan beri buxgalterlik qiladilar, qoʻllaridan eng kamida yigirma million soʻm pul oʻtgan.
Mahkam. Oʻn-oʻn besh milliard desang-chi.
Komil. Ellikdan ortiq reviziya koʻrganlar. Hamma vaqt hisob-kitob toʻppa-toʻgʻri chiqqan. Bu nimadan? Toʻgʻrilikdan. Insofdan. Koʻzingga qara, bola.
Hakim. Hammanglardan oʻziming hunarim durust ekan. Pul tutmayman.
Ma’mur. Voh, pul tutmayman emish. Doʻxtirlik ham ish boʻptimi? Har oʻn besh kunda moyana poylab oʻtirasiz.
Asqar. Senga qanday qilib bas kelib boʻladi, yaxshisi seni oyimga aytish kerak.
Ma’mur. Yoʻq, yoʻq, oyimga aytmang.
Komil. Oyimga oʻxshab...
Shu payt Farmon bibi, unga ergashib Sotti kiradi. Kampir Komil ning «Oyimga oʻxshab...» degan soʻzini ilgʻab qoladi.
Sotti. Oyimlar...
Ma’mur. Yaxshi yotib turdingizmi, oyi?
Farmon. Ha, nima? Oyisiga oʻxshasa yomon boʻptimi? Sen yetimchalarning boshini ikki qilgan kim? Agar oyingga oʻxshagan xotin shaharda bitta boʻlsa, oying. Ikkita boʻlsa ham shu oying. Beva boshim bilan topgan-tutganlaringni mahkam ushlab, shuncha uy qurdim. Maza qilib oʻtiribsanlar. Roʻzgʻoring but. Bu nimadan? Oyingning saranjomligidan. Birovga muhtoj qilmadim. Qoʻni-qoʻshnilardan bir kaft tuz, bitta piyoz soʻramadim. Xumchang toʻla moy, qop-qop unu, guruch. Ha, oyingga oʻxshasa yomon boʻptimi? Hamma xotinlar oyingga oʻxshasa jon-jon deydi. Bu gap seni gapingmas. Seni xotining Mehrini gapi.
Sotti. Toʻgʻri. Iye, oyi, bu kishini xotinlari menman-ku.
Farmon. Iye, sen buni xotini eding-a, yoʻq, yoʻq, bundan bu gap chiqmaydi, yanglishtirib yuboribman. Otang rahmatlik erkaklikni oʻrniga qoʻyardi. Rahmatlikni hamma Azim sher deb atardi. Yursa yer titrardi. Yoʻtalsa, daraxtdagi qushlar parr etib uchib ketardi. Aksa ursa, osmonda momaqaldiroq boʻlib, chaqmoq chaqardi. Rahmatlik xotin kishini gapini gap demasdi. (Koʻziga yosh olib.) Shundoq odam tuproqda yotibdi. (Birdan oʻziga kelib). Kenja kelin qani? Nega koʻrinmaydi?
Asqar. Shuncha gap bekorga ketdi-ya.
Sotti. Yangi kelin-kuyov misoli Layli-Majnun. Bir-birini yalab oʻtirishgandir-da.
Farmon. Yalashmay bor boʻlishsin. Hozir kun qisqa, kechasi uzun.
Mehri. Oʻzlari nimjonroq edilar-da. Kaloriyali ovqatni kam yeydilar. Yo jenshenь...
Farmon (ensasi qotib). Chaqir.
Sotti yugurib chiqib ketadi.
Shu kelinim baraka topgur koʻp moʻmin-qobil chiqdi-da.
Boʻston bir savat issiq non olib chiqadi.
Boʻston. Mana oyijon, shu desangiz...
Farmon. Ichkariga opkirib qoʻy. Mana, yumshoqqina buxanka nonlar, mana shularni yenglar.
Hakim. Hay, mayli, mayli.
Mahkam. Issigʻidan yeylik-da, oyijon.
Farmon. Sovigani teshib chiqmas. Bu nonlar nevaralarimga, pioner lageriga olib boraman. Oʻzingni bolang yeydi. Aytganday, Asqarjon bolam, ishga borginu mashinangni gʻir etib qaytarib yubor. Birrov Oqtoshga borib kelaman.
Asqar. Idoraning mashinasi, mumkinmas. Yonida qizil chizigʻi bor. Gap boʻladi. Qonunga sigʻmaydigan ishni qilmaylik-da.
Farmon. Bolangni koʻrib kelaman-a. Chizigʻi borligi uchun aytyapman-da.
Komil. Asqar toʻgʻri aytyapti. Oʻzimizning mashinamiz bor-ku. Oʻshanda boring. Mana keliningiz Sottixon oʻzi mashinani haydab borib, oʻzi haydab olib kelib qoʻyadi.
Farmon. Yap-yangi mashinada-ya? Esing bormi? Oqtoshning oʻnqir-choʻnqir yoʻllarida mashina rasvo boʻladi. Har biri sakson soʻmli gʻildirak yedirilib adoyi-tamom boʻladi-ku.
Oʻrinboy. Choydan ber. Hukumatniki yedirilmaydimi?
Farmon. Hukumatnikini joni qattiq. Yubormaysanmi? Otaginang shundoq Azim sher boʻlib bir gapimni ikki qilgan emas.
Mahkam (Asqarni turtib). Xoʻp deb qoʻya qol. Boʻlmasa qutulmaysan.
Asqar. Boʻpti. Ammo-lekin boshqa taraflarga borib yurmang.
Sotti Nigora bilan Toʻxtavoyni boshlab chiqadi.
Sotti. Layli-Majnun. (Nigoraga). Engashib salom qiling.
Nigora. Salom!
Farmon (gʻazab bilan). Qaysi goʻrda tarbiya koʻrgansiz? Ota-onangiz axloq, odob degan narsalarni oʻrgatmaganmi? (Yuzini teskari oʻgiradi.)
Sotti. Egilib salom bering!
Erkaklarning hammasi hang-mang boʻlib qarab turishipti. Lutfi Boʻstonning qulogʻiga shivirlaydi.
Lutfi. Hozir bir ishkal boʻladi.
Boʻston. Shu desangiz, hech balo boʻlmaydi. Kenja ovsin boʻsh kelmaydiganga oʻxshaydi.
Lutfi. Shundoq qilsin. Bizlarga ham shu bahona yoʻl ochiladi.
Bashorat. Kichkina demang bizni, koʻtarib uraman sizni, deganlari shu ekan-da.
Farmon. Hoy, bola, oʻlaman-qolaman, shuni olmasam oʻzimni oʻldiraman, deb topgan xotining shumi? Yoʻqot buningni? Agar qoʻyvormas ekansan, otaginagni arvohini oʻrtaga solaman.
Toʻxta. Oyi, hozir xotin qoʻyish taqiqlangan.
Farmon. Sen qoʻymasang, men qoʻyaman.
Toʻxta. ZAGSdan sizmi yo men oʻtganmanmi? Meni qoʻyadigan xotinim yoʻq.
Farmon (oʻrnidan turib ketadi.) Koʻrdinglarmi, buniyam burnidan ip oʻtkazib olgan. (Birpasda hammayoq toʻs-toʻpolon boʻlib ketadi. Mahkam onasini joyiga oʻtqazadi).
Mahkam. Axir, onajon, nima qilasiz yoshlarning ishiga aralashib, bilganicha yashayvermaydimi?
Farmon. Bu uy ham bir hukumat. Ha, bir mamlakat. Oʻz poshshosi, oʻz qonuni bor.
Lutfi (Sottini koʻrsatib). Oʻz shpioni ham bor.
Sotti. Eshitdingizmi? Eshitdingizmi? Eriga tvorog qilib bersam ham yoqmayman.
Farmon. Voy, sen oʻlgurning ham tiling chiqib qopti-ku. Manavini kelganiga oʻn kun boʻlmay boshqa kelinlarimni ham yoʻldan urdi. Voydod, voydod...
Sotti. Voy, oyimni oʻldirib qoʻyasizlar...
A s k a r. Oʻzingizni bosib oling. Ho, Hakimjon, uspakayushiy doringdan ber. (Hakim sakvoyajdan tabletka olib onasining kaftiga qoʻyadi. Kampir dorini yutadi.)
Komil. (Nigorani yetaklab chetga olib chiqadi). Jon singlim, ikki-uch kun kampirning aytganlarini qilib turing. Keyin bu yogʻini bir balo qilarmiz. Bunaqada boʻlmaydi. Ikki qoʻchqorning boshi bir qozonda qaynamas, deb bekor aytmagan ekanlar. Bir hafta, bir hafta. Nima desalar shuni qiling.
Nigora. Ikki kun.
Komil. Savdolashmang, oʻn kun. Boʻptimi?
Hakim. Keling, keling...
Nigora (oʻylanib). Mayli, uch kun.
Komil. Mana boʻldi, oyijon. Oʻzinglar gaplashishni bilmaysizlar. Kelin hali yosh. Unga roʻzgʻor tutish, yangi uyda yangicha muomala qilishni oʻrgatishimiz kerak. Mana, oʻzim oʻrgatdim, tushuntirdim. (Nigoraga imo qiladi.)
Sotti. Shu oʻgʻlingiz boshqacha-da.
Nigora (Farmon bibining oldiga kelib, egilib salom beradi). Meni kechiring, oyijon, yoshlik qilibman. (Hamma barobar chapak chalib yuboradi.)
Ma’mur. Qaynona-kelin bhay, bhay. Shu xursandchilikka yuz grammdan choy otaylik.
Mahkam. Mir, mir.
Ma’mur. Kampir erib ketdilar, yuz gramm choy tutinglar.
Xakim. Oyim shunaqalar, bir pov etib yonadilaru darrov oʻchadilar.
Asqar. Nima balo, Hakim, haligi doringda bir gap bormi, oyimni darrov boshqacha qilib qoʻydi-ya.
Komil. Shu doridan tez-tez berib tur.
Farmon. Senlarga gap topildi-ya. Men yaxshiga yaxshi, yomonga yomonman. Otaginang rahmatlik ham ertalab menga egilib salom berardilar.
Komil. Dadam bechoraga ham koʻp qiyin boʻlgan ekan-da.
Farmon. Boʻpti, gapni choʻzma. Choylaringni ichib boʻlgan boʻlsalaring, ishlaringga joʻnalaring. (Kampir dasturxonga fotiha oʻqiydi. Hammalari oʻrinlaridan turadilar. Kampir ichkariga kirib keta boshlaydi. Avval Mahkam, undan keyin Oʻrinboy, keyin ketma-ket boshqalari yoʻtala boshlaydilar.) Ha, nima boʻldi, koʻksov boʻlib qoldilaringmi? Muncha yoʻtalasizlar?
Ma’mur. 100 gramm shamol choʻntakni bu yogʻidan kirib 50 gramm boʻlib chiqib ketyapti-ku, mulla jiringdan...
Farmon. E, ha, hozir.
Kirib ketadi. Xotinlar ham kiyingani ketadilar.
Farmon bibi chiqadi. Hamyonini ochib chorpoya suyanchigʻiga pul terib chiqadi. Yettita bir soʻmlik, yettita ellik tiyinlik qoʻyadi.
Mahkam. Hech bir soʻmdan oshmas ekan-da.
Farmon. Voy, senga yana hisoblab beraymi? Besh tiyin avtobusda borishingga, besh tiyin kelishingga, ellik tiyin obedga. Oʻttiz tiyin sigaretaga. Bir tiyin gugurtga. Toʻqqiz tiyin uncha-muncha xarajatlaringga. Senlarga ham ellik tiyin kamlik qilyaptimi?
Kelinlar chiqib ellik tiyindan olib sumkalariga sola boshlaydilar. Etagi tizzasidan yuqori, yoqasi dekolьte koʻylak kiygan Nigora chiqadi. Hamma hang-mang boʻlib qarab qoladi.
Farmon. Voy sharmanda. Voy beyuz. Bu qanaqasi? (Oʻgʻillariga.) Qochlaring. Indamay qarab turgani uyalmaysanmi? (Oʻzi ham yuzini toʻsadi.) Kir uyga, kir deyapman!
Nigora. Nima gunoh qildim, oyijon?
Farmon. Oyi dema-e, yuzsiz.
Hakim. Hamma yoshlar ham shu-da, oyi.
Farmon. Sen aralashma. Sen doktorman deb xotinlarni yechintirib, koʻkragiga qulogʻingni tutib, beting qotib ketgan. Oppoq bilagidan ushlab tomir koʻraverib eting oʻlib qolgan.
Nigora. Gunohim nima axir?
Farmon. Shir yalangʻoch chiqa qolgin edi. Kiyim kiymay yalangʻoch yura qolgin.
Sotti. Hozirgi yoshlarda uyat bormi, oyijon.
Farmon (Toʻxtaga). Ermisan, nimasan? Xotining akalaring oldida yalangʻoch yursa ham eting jimirlamaydi-ya. Aslida sen oʻzingni xudo urgan. Opkir uyga. Etagi uzunroq koʻylak kiydir. Koʻkragi oʻlgurga ham bir nima yopib qoʻy.
Toʻxta. Xoʻp, xoʻp, oyijon, hozir. (Nigoraga). Uyga kira qoling. Boshqa koʻylak kiyib oling.
Nigora (ovozini boricha). Voy, men qanaqa uyga kelin boʻlib tushdim. Oʻn sakkizinchi asrga qaytib ketdim-ku.
Hakim. Kelin hujumga oʻtdi.
Nigora. Bu qaysi xonlik zamoni? Qaysi feodalning uyi?
Asqar. Yomon boʻldi. Kelin siyosiy tomondan olyapti.
Nigora. Gorkomga boraman. Arz qilaman. Toshkentdek shahri azimda bir feodal oila bor, tekshirib chora koʻringlar deyman.
Asqar. Bizga gap tegmasa goʻrga edi.
Nigora. Ular quloq solmasa televizorga borib, miniatyurachilarga iltimos qilaman, basharanglarni koʻrsataman.
Farmon. E, hoy tirrancha, meni hech kim, hech narsa qilolmaydi. Men pensionerman.
Nigora. Boʻlmasa, sotsial ta’minot ministrligiga borib arz qilaman.
Farmon. Bor, undan kattasiga bormaysanmi. Bor-e...
Nigora. Pensiyangizni toʻxtattirib qoʻyaman.
Oʻrinboy. Obbo, kelini tushmagur, yomon joydan ushladi.
Mahkam. Pul masalasi oyim uchun jiddiy masala. Qani, bu yogʻi qanday koʻcharkin.
Farmon (gap topolmay qiynalib turadi. Zoʻrma-zoʻraki kuladi). Sizlar nima qilib tomoshabin boʻlib turibsizlar? Ishingizga joʻnamaysizlarmi?
Asqar. Mashina kelsin.
Farmon. E, mashinang oʻlsin. Muncha imillaydi? (Nigoraga.) Voy, aylanay, mendan xafa boʻldingmi? Qoʻy, xafa boʻlma. Qani, yur-chi, ikkalamiz ichkariga kirib bir murosaga kelib olaylik. (Sottiga.) Sen yur! (Toʻxtaga.) Sen qol!
Komil. Oyim taslim boʻlyapti.
Asqar. Bu bir taktika. Oyim arslonga oʻxshab ish tutadilar. Bir qadam orqaga chekinib turib, sakrab hamla qiladilar.
Lutfi (Sottiga). Kirmaysizmi? Oyimni soyalari boʻlib yurardingiz-ku!
Boʻston. Shu desangiz... Bu yerda nima gaplar boʻlishini bilib turishlari kerak-ku.
Muhayyo. Shpionlik qilmasalar turolmaydilar.
Sotti, Hazillaring oʻlsin. (Chiqib ketadi.)
Oʻrinboy. Toʻxtanglar! (Mahkamga.) Men senga kimman?
Mahkam. Akam boʻlasiz, akam.
Oʻrinboy (Komilga). Men senga kim boʻlaman? Sendan soʻrayapman?
Komil (zoʻrga). Akam boʻlasiz.
Oʻrinboy (Ma’murga). Senga-chi, senga kim boʻlaman?
Ma’mur. Akajonim boʻlasiz, akajonim.
Oʻrinboy. Senga-chi Asqar? Nega indamaysan? Ogʻzingga talqon solib olganmisan? Gapir.
Asqar (zoʻrga). Akam boʻlasiz.
Oʻrinboy (jonlanib). Bu boshqa gap. Raz men senlarga aka boʻlganimdan keyin, oʻlasanlarmi meni aytganimni qilsalaring. Ertaga shanba, indinga yakshanba, oyim ikki kun koʻchaga chiqazmaydi. Harakatlaringni qilib qoʻysalaring-chi.
Mahkam. Toʻgʻri, bu bir, ikki kun diqqatvozlik, bu ikki, anovi oʻlgurdan bir shisha eplash kerak, bu uch.
Komil. E, qoʻysalaring-chi. Yoshlaring bir joyga borib qoldi. Shuncha ichdilaring, shoxlaring chiqdimi?
Oʻrinboy. Sen iloji boricha jim tur.
Asqar. Komil toʻgʻri aytadi. Oʻsha oʻlgurni ichmasalaring biror narsa boʻlib qolasizlarmi?
Toʻxta. Nima keragi bor? Oyim bilib qolsalar, xafa qiladilar.
Hakim. Toʻgʻri, sira iloji yoʻq. Oyim eshikdan obisk qilib kiritadilar.
Ma’mur. Agar mana bu akalarimiz xoʻp desa olib kelishni ilojini qilamiz.
Oʻrinboy (Komilga). Bir shishagina olib kelaylik. Agar joning chiqib ketsayam. Faqat bir shisha.
Komil. Uf... xoʻp. Bu eng oxirgisi boʻlsin.
Ma’mur. Iye, shuncha odamga bir shisha nima boʻladi? Yana tagʻin ikki kun-a. (Asqarga). Siz ham bir shishaga rozi boʻling. Bir shisha, xolos.
Asqar. Voy-boʻ, e, xoʻp-ey.
Ma’mur. Ana, ikki shisha boʻldi. Endi olib kelishni yoʻlini qilish kerak. Aka, qari bilganni pari bilmas deyishadi. Siz yuz gramm maslahat bering.
Mahkam. Oʻrinboy aka, sizni qorningiz bot-bot ogʻrib turadi. Ishdan qaytayotganingizda yoʻlda grelkaga bir shishani solib qorningizga bosingizu voy-voylab kiring, bu bir. Oʻzimiz suyab uyga olib kirib yotqizib qoʻyamiz, bu ikki.
Oʻrinboy. Ha, uka, bu masalada sen akademiksan-a. Lekin grelkani qayerdan olaman?
Ma’mur. Oʻzim topib beraman. Oʻrdadagi apteka oldida uchrashamiz. Bittasi boʻldi, endi ikkinchisini qanday qilib olib kelamiz, yana oʻylang.
Mahkam. Hakim, sen doktorsan. Bir shisha aroqni olib, qogʻozini koʻchirib tashla-da, lotincha bir balo deb yozib yopishtirib qoʻy. Manavi sumkangda kelsa oyim bilmaydilar. Koʻrsalar ham dori deb oʻylaydilar.
Oʻrinboy. Bu masalada ustasi farangsan-da.
Ma’mur. Obbo siz-ey. Doim shunaqa suv qoʻshilmagan gaplarni topasiz.
Mahkam. Ha, endi, akasi... Koʻpni koʻrganmiz-da. Zarur boʻlgan paytda xotiniga chap berib, arokdan klizma qilganlarni ham koʻrganmiz.
Ma’mur. Shunisi yaxshi ekan. Zakuska kerak emas.
Kelinlar. Biz tayyor.
Oʻgʻillar. Qani ketdik.
Oldinma-ketin chiqib ketishadi.
Farmon (ichkaridan). Nega koʻnmas ekansan? Koʻnasan. Men seni oʻgʻri boʻl deyayotganim yoʻq. Shuncha kelinlarim senga oʻxshagan odam. Hammasi aytganimni qiladi.
Nigora. Men koʻnmayman. Siz axir zamonamizdan ikki yuz yil orqada qolib ketgansiz-ku.
Farmon. E, menga artistlik qilma. (Sottiga.) Bu kelin osonlikcha boʻyin egadiganga oʻxshamaydi. Qilt etgan tovushi, gʻiring degan gapi menga yetib tursin. Tushundingmi?
Sotti. Xoʻp boʻladi, oyijon. Koʻzim durbin, kulogʻim mikrafon. (Oʻpishayotgan Nigora bilan Toʻxtani koʻrib qoladi). Voy sharmandalar, kuppa-kunduzi-ya. Voy ersiramay oʻlgur-ey.
Farmon. Nima balo deb javrayapsan?
Sotti. Bu yoqqa qarang, bu yoqqa!
Farmon (ularni koʻrib yuzini toʻsadi). Hayo degan narsa yoʻq bu benomuslarda. Otang rahmatlik shundoq Azim sher boʻla turib bir marta ham kunduzi oʻpmagandi. Bolalar uxlagandan keyin chiroqni oʻchirib qoʻyib, keyin oʻpardilar.
Sotti. Hozirgilar unaqa emas. Duch kelgan joyda oʻpishaveradi.
Farmon. Mening uyimda bunaqasi ketmaydi. Koʻrsatib qoʻyaman.
Nigora bilan Toʻxtani quvib ketadi.
Parda tushadi.
Usta Boqi. Kampir hozir dazmoldek qizib turibdi. Yaqiniga borib boʻlmaydi. Yaxshisi kampir hovridan tushguncha jindekkina oʻz holiga qoʻyaylik.
Chiroq oʻchadi.

Ikkinchi Parda
Sahna oldidagi voqea.
Usta Boqi. Tamom. Kampirning zakazidan qutuldim. Sal kam bir qop eski-tuski. Kampiri tushmagur to mana men qoqqan nagʻal qolguncha yamataveradi. (Devordagi mixga ilingan kitobchani olib, tizzasiga qoʻyadi.) Endi preyskurant boʻyicha qilingan ishlarga baho qoʻyamiz. Demak, hisob-kitob. Sakson tiyin, oltmish tiyin. Bir soʻm sakson, bir soʻm oʻn, yetmish...
Zamonaviy kalta yubka kiygan Nigora kiradi. Usta Boqi unga hayron qarab turadi.
Marshal kampir uni qandoq qilib shu ahvolda koʻchaga chiqazdi ekan-a?
Nigora. Usta amaki, oyim hali kelganlari yoʻqmi?
Usta Boqi. Marshal ertalab chiqib ketganicha hali qaytgani yoʻq.
Nigora. Xayriyat-e. Koʻchaga chiqqanimni ayamga aytib qoʻymaysizmi?
Usta Boqi. Xotirjam boʻlaver, qizim, Usta amaking xoinlik qilmaydi.
Nigora. Rahmat sizga. (Sumkasidan bir gazeta olib unga uzatadi). Toʻrtinchi sahifasidagi felьetonni yaxshilab oʻqib oling. Oyim kelganda oʻqib berasiz.
Nigora yugurib parda orqasiga kirib ketadi.
Usta Boqi. Nega? O, bechora bola. Bu kampir hali seni ne koʻylarga solarkin? (Gazetani oʻqiydi). «Keyingi paytlarda... (Qadam tovushlarini eshitib orqassha qaraydi).
Oldinda Farmon bibi, orqasida boshiga katta tugun koʻtargan Sottixon kiradi.
Farmon. Tinchgina oʻtiribsanmi, Boqi?
Usta Boqi. Tinchlik. Chegarada hech qanday favqulodda hodisa roʻy bergani yoʻq.
Farmon. Biznikiga hech kim kelgani yoʻqmi?
Usta Boqi. Yoʻgʻ-e.
Farmon. Hech kim chiqqani hammi? Bizning zakaz boʻldimi?
Usta Boqi. Boʻldi, gatop.
Kampir qopdagi remont qilingan poyafzallarni koʻzdan kschirib, tagidagi narxlarga norozi qaraydi.
Farmon. Jami qancha boʻpti?
Usta Boqi. Oʻn sakkiz soʻm.
Farmon. Bu ustaxona hukumatnikimi, oʻzingiznikimi?
Usta Boqi. Aholiga maishiy xizmat koʻrsatish boʻyicha-shahar boshqarmasining filiali. Tushundingizmi?
Farmon. Xoʻp anoyi mijoz topibsan-da, a? Bekor aytibsan. (Uning oldiga toʻrtta bir soʻmlik tashlaydi.) Shu boʻladi.
Usta Boqi. Qolganini yonimdan toʻlaymanmi? Choʻzib qoʻying, onajon. Bu hukumatning puli. Tiyiniga hiyonat qilib boʻlmaydi. (Farmon yana besh soʻm tashlaydi.)
Farmon. Shu yetadi. Qani, Sottixon, oʻrgilay koʻtaring.
Usta Boqi. Hoy, hazillashmang.
Farmon. Koʻp xira boʻlma. (Uni turtib chiqib ketadi.)
Usta Boqi. Xayriyat-e, bu gal hisob-kitob toʻppa-toʻgʻri boʻldi. Yarmini berishini bilaman-da, shuning uchun ikki barobar qilib aytgandim. Agar toʻqqiz soʻm desam albatta toʻrt yarim soʻm berardi. Bu kampir millioner. Bugun oila a’zolari maosh oladigan kun. Koʻraylik-chi, nima boʻlarkin? Hoy, kim bor? Chegarani och!
Yana oʻsha hovli. Kech payti, Nigora chiqadi. Uning egnida ertalab kampir kiydirib qoʻygan uzun koʻylak. Etagi yerga sudralib kelyapti.
Farmon. Ha, koʻnmas ekansan, muloyim boʻlib qopsan-ku. (Nigora unga yaqin kelgach). Qalay, qizim, tinch oʻtiribsanmi? Men yoʻgʻimda hech kim soʻramadimi? Telefon ham qilmadimi?
Nigora. Hech kim kelgani yoʻq.
Farmon. Hoy Sotti, kirim-chiqim daftarlaringni olib chiq!
Sotti (stolcha koʻtarib chitsadi. Unda schyot va bir necha qalin daftarlar bor). Mana, tayyorman, oyijon.
Farmon. Boshladik.
Farmon bibi kelini Sotti bilan hisob-kitob qilish uchun tayyor oʻtirishipti. Oʻgʻli Asqar bilan kelini Lutfinisa oʻz uylari tomon oʻta boshlaydilar.
Farmon. Qayoqqa? Maoshni tashlab ketinglar. (Sottiga). Sottinisa, «Kirim daftari»ni oching.
Sotti. Hammasi tayyor. Boshladik.
Asqar. Buni qarang-a, sal boʻlmasa esimdan chiqay depti. Assalomu alaykum, hozir-hozir.
Farmon. Boʻla qol, polkovnik, pul olyapsanmi yo qoʻltigʻingni qashlayapsanmi?
Asqar. Mana, mana, oyijon.
Farmon (pulni olib erinmay sanaydi. Choʻtga tosh tashlaydi). Yozib qoʻying, Sottinisa. Qani, beriroq kel, polkovnik. Engash: engash deyapman. (Asqarning qoʻyin choʻntagiga qoʻl titsib ikkita oʻn soʻmlik oladi.) Bu nima?
Asqar. Iya, qolib ketibdi-ku. Buni qarang-a.
Farmon. Boʻldi, ketaver, polkovnik. Sottinisa, manavu yigirmani ham yoz!
Lutfi. Mana, oyijon.
Farmon (pulni sanab choʻt tashlaydi). Choʻgʻi oʻlgur pas-ku. Besh soʻmi qani? Sumkangni qara!
Lutfi. Mana, oyijon, oʻzingiz bergan 50 tiyin qoldi. E-ha, smena injenerimizning tugʻilgan kuniga kollektiv sovgʻa olmoqchi. Mendan ham besh soʻm ushlab qolishdi.
Farmon. Tugʻilmay oʻlsin, tugʻilmaygina oʻlsin. Manavuni, 20 soʻmni qizingga joʻnat. Moskva degan shaharda oʻqisa-yu, holidan xabar olmasalaring. Avji imtihon paytida bolaginam birovga zor boʻlib qolmasin. Bilib qoʻy, qiz bolaning zoriqishi yomon yoʻlga yurishi. Pochtadan joʻnatib kvitansiyasini oʻzimga opkelib koʻrsatasan.
Lutfi. Rahmat oyijon.
Farmon. Shoshma. Oʻtgan oy 25 soʻm joʻnatganman. Mana yana 10 soʻm. Oʻttiz soʻm boʻldi. Sottiniso, «chiqim daftari»ga 30 soʻm xarjni ham yozib qoʻying. Oʻzingga nima kerak?
Lutfi. Oʻgʻlingizga bitta kastyum olsak.
Farmon. Hukumat melisalarga tekinga yaltiroq tugmali kastyum-shim beradi. Boshqa gaping yoʻqmi?
Lutfi. Axir toʻy-hashamlarga militsiya formasida boradilarmi?
Farmon. Nnma, borib boʻlmaydimi? Or qiladimi? Kimsan polkovnik. Uchraganki militsiya zoti boʻlsa, hammasi yogʻochdek tik kotib, chestь beradi. Oʻzingga nima kerak?
Lutfi. Hech narsa kerakmas.
Sotti. Sleduyushiy.
Mahkam bilan Boʻston kiradi. Ular kampirga salom berib oʻz uylari tomon keta boshladilar. Kampir ularni toʻxtashga undab imo qiladi. Ikkovlari nima gapligini darrov payqab shoshib choʻntak kavlay boshlaydilar.
Farmon. Juftakni urib qochib qolmoqchimidilaring?
Mahkam. Oz boʻlmasa esdan chiqay degan ekan-da. Hozir, hozir boplaymiz.
Farmon. Hammang ham shunaqasanlar. Maosh olganda eslaring kirdi-chiqdi boʻlib qoladi.
Mahkam (yonidan hamyonini olib ichidagi pullarni, hatto tanga-chaqalarini ham onasining oldidagi dasturxonga toʻkadi). Boʻldimi? Qutuldimmi?
Farmon. Yoʻq, hali boʻlgani yoʻq. Nega oqsayapsan? Oyogʻing ogʻriyaptimi? Qani, oʻsha ogʻrigan oyogʻingni tuflisini yechgin-chi.
Mahkam. Iye, iye, qoʻying-e.
Farmon. Yech deyapman.
Mahkam. Oyi, qiziqmisiz? Kelinlarim oldida mulzam qilmang.
Farmon. Gapni aylantirma, yech.
Mahkam. Xoʻp boʻladi, mana.
Farmon. Yoʻq, oʻng oyogʻingnikini yech.
Mahkam. Xoʻp.
Farmon. Nima, oʻng bilan chapni farqiga bormay qoldingmi? (Mahkam oʻng oyogʻidan tuflini yechadi. Kampir tuflini ichiga qoʻlini tiqib 25 soʻmlikni topadi.) Bu nima?
Mahkam (oʻzini goʻllikka solib). Iya, qiziq boʻldi-ku? Yo tavba! Buni bu yoqqa kim tiqib qoʻyipti? Yo tavba! Men buxgalterman-a.
Farmon. Men pulni hididan bilaman. Bilib qoʻy, pulni yutvorsang ham topaman. Koʻzlarim rengen boʻlib ketgan. Bor, ketaver. (Mahkam asta keta boshlaydi.) Sotti, 25 soʻmni ham yoz!
Boʻston (sumkasidan pul olib uzatadi). Mana, shu desangiz, oyijon.
Farmon. Shu desangiz demay gapir. Hammasi shumi?
Boʻston. Oyijon.
Sotti kampirning qulogʻiga shivirlaydi.
Farmon. Nega koʻp?
Boʻston. Yana aliment yuboriptilar. Ammo bu pulga, shu desangiz... bolamning oʻziga velosiped olib bersam degandim.
Farmon. Sotti, pulni menga ber. Ellik soʻm ekan-a. Pochtadan oʻziga qaytarib yubor. Men bunaqa puldan hazar qilaman. Bolani oʻzim boqqanman. Bu yogʻiga ham qurbim keladi. Velosipedni oʻzim olib beraman. (Pulni Boʻstonga beradi.) Pochtadan joʻnatib kvitansiyasini oʻzimga koʻrsatasan. (Sottiga). Oʻsha eski eri oʻlgurning ishxonasiga mening nomimdan xat yozib ber. Ikkinchi pul yuborma, deb yoz. Yuborsa partkomga yozib sharmandasini chiqazaman. Oʻzingga nima kerak?
Boʻston. Shu desangiz...
Farmon. Shu desangiz demay gapir!
Boʻston. Xoʻp boʻladi, oyijon. Shu desangiz... ishxonamiz yonidagi doʻkonga yaponcha jemper kepti. Shundan bittagina olsam. Shu desangiz... iltimos, oʻshandan bittasini olib bering. Jon oyijon, iltimos.
Farmon. Tavba, yaponchasini kiygilari kepti. Oʻzimizniki teshib chiqadimi? Bozorda ivirsib yuradigan qayoqdagi qalangʻi-qasangʻi xotinlarning egnida yaponcha jemper. Oʻshalarning tengi boʻldingmi? Odamlarga hayronman, xoʻrozqandni ham chet elniki boʻlsa yalayman, deydi. Jempering hali yap-yangi, Sottinisa, sen mashinadan benzin quyib, jemperini yuvib ber. Besh-oʻn kun hidi kelsa ham oʻzi oʻlgur top-toza boʻladi.
Boʻston. Shu desangiz... xoʻp boʻladi, xoʻp...
Farmon. Oʻtaver... bor!
Sotti. Voy, sleduyushiy.
Muhayyo pildirab uyi tomon keta boshlaydi.
Farmon. Hoy, hoy, gʻildirak. Qayokqa?
Muhayyo eshitmagan boʻlib unga qaramaydi.
Farmon. Hoy gʻildirak, hoy mulьtfilьm! Sizga aytyapman. Quloqni tom bosganmi?
Muhayyo (noiloj toʻxtaydi). Nima deysiz, oyijon?
Farmon. Bu yoqqa kelnng, koqindiq. Boʻylaringizdan oʻrgilay, yaqinroq keling. Karmonni oching, girgitton. Nima boʻlsa hammasini soching, qoqindiq.
Muhayyo (sumkasini uning oldiga qoʻyadi). Mana, sumkaniyam ola qoling.
Farmon (ichidagi pullarni olib, sumkaning oʻzini surib qoʻyadi). Bu yogʻi oʻzingizga buyursin. Sizga nima kerak, oʻrgilay?
Muhayyo. Haligi... voy... orqa tomonidan tugma qadaydigan narsadan...
Farmon. Nima balo ekan? (Sotti Farmon bibining qulogʻiga shivirlaydi.)
Sotti. Oʻlsin, lefchik-da!
Farmon. Yoz. Otini aytmay, narxini yozsang, oʻzim tushunaman. Boʻldimi?
Muhayyo. Importniysidan boʻlsa.
Farmon. Voy, importniysi kerakmi? Chiti ham boʻlaveradi. Teshib chiqmaydi.
Koʻchadan Oʻrinboy voy-voylab kiradi.
Farmon. Ha, nima balo boʻldi?
Oʻrinboy. Qornim, qornim burab ogʻriyapti.
Farmon. Voy, men oʻlmasam. Biron dori-pori qildingmi?
Oʻrinboy (qorniga bosgan grelkani koʻrsatib.) Hozir oʻtib ketadi. Yoʻlda aptekadan grelka oldimu choyxonadan qaynoq suv quydirib qornimga bosib kelyapman.
Farmon. Sovib qolgandir. Menga ber, toʻkib tashlab qaynoq suv quydirib beray.
Oʻrinboy. Judayam kaynogʻi boʻlmaydi. Hozir rosa tobiga kelgan payti. Menga tegmanglar.
Farmon. Yana oʻzing bilasan. Oʻzingdan oʻtganini oʻzing bilasan, bolam.
Oʻrinboy. Oyi, oyi, pulimni olinglar. Iltimos, pulni olinglar.
Pulni berib, inqillaganicha uyiga kirib ketadi.
Farmon. Sottiniso, buni ham yozing. Bolam bechora shu qorin ogʻrngʻidan sira qutulmadi-da. Yana pul ketqazib, grelka sotib olipti-ya. Uyga kelganda-ku, butilkaga issiq suv quyib berardik. (Ma’murga qarab.) Sen nega tirjayasan? Bor, akangga qara, yonida oʻtir!
Ma’mur. Hozir, oyijon.
Farmon. Oʻrgilay, Sottinso, «kirim daftari»ni yoping. Endi «chiqim daftari»ni oching.
Sotti. Mana, tayyorman, oyi. Iye, sleduyushiy.
Bashorat. Mana, oyijon.
Farmon (Bashoratga). Kam-koʻstingni ayt. Nima kerak?
Bashorat. Bir tovuqqa ham don kerak, ham suv kerak, degandek...
Farmon (gapini boʻlib). Maqol qoʻshmay gapir. Maqol ham oʻlsin, boʻlar-boʻlmasga suqulmay.
Bashorat. Maqol soʻz koʻrki, oʻzingizdan qolar gap yoʻq. Doʻst boshga, dushman oyoqqa qaraydi, degandek... Tuflimning rangi oʻchib, tumshugʻi yalpayib ketibdi.
Farmon. Usta Boqi oʻlgurga toʻgʻrilatib bersam boʻlmaydimi?
Bashorat. Eskini yamasang esing ketadi, degandek... Yetti marta tagiga charm qoqib bergan.
Farmon (Sottiga). Yoz. Tufli deb yoz. Yana nima kerak?
Bashorat. Yegan ogʻiz uyalar, «Qudachilik — ming yilchilik», oʻzingiz bilasiz, bittayu-bitta qizim. Koʻzimning oqu qorasi, haligi qudalarimni bir chaqirsam degandim.
Farmon. Quda, quda. Qudalaringni tinch qoʻy. Bunaqada boshingga chiqarib yuborasan. Ular xoʻp ziyofatimizni yeyishgan. Sarpolarni toʻqqiz-toʻqqiz qilib kiyishgan. Qiz uzatdingmi, endi jim oʻtir... Boʻldi, ketaver.
Bashorat. «Yuzga aytganni zahri yoʻq», «Olarda kirar jonim, berarda chiqar jonim», qoʻying, oyi. Ziqnaligingiz jonimga tegdi. Roʻzgʻorimni boʻlak qilib bering yo meni javobimni bering.
Farmon. Nima?
Bashorat. Ketaman.
Farmon. Qayoqqa?
Bashorat. Oyimnikiga.
Farmon. Yoshing ellikdan oshib qolgan boʻlsa, oying necha yoshdaligini oʻziyam bilmasa. Senga koʻzi uchib turgandir. Borsang tanirmikan?
Bashorat. Nega tanimas ekanlar?
Farmon. Koʻzi koʻrmay qolganiga oʻn yetti yil boʻlgan.
Bashorat. Oʻzimni koʻrmasalar, ovozimdan taniydilar.
Farmon. Qulogʻini tom bosib qolganiga yigirma yilcha boʻlib qolgan. Qulogʻini ostida zambarak otsang ham eti seskanmaydi.
Bashorat. Oyim koʻrmasalar ham, ovozimni eshitmasalar ham hidimdan biladilar.
Farmon. Senda hid qoptimi?
Bashorat. «Ichingdan chiqqan baloga, qayga boray davoga» — yaxshimanmi, yomonmanmi — oyimni farzandiman. Oyim mendan tonmaydilar. «Koʻngʻiz bolasini oppogʻim deyar ekan, tipratikon yumshogʻim deyar ekan», «Har kimniki oʻziga, oy koʻrinar koʻziga».
Farmon. «Koʻp gap eshakka yuk».
Sotti. Sleduyushiy.
Hakim kiradi.
Farmon. Yaxshi kelding, bolam. Akangga dori-pori qilib ber.
Hakim akasining uyi tomon yuradi.
Toʻxta. Avval men bilan raschyot qilib ket. Xotining qani?
Xakim. Mana, hu ana...
Farmon. Boʻpti, ketaver.
Mehri kiradi, pulni beradi.
Sotti. Sleduyushiy.
Farmon (Mehriga). Senga nima kerak?
Mehri. Har bir meditsina personali akademik Ivan Pavlov nazariyasiga binoan, shaxsiy gigiyenani oʻziga shartli refleks qilib olishi kerak.
Farmon. Gapni gʻijimlamay gapir. Muddaongni ayt.
Mehri. Meditsina hamshiralari manikyur qilib yurishlari shart...
Farmon. Tirnoq boʻyaydiganmi? Xina qoʻya qolsang boʻlmaydimi?
Mehri. Xina, bu xina akademik Ivan Pavlov hayitda...
Farmon (Sottiga). Xinani hayitda qoʻyarkan. Xoʻp, mayli, harna boʻlsa ham doʻxtir degan oti bor. Kimsan Farmon bibining kelini, degan oti bor. Necha pul turadi?
Sotti. Yetti soʻm oltmish tiyin.
Farmon. Yetti soʻm yoz. Oltmish tiyinini oʻzing topasan. Oltita ovsiningdan 10 tiyindan olsang, oltmish tiyin boʻladi. Ular ham foydalanishadi. Bilib qoʻy, bptta oʻzingga emas. Boʻldi, ketaver.
Oʻgʻillar u yoqdan bu yoqqa zakuska koʻtarib oʻta boshlaydilar.
Nima balo. Bu yoqqa serqatnov boʻlib qoldilaring?
Asqar. Akamdan xabar olyapmiz.
Farmon. Akangni tinch qoʻyinglar. Kasal odamni notinch qilmanglar. Birpas joni orom olsin. Xoʻsh, (Nigoraga.) bunga hech narsa kerakmas. Kelinlik sarpolari yap-yangi turipti. (Sottiga.) Oʻzingga nima kerak? Senga nima ham kerak boʻlardi. Hamma vaqt uydasan. Tamom, daftarni yop.
Komil kirib, indamay pul berib chiqib ketadi.
Sotti. Shu oʻgʻlingiz juda boshqacha-da. Oʻzi pulini olib kelib beradi-ya.
Farmon. Ha, nimasini aytasan? Qani endi, elektrdan, gazdan, telefondan, vodoprovoddan qancha qarzimiz bor. Opchiq qogʻozini.
Sotti. Hisoblab qoʻyganman. Hammasi 43 soʻm.
Farmon. 43 soʻm? Voy-boʻ... Hoy, bunaqada tilladan togʻing boʻlsa ham, yemirilib ketadi-ku. Bitta chiroqni yoqqanda, bittasini oʻchirish kerak. Schyotchik oʻlgur gʻir-gʻir qilib pulni soʻrib ketaveradi. Boʻldingmi, Sotti? Hammasi necha pul boʻpti?
Sotti. Boʻldim. 925 soʻmu 74 tiyin.
Farmon. Boʻpti, bor endi, uydagilarni opchiq. (Sotti pijamalarni opchiqadi.) Mulla akalaringni chaqir.
Sotti. Mulla akalaru!..
Oʻgʻillar uylaridan chiqishadi. Sotti oʻgʻillarga bir xil pijamalarni tarqata boshlaydi.
Farmon. Uyda kiyishga. Oʻrinboyginam, tuzuk boʻlib qoldingmi?
Oʻrinboy. Oyijon, bu modadan qolgan-ku. Iye, inkubatordan chiqqanday boʻlib ketdik-ku.
Hakim. Bolьnitsa desak ham...
Farmon. Koʻp vaqillamalaring. Qani, uyingga bor hammang.
Oʻgʻillar. Rahmat, oyijon.
Ketishadi.
Farmon. Kelinlaru... Chiq hammang.
Kelinlar chiqib kelishadi. Sotti ularga xam bir xil xalat tarqatadi.
Farmon. Kir qilmay, hadeganda kir mashinasiga solavermasdan kiyinglar. Kiypm deganni dazmol toʻzitadi. Hadeb dazmol bosavermanglar. Xoʻpmi? Muborak boʻlsin.
Kelinlar. Rahmat, oyijon.
Farmon. Qani, uylaringga boringlar. (Ketishadi.) Sottiniso, qani «kirim daftari»ni yopib, «chiqim daftari»ni oching-chi.
Sotti. Xoʻp.
Bir qoʻlida «VEF» radiosi, bir qoʻlida gazeta bilan Usta Boqi kiradi. Radioda manqa ashula gʻirillab eshitilib turipti. Derazadan Nigora ularga qarab turadi.
Farmon. Tagʻin qanaqa shum xabar topib kelding? Tinchlikmi?
Usta Boqi. Endi shunaqa boʻp qopti. Xafa boʻlmaysiz-da.
Farmon. Nima boʻpti?
Usta Boqi. Gazetada jindak turtib oʻtishipti.
Farmon. Nima boʻpti?
Usta Boqi. (gazetani koʻrsatib) Jindek turtib...
Farmon. Kimni?
Usta Boqi. Siznp.
Farmon. Meni? Oʻqi, oʻqi-chi!
Usta Boqi. (oʻqiydi). «Keyingi paytlarda qaynonalar bilan kelinlar oʻrtasida jiddiy konfliktlar sodir boʻlmoqda...»
Farmon. Sekinroq oʻqisang-chi. Kar emasman, eshitaman.
Usta Boqi. «Oʻtmish sarqiti boʻlgan bu yaramas odat xanuzgacha baxtiyor oilalarimizga zahar solib keladi».
Farmon. Turgan joyidan oʻqi.
Usta Boqi. «Toshkentlik qaynonalar...» Mana eshitdingpzmi? «Toshkentlpk qaynonalar, Hojinisaxon, Oyshaxon, Sultonxon aya va boshqalar tomonidan...» Eshitdingizmi? Va boshqalar tomonidan... kelinlarga boy-feodallarcha muomala qtlinayotganini biz alohida ta’kidlab oʻtampz. Ushbu felьeton yuzasidan oʻz fikr va mulohazalaringizni yozib yuborishingizni soʻraymiz». Tamom.
Farmon. Meni otim chiqmadi-ku? Meni otim yoʻq. Meni otim yoʻq.
Usta Boqi. Chiqdi-ku.
Farmon. Qani?
Usta Boqi. «...va boshqalar» degani siz deganida.
Farmon (jahl bilan sapchib oʻrnidan turib ketadi). Seni bu yoqqa kim chaqirdi? Xotpn-xalaj bor uyga indamay bostirib kiraverasanmi?
Usta Boqi. Koʻp oʻdagʻaylamang. Men sizni ogohlantirgani kelgandim. Yaxshilik qilmoqchi edim. Spz esa, yaxshilikni bilmadingiz. Gazetada «ushbu felьeton yuzasidan oʻz fikr va mulohazalaringizni yozib yuborishingizni soʻraymiz» deyilgan. Men ham fikr va mulohazalarimni yozib yuborsam, sizniyam familiyantpz felьetonga aniq yoziladi.
Chiqib ketadi.
Farmon. Hoy, Boqijon, toʻxta! Men tushunmapman. Kelinim somsa yopyapti, issiqqina ikkitasini yeb ket. Choy ham tayyor. Boqi, toʻxta. (Boqi quloq solmay ketgach.) Voy, endi nima qildim? Bu meni gazetaga felьeton qildirib, sharmanda qilmasa goʻrga edi-ya. (Eshik taqillaydi.) Qara, Sotti, kim kelyapti?
Sotti chiqib ketadi. Bir ozdan keyin boʻyniga magnitafon osgan r a d i o m u x b i r ni boshlab kiradi.
Muxbir. (indamay atrofni aylanib, oʻziga kerakli ob’ektni qidira boshlaydi.) Salom, oʻrtoq Boboyeva!
Farmon. (ogohlantirib). Meni oʻgʻlpm melisa.
Muxbir. A? Yaxshi.
Sotti. Meni erim institutda domla.
Muxbir ob’ekt qidirishda davom etadi.
Farmon (xavotirlanib). Hoy, kim bu? Nega soʻramasdan eshikni ochasan?
Sotti. Oʻzingiz och dedingiz-ku.
Farmon. Men och desam, soʻramay-surishtirmay ochaverasanmi?
Sotti. Qayoqdan bilay?
Farmon. Hoy toʻxtasang-chi, kimsan oʻzing?
Sotti. «Toʻxta» degandan keyin toʻxtang-da!
Muxbir. Menmi? Men rejissyorman, radiodan...
Farmon. Haligi qoʻlini mana bunaqa qiladiganmi?
Muxbir. Yoʻq, u dirijyor. Rejissyor bu... muxbir-da. Mana dokumentim.
Sotti. Ha-ha, rejissyor ekan.
Farmon. Rejissyor.
Sotti. Oyi, sizni ovozingizni yozgani kepti.
Farmon. A? Shundaymi? Men ashula aytishni bilmapman-ku.
Muxbir. Lutfi Boboyeva sizni keliningiz boʻladimi?
Farmon. Sotti. Lutfi oʻlgur meni sotipti.
Sotti. E, yoʻgʻ-e, sotsa men bilardim. Sotgani yoʻq.
Farmon. Kelinim Lutfi Boboyevaning eri polkovnik. U meni eng yaxshi koʻrgan kelinlarimdan biri.
Muxbir. Menga shu kishi haqida reportaj yozishni topshirishgan edi. «Yulduz» firmasiga borib sex boshliqlarp bilan gaplashdim. Ularning fikrlarini ham yozib oldim. Endi uyda — oila sharoitida qanday yashayotganlarini yozib olmoqchi edim. Shuning uchun sizning kelinlarpngiz toʻgʻrisida aytadigan iliq gaplaringiz kerak. Siz aytib turasiz, men yozib olaman.
Sotti. Ana, oyi, ovozingizni radioga yozib ketar ekanlar.
Farmon. Iya, shundaymi? Hoy, Sottiniso, dasturxon yoz. Tezda choy-poy olib kel. Boʻlmasa, oʻgʻlim, men aytay, siz yozing. Kelinginam biram moʻmin, biram qobil. Hamma ishni oʻzi qiladi. Pazandaligini aytmaysizmi?
Muxbir. Hozir, oyijon. Bilasizmi, menga fon kerak edi-da.
Farmon. «Pon?» Yoʻq, bizda «pon» yoʻq.
Muxbir. Fon, fon.
Farmon. «Pon»ing nimasi?
Muxbir. Yaxshisi, kelinlaringizni chaqiring, oyijon.
Farmon. Kelinlarni nima qilasan? Ulardayam «pon» yoʻq.
Muxbir. Men ularnn fon qilaman.
Farmon. Kelinlaru... Chiq hammang. (Kelinlar chiqishadi.) Manavu mulla akalaring sizlarni «pon» kplarmish. Radiodan kepti. Rejissyor.
Kelinlar. «Pon?»
Muxbir. (kelinlarga yaqin borib). Bilasizlarmi, opajonlar, fon, bu...
Farmon. Hoy, rejissyor. Ularga yaqin bormay bu yoqdan turib gapir.
Muxbir. Xoʻp, xoʻp.
Farmon. Oʻt bu yoqqa! Hoy, senga aytyapman!
Muxbir. Mana oʻtdim. Bilasizmi, opajonlar, menga fon kerak. Ya’ni ish protsessining ovozi. Ha, aytganday, Lutfixon Boboyeva kim?
Lutfi. Men.
Muxbir. Siz qozon bilan kapkir olib chiqing.
Farmon. Nima balo, ovqat qilmoqchimisan?
Muxbir. Yoʻq, menga ovozi kerak.
Farmon. Boʻpti, bor, olib chiq.
Lutfi qozon bilan kapkir olib chikadi.
Muxbir. Bu yoqqa olib keling! (Lutfiga.) Faraz qilingki, siz osh qilyapsiz. «Hoy ovsin, toʻgʻralgan sabzini olib kelinglar», «xoʻp boʻladi». «Hoy ovsin, guruchni yuvib keling», deysiz yana. Sizlar esa «hozir» deysizlar. Xullas, siz, oʻrtoq Lutfi Boboyeva, judayam xushmuomalalik bilan kapkirni qozonga urib, ovqat qilyapsiz. Tushunarlimi? Men qoʻlimni tushirishim bilan boshlaysiz. Xoʻsh, xoʻsh, endi tak... kechirasiz, kelinlaringiz orasida mayin kuladigani bormi?
Farmon. Ha, bor. Mana, Sotti juda mayin, juda chiroyli kuladi.
Muxbir. Siz bu tomonga oʻting. Demak, sizga vazifa bunday. Hovlidagi kelinlarni xursandchiligini, sizning kulgingiz orqali berishimiz kerak. Shunday xushchaqchaq kulingki, radio tinglovchilarimiz, «ettita ovsinning ahilligini qaranglar», deb taajjublanib, havas qilsinlar. Kulgingiz tabiiy chiqsin, yurakdan berilib kuling. Xoʻsh, siz, onajon, «radio mikrofoni Farmon bibining muhtasham hovlisi oʻrtasiga oʻrnatilgan» deganimdan keyin, sizga mikrofonni tutaman. «Hi», deb gapimni tasdiqlaysiz. (Choy hoʻplab.) Demak, boshladik. Toʻxtang, toʻxtang, men oʻzim qoʻlimni tushirib ishora qilaman.
«Qadrli radio tinglovchilar, «Yulduz» firmasining ilgʻor tikuvchisi Lutfixon Boboyevaga bagʻishlangan eshittirishimizni boshlaymiz. Biz radio tinglovchilardan qaynona bilan kelinlar ahil yashamayotganligi haqida koʻplab xatlar olamiz. Shu xatlarga javoban biz mikrofonimizni yetti kelin bilan ahil yashayotgan oila — Farmon bibining muhtasham hovlisi oʻrtasiga oʻrnatganmiz». (Qoʻlini tushiradi.)
Farmon. Hi...
Muxbir. Yomon chiqsa, qirqib tashlaymiz. «Yetti qavat koʻrpacha ustida nuroniy bir onaxonimiz oʻtiribdilar. Bu kishi yetti oʻgʻil, yetti kelinning onasi. Qirq bir nevaraning buvisi. Shu xursandchilikdan foydalanib, Boboyevalar bilan tanishtirib oʻtmoqchiman. Lutfixon Boboyeva oilada pazanda, xushmuomala, qoʻllari gul kelinlardan biri. Hozir Lutfixon aya hovlida osh qilyaptilar. (Qoʻlini tushirib, imlaydi.) Mana, oʻng tomonimizda esa, oltita kelin bir-biri bilan inoq boʻlib roʻzgʻor ishi bilan shugʻullanyapti. Biri sabzi toʻgʻragan, biri hovliga suv sepgan, biri oʻsma siqqan, biri erini shimiga dazmol bosgan, biri... Xullas, bu oilada qaynona bilan kelinlarni oralaridan qil oʻtmaydi. Bu hovlida doim osoyishtalik hukm suradi. Mana, baxtiyor kelinlarning kulgisini bir eshiting-a. (Qoʻli bilan imo qildi.)
Sotti yoqimsiz kuladi.
Muxbir. Stop! Stop! (Sotti toʻxtamaydi.) Stop deyapman. (Farmonga.) Ayajon, toʻxtating!
Farmon. Hoy, Sotti, toʻxta, tagʻin nima deysan?
Muxbir. Boʻlmadi. Be«fon» yozamiz.
Farmon. Yoʻq, «fon» bilan yozmasang boʻlmaydi. «Fon» bilan yozasan. (Muhayyoga.) Hoy, sen ham kul!
Muxbir. Yoʻq, yoʻq, oyijon, kerakmas. Rejissyor sizmi, menmi?
Farmon. Bu uyda men rejissyor. (Mehriga.) Sen ham oʻt! Uchaloving yaxshilab kul. (Kelinlar zoʻrma-zoʻraki kuladilar. Muxbir «stop», «stop» deganicha ularga murojaat qiladi. Axiri ularni toʻxtatadi.) Yana nima deysan?
Muxbir. Ne udovletvoryayet.
Farmon. Nima?
Muxbir. Qanoatlantirmaydi. «Be«fon» yozsak, zoʻr chiqadi.
Farmon. Yaxshi chiqadimi ishqilib? Boʻpti, senlar boraver. Bu meni ovozimni yozarkan. Xoʻsh, boʻlmasa, men gapiraman. Meni erim rahmatlikni Azim sher deyishardi. Hamma bedanaga ishqivoz boʻlsa, u kishi fonusga ishqiboz edilar. Doim fonus koʻtarib yurardilar.
Muxbir. Toʻxtang. Eringizni nima aloqasi bor? Lutfi Boboyeva haqida gapiring.
Farmon. Lutfi Boboyeva mening eng yaxshi koʻrgan kelinim boʻladi. Unga oʻzim tarbiya berganman. Moʻmin, qobil bola. Uy ishlarini oʻynab-kulib bajaradi. Hurmatimni qiladi. Pazandaligini aytmay qoʻya qolay. Lagʻmonni sochning tolasidek ingichka choʻzadi, chuchvarani danakdek tugadi. Yopgan nonlari lolaga oʻxshab qizaradi. Ham ishda, ha.m roʻzgʻorda ilgʻor boʻlgan sevikln kelinim bilan faxrlanaman. Men umuman er-xotinning ishiga aralashmayman. Olgan maoshi bilan ishim yoʻq. Kam-koʻstiga yaratsin, deb oʻzlariga qoʻyib beraman.
Muxbir oʻrnpdan turib, narsalarini yigʻishtirib keta boshlaydi.
Farmon. Hoy, hoy, yozib boʻldingmi? Meni ovozimnp yozganingga radio pul toʻlaydimi? (Muxbir boshini irgʻaydi). Meni familiyamni bnlasan-a? Boboyeva boʻlaman. Adresimni bilasan. Pulni albatta yubor. Men pensionerman. Esingdan chiqmasin.
Muxbir chiqib ketadi. Eshik taraqlab ochiladi, hovliqib Usta Boqi kiradi.
Farmon. Yana qaiaqa shum xabar olib kelding?
Usta Boqi. Ma’muringiz yana toʻyga boripti. Eshityapsizmi? Mahkam qassob toʻy qilyapti. Ma’mur oʻrtaga tushib olib, rubob bilan rosa ashulani olyapti. Eshiting, quloq soling-a. Doʻppisiga rosa pul qistirishipti. Ikki chakkasp pulga toʻlib ketdi.
Farmon (sapchib oʻrnidan turib ketadi. Sottiga buyuradi). Yur. (Usta Boqiga.) Sen ham yur!
Uchovlari shoshib chiqib ketishadi. Bir ozdan keyin koʻcha tomondan ularning ovozi eshitiladi.
Sotti. Taksi!
Farmon. Hoy, taksi!
Usta Boqi. Toʻxtadi. Yuguring!
Kelinlar ayvon oldiga yugurib chiqishadi. Nngora ularning ahvoliga kuladi.
Kelinlar. Chaqirdilarmi?
Nigora. Hech kpm chaqirgann yoʻq. (Yana kuladi.)
Bashorat. «Menam edim seningdek, sen ham boʻdarsan meningdek». Kulmang, oʻrgilay, kulmang.
Nigora. Kulayotganim yoʻq. Beri kelinglar. Oʻtiringlar, opalar. Ahvolingizni koʻrib, achinib ketyapman.
Bashorat. Kelganingpzga endi oʻn kuncha boʻldi. Hech gapdai xabaringiz yoʻq. Bu uydagi kelinlar tuxum bosib, joʻja ochishdan boshqa hamma ishni qilishadi.
Nigora. Nahotki, sizlar shunga chidab yuribsizlar?
Bashorat. Ilojimiz qancha? Qaynonangiz bir puflasa, shamol, toʻpolon boʻlib ketadi. Uxlaganda ham ikki koʻzini ochib yotadi. Biror yoqqa ketsa, Sottixon degan shpionini postga tashlab ketadi.
Nigora. Shu ahvolga chidab yuraverasizlarmi? Boʻlmasam bir xotirjam gaplashar ekanmiz-da. Masalan, men bu ahvolda, erksiz quldek yashashga aslo rozi emasman. Nahotki yetti kishi, bir kishiga bas kelolmaymiz. Oʻylab koʻring, mening tarafimga oʻtsangiz, hammamiz bir yoqadan bosh chiqarib kurashsak, bu uydagi tartib-intizom albatta oʻzimiz xohlagancha boʻladi.
Eshik taraqlab ochiladi. Farmon bibi Ma’mur ning qoʻlidan sudrab kiradi.
Farmon. Mana, koʻringlar bu tasqarani. Voy, sen kimga oʻxshading? Otang moʻmin, qobilgina odam edi. Sabr-qanoatli edi. Bitta akang buxgalter, bittasi tergovchi, bittasi polkovnik, bittasi doktor, bittasi ekonomist, nimangga yetkazolmayapsan? Bizni el-yurt oldida sharmandamizni chiqarding-ku, yaramas. (Musht oʻqtalib kela boshlaydi. Asqar uning yoʻlini toʻsadi). Qoch, sen nari tur. Oʻldiraman bu artistni.
Asqar. Yoʻq, bu artist emas. Bu — artistlarga isnod keltirib yurgan otarchi. Urgan bilan bu yaramas otarchini tuzatib boʻlmaydi. Yaxshisi 15 sutkaga qamab qoʻyish kerak.
Ma’mur. Ashula aytganni qamash kerak, degan qonun yoʻq. Ashula aytganni qamashsa, bittayam ashulachi qolmas edi.
Komil. Hukumat qamamasa, oʻzim yertoʻlaga qamab qoʻyaman.
Ma’mur. Yertoʻla zax, ovozim oʻtirib qoladi.
Lutfi (tamosha zalini koʻrsatib). Oyi, qarang, shuncha odam qarab turibdi-ya!
Farmon (zalga qarab). Sharmanda boʻldim. Uyga kiringlar! Bu yaramas bilan ichkarida gaplashaman. Darvozani bekit! Bekit! Bekit, deyapman!

Parda.
Uchinchi Parda
Parda oldidagi voqea.
Usta Boqi allaqanday qoʻshiqni xirgoyi qilib tufli yamayapti. Farmon bibi choynak-pisla koʻtarib kiradi. U sal xomushroq.
Usta Boqi. Keling, general? (unga taburetka qoʻyib beradi.) Tinch-omonmisiz? Kelinlar tinchmi? Nevaralardan xabar bormi? Sal xomushroq koʻrinaspz?
Farmon. Soʻrama, ustam. Tushlarim alagʻda-chalagʻda boʻlyapti. Otaginang har kuni tushimga kiradi.
Usta Boqi. Tushga nimalar kirmaydi, deysiz. Kecha mening ham tushimga Azim amakim kiriptilar. Negadir xafaroq koʻrindilar. Gap soʻrasam yuzlarini teskari oʻgirib oldilar.
Farmon. Iya, sening ham tushingga kirdilarmi? Bunda bir gap bor. Cholim bechoraga bu dunyodagi ishlardan birontasi ma’qul boʻlmay arvohi chirqillab qolganga oʻxshaydi. Sizga nima boʻldi, desam indamaydi. Hoy, sizga nima boʻldi, desam yana indamaydi. Oxiri etagiga yopishib olganimdan keyin, aytadigan gapini aytdi.
Usta Boqi. Nima dedilar?
Farmon. Kelinlaringni nega qiynaysan? Ularni oʻz holiga qoʻy, deydi.
Usta Boqi. Iya, doʻppini olib qoʻyib oʻylaydigan gap aytibdilar-ku.
Farmon (choy quyib ustaga uzatadi). Juda yuragim siqilib ketdi. Sen bilan birpas gaplashib, chigilimni yozay dedim. Har qalay sen cholimni qadrdoni eding. Ovozginasini eshitgansan.
Usta Boqi (choy hoʻplab). Agar Azim otam «kelinlaringni tinch qoʻy» degan boʻlsalar, bunda bir gap bor. Menga qarang, qariganingizda shular bilan adi-badi aytishib sizga nima zarur. Keling, oʻz hollariga qoʻyvoring. Bilganlarini qilishsin.
Farmon. Shundoq deysan, Boqijon, bu lapashanglar roʻzgʻor tutishni eplayolisharmidi. Axir yetti oila yettiga boʻlinib ketsa, bir-biridan mehr qochadi. Bir-biriga begona boʻlib ketishadi.
Usta Boqi. Men sizga aytsam, General, yaqindagi tishlashadi, uzoqdagi kishnashadi, bildingizmi? Bir-birppp sogʻinib, qadr-qimmatli boʻlishadi.
Farmon. Shundoq deysanu, Boqijon, bularning boshini bir qilgunimcha naq oʻlib boʻlganman-a. Shuncha yil yiqqan-terganlarpmni sovurib yuborishadi.
Usta Boqi. Old keliningizning yetti bolasi bor. Kenjatoyingizdan boshqa hammasi bir uy bolaning ota-onasi. Roʻzgʻorni shundogʻam eplashsinki. (Shirin oʻy surib.) Bir tasavvur qilib koʻring. Yetti kelin yetti qozonda ovqat qildi. Siz ayvonda, u yonboshingizda, bu yonboshpngizda bolish. Bir chekkadan kelinlar ovqat opkelishadi. Biri chuchvara, biri manti, biri kabob, biri somsa, biri lagʻmon, biri palov, yana biri joʻjaxoʻrozning shoʻrvasini koʻtarib keladi. Siz hammasini jindek-jindek tatib koʻrib oxiri ogʻzingizga yoqqanini olib qolasiz. Kelinlar ishdan kelganda sizga biri roʻmol, biri koʻylak...biri paypoq, biri jersi palьto, biri kremplen koʻylak... Ochigʻini aytsam, oqposhshoning onasi ham munaqa rohatni koʻrmagan.
Farmon (U ham xayolga beralib). Oh-oh, shundoq boʻlsa koshkiydi. Roʻzgʻori boʻlak boʻlgandan keyin mehri qochib, qayda koʻrdim qora eshagim, deb qolmasmikin.
Usta Boqi. Yoʻq, yoʻq, bolalaringiz bunaqa emas. Sizning tarbiyangizdan chnqqan bolalarning hammasida sifat belgisi bor.
Farmon. Bu gapni qoʻya tur. Amaking tushimga har kirganda fonusimni ehtiyot qil, mendan qolgan bu meros fonusni toʻngʻichim Oʻrinboyginamga ber, deyaveradi. Bu nima degani ekan?
Usta Boqi. Bunda katta gap bor. (Kuladi.) Ogʻaginamni bitta sirlarini ochib qoʻysam meni arvoh urmasmikin?
Farmon. Oʻzi nima edi-yu, arvohi nima boʻladi. Aytaver.
Usta Boqi. Otamning fonuslari sirli fonus edi. Menga ayting-chi, ota oʻsha fonuslarini biron marta yoqqanlarini koʻrganmisiz?
Farmon. Yoʻgʻ-e. Qirq yil birga umr koʻrib biron marta fonus yoqqanini koʻrmaganman. Ammo bir minut yonidan qoʻymasdi. Kunduzlari ham fonus oʻlgurni koʻtarib yurardi. Kechasi boshiga qoʻyib yotardi. Bir marta fonusiga kerosin kuyganimda, mendan soʻramay nega yogʻ quyasan, deb rosa qiyomat qilgandi. Jahli chiqib fonus piligini sugʻurib tashlab, ichini chayqab boshqatdan yogʻ quydirgani koʻchaga chiqib ketgandi.
Usta Boqi. Ha, balli. Otam rahmatlik fonusning ichiga kerosin quymasdilar. Aroq quyardilar. Koʻchalarda xoliroq burchaklarda toʻxtab fonus piligini miq-miq qilib soʻrardilar. Kechalari bosh koʻtarib, bir-ikki pilik soʻrib qoʻyardilar.
Farmon. Voy, qurib ketsin. Nega ogʻzingizdan qoʻlansa hid keladi, desam jigarim kasal derdi. Gap bu yoqda ekan-da.
Usta Boqi. Oʻlganni orqasidan yomonlab boʻlmaydi. Tushga kirganning gapidan chiqib boʻlmaydi. Otam nima degan boʻlsalar shuni qiling. Kelinlarni ozod qiling, fonusni Oʻrinboyga bering. Shunda tushingizga kirmay qoʻyadilar.
Farmon. Tirigida durustroq gap ogʻzidan chiqmagan cholimdan oʻlganda chiqadimi? Hay, men ketay, kelinlardan xabar olay, men yoʻgʻimda sulaymon oʻlib, devlar qutulgan boʻlmasin.
Usta Boqi. Har qalay arvoh arvoh-da. Kechalari bezovta qilmasin. Bir oʻylab koʻring.
Farmon hardamxayol, parishon bir alpozda chiqib ketadi.
Usta Boqi. Kampirning yuragiga kutqu solib qoʻydim. Uyga kirib rosa oʻylaydi. Gapim tomir-tomirigacha bordi. Endi kenja kelinni pishitib qoʻyish kerak. Sirayam boʻsh kelmasin. Kampir hozir ellik protsent yumshadi. Yana bir harakat qilsam shalvirab kelinlarining oyogʻi tagiga tushadi. Qani, bir qaray-chi, yana jazavasi tutib qolmadimikin. Hoy, kim bor, chegarani ochinglar! Och!
Asta parda ochila boshlaydi.
Saxnada Sotti bilan Farmon bibi. Telefon jiringlaydi. Sotti telefonga yuguradi, trubkani olib gaplasha boshlaydi.
Farmon. Kim ekan bemahalda telefon qoqadigan?
Sotti. Katta qudangiz, «shu desangiz»ni onasi.
Farmon. (trubkani olib). Labbay? Voy qudaginamdan oʻrgilay, eson-omon yuribsizmi? Ha, xudoga shukur. «Shu desangiz»ni kamroq gapiring, miyam achib ketdi. Oqtoshga borib keldim. Nevaralaringiz chopqillab yurishipti. Xoʻp, oʻrgilay, xoʻp. «Shu desangiz» unaqa jim boʻlib ketmang. Xoʻp, xoʻp, albatta boraman. Qizingizga ham aytib qoʻyaman. (Trubkani qoʻyadi.) «Shu desangiz»ni kichkina singlisinn bir joyga fotiha qilishibdi. Toʻyga qarashib yubor demoqchi-da. Dardi boʻlmasa telefon qilarmidi? Hozir borib, qizini terisini kapron paypoqdek shilib olaman. Telefon qil deb, oyisiga oʻzi aytgan. (Darvoza qoʻngʻirogʻi chalinadi.) Qara-chi, Sotti, kim kelibdi? (Oʻzi uyga kirib ketadi.)
Nihoyatda yasangan oʻrta yashar bir xotin tugun koʻtarib kiradi.
Sotti. Kelsinlar.
Xotin. Farmon bibining uylari shumi?
Sotti. Ha, shu.
Xotin. Adashmagan ekanman. Oʻzlari bormilar?
Sotti. Hozir chaqiraman. Oyi, oyi, mehmon keldi.
Farmon. Kim ekan? (Chiqadi. Notanish xotinni koʻrib, hayron qarab qoladi.) Keling, oʻrgilay. (U bilan koʻrishadi.) Sotti, dasturxon yoz!
Sotti ayvonga koʻrpacha solib, dasturxon yozadi. Xotin ikki tugunni ayvon labiga qoʻyib oʻtiradi. Xotin dasturxonga fotiha oʻqiydi. Sotti samovar keltiradi. Hol-ahvol soʻrashadi.
Farmon. Aybga buyurmaysizu, sizni tanimayroq turibman.
Xotin. Ehtimol tanimassiz, sizning ta’rifingizni koʻp eshitganman, koʻpdan beri bir duongizni olay deb, orzu qilardim.
Farmon. Qadamlaringizga hasanot. Xush kelibsiz.
Xotin. Meni ham oʻgʻil-qizlarim bor. Ular ham sizning bolalaringizga oʻxshab, martabalikkina boʻlsa deb niyat qilganman. (Tugunni yechib, har xil sovgʻa-salomlarni Farmon bibining oldiga qoʻya boshlaydi.)
Farmon. Nima qilyapsiz? Qoʻying, ayb boʻladi.
Xotin. Voy nega ayb boʻlar ekan? Xudoga shukur, toparmon-tutarmon oʻgʻlim bor.
Farmon. Oʻgʻlingiz nima ish qiladi?
Xotin. Bazaga mudir. Sizga nima kerak boʻlsa, menga ayting. Gilam kerakmi, garnitur kerakmi, paxtagulli choynak-piyola kerakmi, hammasi bor.
Farmon. Hech narsa kerakmas.
Xotin. Mabodo kerak boʻlib qolsa deyman-da.
Farmon (shubhalanib). Bu xotinning ichida bir dardi bor. Bashorat kelinim aytganday: «Bir balosi boʻlmasa shudgorda quyruq na qilur». (Xotinga.) Ishqilib oʻgʻlingiz tinch-omon yuribdimi?
Xotin. Xoʻjalik ishidagi odamda tinchlik boʻlarmidi? Oʻzi yemay, yeganlarni koʻrolmaydiganlar koʻp.
Farmon (oʻzicha). Endi daromadini boshladi. Qani, avjini ham eshitay-chi.
Xotin. Yaqinda qiz chiqardim. Shuni gap-soʻz qilishibdi. Oʻgʻlimning ustidan u yoqqa yozishibdi, bu yoqqa yozishibdi, yashshamagurlar. Chaquvdan boʻlib, qamalib qoldi.
Farmon. Aybi yoʻq boʻlsa, hukumat adolat qilib qoʻyib yuboradi.
Xotin. Endi shundoq deysizu, onajon, harakat qilib qolgan yaxshi-da. Bir oʻgʻlingizning bojasi prokuror, bir oʻgʻlingizni tergovchi-militsiya deb eshitgan edim.
Farmon (ensasi qotib). Ha, shunaqaroq.
Xotin. Sizdek xotinning farzandi ona gapini oladi. Bir gaplashib shu ishni bosdi-bosdi qilib yuborsangiz, qanaqa boʻlarkin? Qiyomatli opa-singil tutinib ketardik.
Farmon. Nimalar deyapsiz?
Xotin (oʻzicha). Qiyomatli opa-singil boʻlib ketamiz, deganim yoqmadi. Puldan choʻz, deyolmay turibdi. (Farmonbibiga) Oʻrtaga tushing. Har qancha xarj boʻlsa, mana men turibman. Oʻgʻlimni turmadan chiqazsalar hech narsamni ayamayman. Ochiqchasiga gapirganimga xafa boʻlmaysiz.
Farmon. E, gap bu yoqda deng. Agar shu ishingizni toʻgʻrilab bersak, qancha pul bermoqchisiz?
Xotin. Besh ming. (Choy hoʻplayotgan Sotti qalqib ketadi. Uni koʻrgan xotin, jonlanib.) Oʻgʻlim chiqqandan keyin, yana 10 ming beraman. (Bu gal Sotti qiyqirib yuboradi.)
Farmon (avval Sottiga bir xoʻmrayib qaraydi, keyin oʻzini goʻllikka solib). Oʻgʻillarim koʻnarmikan? Ularni oʻzlari bilan gaplashish kerak. Sotti, hoy Sotti. (Sottini turtib oʻziga keltiradi.) Bor, mulla akalaringni chaqir.
Xotin. Onasiz axir, oʻgʻillaringizni koʻndiring. Bir ogʻiz gapga 15 ming olsangiz yomonmi?
Farmon. Xoʻp, koʻndirishga harakat qilib koʻraman.
Ichkaridan oʻgʻillari chiqishadi.
Farmon. Mana shular mening oʻgʻillarim
Oʻgʻillar. Assalomu alaykum!
Farmon. Hammasi meni hurmat qilishadi. Hozir soʻrayman. Bolajonlarim!
Oʻgʻillar. (qoʻllarini koʻksiga qoʻyib). Labbay, oyijon?
Farmon. Bolalarim, sizlarga harom tomoq yedirganmanmi?
Oʻgʻillar. Nima deyapsiz, oyijon?
Farmon. Shoshmanglar, sizlarga oʻgʻirlik qilgin, deb oʻrgatganmanmi?
Oʻgʻillar (qat’iy). Yoʻq.
Farmon. Meni bir gapimni ikki qilganmisizlar?
Oʻgʻillar. Yoʻq.
Farmon. Men oʻrtaga tushsam, pora olasizlarmi?
Asqar. Siz oʻrtaga tushmaysiz.
Farmon. Bordi-yu, oʻrtaga tushsam-chi?
Komil. Biz sizni izzat-hurmat qilamiz. Hamma aytgan gapingizni bajarganmiz. Ammo bu iltimosingizni oʻlsak ham bajarmaymiz.
Farmon. Bolajonlarim!
Oʻgʻillar. Labbay?
Farmon. Rahmat sizlarga! Rahmat. Endi eshitinglar. Manavi xotinning oʻgʻri, muttaham oʻgʻlini qamoqdan chiqarishimiz kerak ekan. Buning evaziga bu xotin bizga 15 ming soʻm berar ekan. 15 ming soʻm-a...
Asqar (telefon trubkasini olib). Ruxsat eting, oyi...
Farmon. Qoʻy, bolam, qoʻy. Endi sizlarga ruxsat. Boringlar! (Oʻgʻillari chiqib ketgach.) Endi, mehmon, bizni kechirasiz. Sizni iltimosingizni bajarolmaymiz. Boshqa iltimos boʻlganda mayli edi. Meni Bashorat kelinim aytganday: «Nima eksangiz, shuni oʻrasiz». Endi boring. Sovgʻangizni ham olib keting.
Xotin (ogʻir ahvolda qolib). Meni kechiringlar...
Ketadi.
Farmon. Voy buni qara-ya. Eshikdan halimday muloyim boʻlib kirib kelishidan bir balosi bor-ov, deb oʻylovdim-a. Bu yer yutkur ispikulon meni nima deb oʻylayapti oʻzi? Men u oʻylagan xotinlardan emasman-a! Hoy, Sotti, boʻl tezroq. Kiyinib chiq. Qudamnikiga kech qolamiz.
Sotti. Hozir, oyijon, hozir.
Ichkaridan olti kelin chiqadi.
Nigora. Rozi boʻladilar, koʻndiramiz.
Lutfi. Hammamiz iltimos qilsak, albatta koʻnadilar.
Bashorat. «Yaxshi gap bilan ilon inidan chiqar».
Muhayyo. Bordi-yu, urishib bersalar-chi?
Mehri. E, koʻp injiqlik qilmang. Boʻlmasa, planimizni buzib qoʻyasiz.
Kelinlar (Boʻstonga). Qoʻrqmang, ayting, aytavering.
Boʻston. Shu desangiz... oyijon... Men ham siz bilan borsam degandpm. Agar rozi boʻlsangiz, darrov kiyinib chiqardim. Shu desangiz...
Kelinlar. Xoʻp deya qoling, oyijon... Axir singillarini toʻylari-ya... Iltimos sizdan...
Farmon. Senlar jim tur. (Boʻstonga.) Sizga nima bor, oʻrgilay? Erga tegayotgan sizmi, singlingizmi? Toʻy maslahatinn sizsiz, oʻzimiz pishitib kelamiz.
Boʻston. Oyijon, shu desangiz... Men oyimning bosh bolasiman-a. Bormasam xafa boʻladilar.
Farmon. Shu desangiz... boʻlmasa siz boring, men qolay. Boʻldi, koʻp mingʻirlayverma. Bormaysan, gap tamom!
Sotti. Tayyorman, oyijon. Kalitni bering.
Farmon (kalitni beradi). Uf, nima balo surtding? Sasib ketibsan-ku?
Sotti. Tugmasini bossa, povillab otiladigan atirdan sepaman deb, adashib pashsha oʻldiradigan «Aerozol» oʻlgurni sepib yuboribman.
Farmon. Uf, nari tur-e! Mashinani oynasini ochib qoʻy. Hoy kelinlar, men ustilaringdan qulflab ketaman. Erlaring daydib samovar-pamovarga chiqib ketmasin. Urishmay, talashmay oʻtiringlar. Bugun otdix. Hech qayoqqa chiqmaysizlar.
Kelinlar. Mayli, oyijon, mayli. Mashina oynasini yopib oʻtiring, boʻlmasa shamollab qolasiz.
— Yaxshi borib keling.
— Sottixon, qudaxolamga ayting, oyimga yaxna choy qilib bersinlar.
— Tinch oʻtiramiz.
— Mashnnani sekinroq yurgizing.
Farmon (oʻzicha). Yo tavba, bularga bir narsa boʻlganmi?
Chiqib ketadi.
Boʻston. Erga tekkuncha qora yerga tegsam boʻlmasmidi?
Bashorat. Qoʻying, yigʻlamang, oʻzi shundogʻam yuragimiz siqilib turibdi.
Muhayyo. Bir qorindan talashib tushgan singillari toʻy boʻlaman deb tursa-yu, borolmasalar-a. Bu qanday gap boʻldi?
Nigora. Bu uy emas, turma.
Mehri. Kelinglar, bir hasratlashaylik.
Bashorat. Hasratga balo bormi? Hasrat qilaverib, qilaverib betimga ajin tushib ketgan. Oʻrta Osiyoning xaritasiga oʻxshayman. «Oyni etak bilan yopib boʻlarmidi», oʻrgilay. Menga qarang, Nigora, koʻzgʻolonni shu bugunoq boshlaymiz.
Nigora. Boʻpti, hoziroq boshlaymiz. Demak, birinchi vazifa eslaringizdami?
Kelinlar. Ha. Avval erkaklarni oʻz tomonimizga ogʻdirib olamiz. Keyin ular bilan maslahatlashib ish tutamiz. Hozir hovlida «biz bu uydan ketamiz» deb bakiramiz. Tushunarlimi? Qani, boshladik.
Kelinlar. Biz bu uydan ketamiz...
Mehri, Muhayyo va Boʻston joylaridan qimirlamay turadilar.
Nigora. Sizlarga nima boʻldi?
Muhayyo. Qandoq boʻlarkin-a?!
Mehri. Asab sistemamga ta’sir qilmasmikin?
Bashorat. E, lanj boʻlmay keting. Kemaga tushganning joni bir.
Muhayyo. Oyim bizni yeb qoʻymasmikinlar?
Nigora. Qoʻrqmang, kurash qurbonsiz boʻlmas. Boshladik.
Olti kelin bab-barobar, «bu uydan ketamiz!» deb qichkira boshlaydilar. Toʻxta yugurib chiqadi.
Toʻxta. Xoy, sizlarga nima boʻldi?
Nigora. Siz nari turing. Aralashmang!
Kelinlar. Boʻling, ovsin, chaqqon, chaqqon qimirlang.
— Mashnna chaqirdingizmi?
— Men tayyorman.
Kelinlar uylaridan yuklarini koʻtarib chiqishadi. Ularning shovqinidan erlari hayron boʻlib kirishadi.
Oʻgʻillar. Ha?
Nigora. Biz bu uyda, bunaqa sharoitda yashayolmaymiz. Hammamiz ketamiz.
Oʻgʻillar. Qayoqqa?
Kelinlar. Mikrorayonga.
Mehri. U yerdagi yangi uylar akademik Ivan Pavlov nazariyasiga mos. Hamma tomondan sanitariya qoidalariga rioya qilingan. Oshxonalarining devori oq chinnidan. Issiq suv bir yoqdan, sovuq suv bir yoqdan shildirab oqib turadi.
— Pollari parket.
— Xonalarini shamollatadigan ventilyatsiyasi bor.
— Vannaxonasi poshsholarning saroyiga oʻxshaydi.
— Kir yuvganda magʻzava tortadigan kanalizatsiyasini aytmaysizmi?
Nigora. Ana shunaqa ajoyib uylarga ketamiz.
Ma’mur. Boʻpti. (Muhayyoga.) Avval ikkovimiz alohida gaplashib repetitsiya qilib olaylik.
Ikkovi chikib ketadi.
Hakim. Har bir meditsina personali diagnozni bemor oldida qoʻymay, alohida xonada konsilium qiladi. Yuring.
Xotinini opkirib ketadi.
Asqar. Jonidan, siz mashhur tikuvchisiz. Kiyim deganni alohida xonada primerka qilinadi. Yuring, oʻsha yerda gaplaringizni bir primerka qilib olamiz.
Lutfi bilan chiqib ketadi.
Mahkam. Biz moliya xodimlari hisobdan adashib ketmaslik uchun alohida xonada hisob-kitob qilamiz. Yuring, qiladigan ishimizni choʻtga solib koʻray.
Boʻston n i opchiqib ketadi.
Komil. Bizning xotin hozir yoʻq. Malikai Dilorom kelguncha manavu romanni oxirlatib qoʻyaman. (Chiqib ketadi.)
Oʻrinboy. (Bashoratga). Siz bular ichida eng kattasisiz. Har bir gapni oʻlchab gapirishingiz kerak. Uning ustiga atelьemodni eng zoʻr bichiqchisisiz. Orqangizdan akademiklar, ministrlar, xalq artistlarining xotpnlari ergashib yuradi. Har bir gapni andozaga solib gapirishingiz kerak. Yuring, gapingizni andozaga solamiz.
Ikkovi chiqib ketishadi.
Toʻxta. Endi npma boʻladi?
Nigora. Bpttasi ham va’dasida turmadi-ya!
Kulis ortidan kelinlarning baqirgani, yigʻisi eshitiladi. Hamma oʻgʻillar uylaridan dodlab chiqishadi.
Hakim. E, oyim bilan ochiqchasiga gaplashishimiz kerak. Boʻlmasa, xotinlarimizdan ajralib qolamiz.
Nigora. Mulla akalar, men oyimni juda yaxshi koʻrib qoldim. U kishi juda ajoyib odam ekanlar. Hech kim oʻz aybini bilmaydi, deganlaridek, oyimlar oʻz ayblarini oʻzlari bilmayaptilar. Axir, oʻzinglar oʻylab koʻringlar. Mehmonga borolmasak, mehmon chaqirolmasak, xohlagan kiyimpmizni kiya olmasak, koʻnglimiz tusagan ovqatni pishirib yeya olmasak. Kinoteatrlarga borish u yoqda turspn, uyimizdagi televizorni faqat «Otalar soʻzi, aqlning koʻzi» boʻlganidagina koʻrsak. Men bu uyga yangi kelgan odamman. Leknn ahvollaringni koʻrib bunaqa yashab boʻlmasliginp bilib turibman. Sizlarning beparvoliklaringiz gʻashimni keltiryapti.
Mahkam. Kenja kelinning ta’nalari toʻppa-toʻgʻri, bu bir, yangi kelgan odam ahvolimiznn darrov biladi, bu ikki. Oʻzimiz sezmaymiz, oʻrganib ketganmiz, bu uch. Uyat, uyat, bu toʻrt.
Ma’mur. Biron joʻyali maslahat bering, koʻpni koʻrgan odamsiz, aka.
Mahkam. Men nima deyman, bu bir, mana, domla ganirsin, bojasi prokuror, zakon biladi, bu ikki.
Komil. Men bojam bilan oyimni yoʻlga solish uchun dunyodagi jami yuridik qonunlarning hamma moddalarini qoʻllab koʻrganmiz. Ish chiqmagan. Manavi tergovchi bir npma desin. Bunaqa ishlarning koʻpini hal qilgan.
Asqar. Biz onajonimizni juda yaxshi koʻramiz. Keksa odam, dillari ogʻrimasin, deb qattiq gapirmaymiz. Uyimizning ahvolini qarang, kelin, bu uyni buzish mumkin emasmish. Oyimni tarbiyalash u yoqda tursin, hatto mana bu uyni buzib, oʻrniga yangisini qurolmaymiz. Bu uyga hammamizning knndik qonimiz toʻkilgan emish. Uyimizni devorlarida dadamiz rahmatlikning panjalarini izi qolganmish. Oyimizdan bekitgan pulga yangi uyni loyihasini chizdirib qoʻyganmiz. Tayyor boʻlganiga bir hafta boʻldi. Shu hakda oyim bilan ochiqchasiga gaplashmoqchi boʻlgandim, foydasi boʻlmadi. Endi oʻzlaring bilganlaringni qilinglar.
Nigora. Sizlar hurmat qilamiz deb, qul boʻlib yuribsizlar-ku. Asqar aka, bu militsiya polkovnigining gapi emas. Siz qanchalab jinoyatchilarni toʻgʻri yoʻlga solib yuborgansiz. Oyimga nima boʻpti? Tuzatish mumkin.
Asqar. Qoʻlingizdan kelsa, marhamat, tuzating.
Nigora. Menga qoʻyib bersanglar, ertagayoq oyimni boshqacha qilib qoʻyardim.
Hakim. Siz bu ishni qilsangiz yarashadi. Hali oyim boʻyningizga minganlaricha yoʻq. Yana uch kun jim turib bersangiz, mulla mingan velosipeddek yuvosh boʻlib qolasiz.
Ma’mur. E, boʻlmagan gapni qoʻyinglar. Konkret gaplardan gapiringlar. Aka, aka, sizning kallangiz Gosplandek aniq ishlaydi. Bir ishlating. Mana bundoq qilib barmogʻingizni peshonangizga tirab, bir oʻylang. Jami suv qoʻshilmagan gaplar sizdan chiqadi.
Mahkam. Hammamiz bir mulohaza qilib olaylnk. Demak, oyim erkimizni qoʻlimizdan olib qoʻyganlar. Demak, biz erkimizni qoʻlga olish uchun kurashishimiz kerak. Ana, endi maqsadimiz aniq boʻldi. Har sohani oʻz ministrligi bor. Oyimga oʻxshagan kampirlarning ministrligi qayerda? Yoʻq.
Hamma. Toʻgʻri, yoʻq.
Mahkam. Toʻgʻri, yoʻq. Demak, oynmlarning ustlaridan hech qayerga shikoyat qilib boʻlmaydi. Kiyim gʻijim boʻlsa, dazmollaymiz. Uyimiz buzilsa, remont qilamiz, oyimlarni dazmol qilib boʻlmasa, remont qilib boʻlmasa, rahmatlik dadamiz Azim sherni chaqirib, «bu kampiringizni tarbiya qilib bering», deyolmasak. Demak, biz faqatgina u kishining onglariga ta’sir qilib, qayta tarbiyalashimiz kerak.
Hamma. Vo...
Oʻrinboy. Shoshma, shoshma, oʻylab-oʻylab shu gapni topdingmi? Oyim hozir necha yoshga kirdilar?
Hamma. 75 ga.
Oʻrinboy. Ha, balli, 75 yoshga kirgan boʻlsalar, u kishini tarbiyalash uchun yana 25 yil vaqt kerak. Ana unda nima boʻladi? Ana unda 100 ga kiradilar. Oʻylab-oʻylab topgan gapini qarang-a. Baribir hech ish chnqmaydi. Tarqalinglar. (Hamma u yoqdan bu yoqqa oʻylanib yuradi.)
Nigora. (birdan). Topdim!
Hamma. A? Nima?
Nigora. Shoshmanglar, bu nihoyatda maxfiy boʻlishi kerak. Yuringlar, ichkarida gaplashamiz.
Chiroq oʻchib bir oz pauzadan ksyin yonadi. Farmon bilan Sotti qudasinikidan kelyapti.
Farmon. Voy-voy, mahallasining bolalarini shumligi, mashinamga mix bilan chizib qoʻyadi, deb oʻtirgandek boʻlmadim.
Parda orqasidan kelinlar chiqa boshlaydilar.
Kelinlar. Assalomu alaykum, yaxshi borib keldingizmi?
— Charchamadingizmi?
— Hammasi tinchmi?
Boʻston. Qalay shu desangiz, toʻy maslahati bittimi?
Farmon. E, shu desangiz... demay gapirsangiz-chi. Shu desangizni oyingizdan eshitaverib boshim ogʻrib kelyapman. Onangni toʻyga tayyorgarligi yoʻq ekan. Nimangiz bor desam, nuqul 4 ta patnis bilan oʻnta piyolasini koʻrsatadi. Oyingni oldidan shu desangiz... besh yuz soʻmga tushib kelyapman. «Toʻyni restoranda qilaman, hamma narsa tap-tayyor boʻladi, ortiqcha tashvish qilib yuramanmi?» deydi. Qurgʻurni gapida jon bor. Haqiqatan ham toʻy qilaman deb, oyogʻi kuygan tovuqdek pitillab, kuydi-pishdi boʻlib yurgandan koʻra, restoranda qilib qoʻya qolgan yaxshi. Shuncha azobni nima keragi bor. Jonini huzurini biladi qudam.
Sotti. Pishiq-da oʻlgur, pishiq.
Kelinlar. Rahmat sizga, oyijon, rahmat.
Usta Boqi. Odamlaru odamlar, bogʻda bitgan bodomlar, eshitmadim demanglar. Bugun mahallamiz klubida «Kelinlar qoʻzgʻoloni» degan ajoyib tomosha koʻrsatiladi.
Kelinlar. Voy, oyijon, biz ham boraylik.
— Iltimos sizdan, jon oyi.
Farmon. Jim boʻlinglar. Klubda senlarga pishirib qoʻyibdimi? Bugun televizorda «Otalar soʻzi, aqlning koʻzi» boʻladi. Oʻshani koʻrasizlar. Yur hammang!
Boqi. ...«Kelinlar qoʻzgʻoloni» degan ajoyib tomosha koʻrsatiladi.
Kelinlar. Joy oyijon, xoʻp deya qoling.
Farmon. Hoy, Boqi, bileti qimmatmi?
Usta Boqi. Sizga baribir emasmi? Yo tomoshaga bormoqchimisiz?
Farmon. Ha.
Usta Boqi. Unday boʻlsa, sizlarga tekin.
Kelinlar. Ana, tekin ekan. Tekin... xoʻp deya qoling.
Farmon. Boʻpti, yuringlar.
Dekoratsiyalar oʻrtasida yana xuddi shunday kichik dekoratsiya, olti oʻgʻil xotinlari rolida, Maqkam Farmon bibi rolida chiqadi. Farmon bibi va kelinlari sahna chetidagi stullarda oʻtirishibdi.
Usta Boqi. Ho, artistlar, tayyormisiz? Qani, boshladik.
Parda ochiladi. Sahnada Farmon bibining kiyimini kiyib olgan Mahkam turibdi.
Farmon. Ha.
Usta Boqi. Unday boʻlsa, sizlarga tekin.
Kelinlar. Ana, tekin ekan. Tekin... xoʻp deya qoling.
Farmon. Boʻpti, yuringlar.
Dekoratsiyalar oʻrtasida yana xuddi shunday kichik dekoratsiya, olti oʻgʻil xotinlari rolida, Maqkam Farmon bibi rolida chiqadi. Farmon bibi va kelinlari sahna chetidagi stullarda oʻtirishibdi.
Usta Boqi. Ho, artistlar, tayyormisiz? Qani, boshladik.
Parda ochiladi. Sahnada Farmon bibining kiyimini kiyib olgan Mahkam turibdi.
Mahkam. Kelinlaru...
Kelinlar. Huv... (Zaldan.)
Farmon. E, senlar jim oʻtiringlar. (Zaldan.)
Mahkam. Hoy, kelinposhsho, boʻling tezroq, «Kirim», «chiqim» daftarini olib chiqing.
Komil. Tayyorman, oyi.
Mahkam. Qani endi hisobla-chi, vodoprovodga, svetga, telefonga, gazga qancha toʻlashimiz kerak ekan?
Komil. Hammasini hisoblab qoʻyganman.
Sotti. Men bilaman, 43 soʻm. (Zaldan.)
Komil. Oʻzim ham bilaman, 43 soʻmu 00 tiyin.
Mahkam. Voy-boʻ, 43 soʻm. Hoy, bunaqada tilladan togʻing boʻlsa ham yemirilib ketadi-ku. Bitta svetni yoqqanda, ikkinchisini oʻchirish kerak-da. Schyotchik oʻlgur gʻir-gʻir qilib, pulni soʻrib ketaveradi-ku. Tayyormisiz, kelin?
Komil. Tayyorman, boshladik.
Asqar (kiradi). Salom oyijon. Mana. (pul beradi.)
Mahkam. Choʻgʻi pas-ku? Besh soʻmi qani?
Asqar. Smena injenerimizni tugʻilgan kuniga kollektivimiz sovgʻa tayyorlayotgan edi. Mendan ham besh soʻm olib qolishdi.
Mahkam. Tugʻilmay oʻlsin, tugʻilmaygina oʻlsin. Lekin baribir meni hisobimda yana oʻn yetti soʻm yetmay turibdi.
Komil. Mana mundoq qiling, topasiz.
Mahkam. Qani, mening oldimga keling-chi, kelinposhsha. (Asqar yaqinlashadi.) Bismillohi rahmonu rahim. (Koʻkragiga qoʻl tiqadi.) Hech narsa yoʻq ekan.
Komil. Voy ado boʻlsin.
Farmon. (zaldan). Voy, bu meni koʻrsatyapti!
Kelinlar. Yoʻq, oyijon, axir bu spektakl-ku.
Toʻxta (kalta yubka va maykada). Oyijon, bir shaharga tushib kelsam degandim.
Mahkam. Voy, oʻzim aylanay. Boʻylaringizga qoqindiq. (Roldaligi esiga tushib.) Iye, voy sharmanda, voy beyuz!
Toʻxta. Voy, oyijon, gunohim nima?
Mahkam. Shiryalangʻoch yura qolgin edi. Qipyalangʻoch yura qolgin edi.
Toʻxta. Bu uy emas, turma. Ha, turma.
Chiqib ketadi.
Mahkam (Asqarga). Nima kamchiliklaring bor? Nima deysan?
Asqar. Oyijon, uyimizni ahvoliga karab boʻlmaydi. Oʻgʻillaringiz sizdan yashirgan pullariga yangi uyni loyihasini tayyorlab qoʻyishgan. Ana shu yangi uyni qursak yaxshi boʻladi.
Mahkam. Bekor aytibsan. Bu uyga bolalarimni kindik qoni toʻkilgan. Bu uyning devorlarida cholginamning panjasining izlari turibdi. Bu uyda 41 ta nevaram tugʻildi. Bu uyni buzmaymiz, hech qayoqqa ketmaymiz.
Asqar. Qoʻying, oyi, bu uyda men ortiq turolmayman. Ketaman.
Mahkam. Voy ado boʻling siz. Qayoqqa ketasiz?
Asqar. Oyimnikiga.
Mahkam. Boring, ketsangiz ketavering.
Asqar. Xudo olsin bu uyingizni. Yelkamning chuquri koʻrsin.
Ketadi.
Komil. Voy savil-ey. Sleduyushiy!
Farmon. Meni koʻrsatyapti. Hoy! (Oʻrnidan turib ketadi, kelinlar chuvillashib joyiga oʻtqazib qoʻyishadi.)
Ma’mur. (pildirab kiradi). Assalomu alaykum.
Mahkam. Gʻildirak, hoy gʻildirak.
Ma’mur (yurishda davom etib). Assalomu alaykum.
Mahkam. Hoy, gʻildirak, sizga aytyapman. Quloqni tom bosganmi?
Ma’mur. Voy memimi?
Mahkam. Ha, siz, akasi jonidan. E, oyisi jonidan. Voy, oʻzim oʻrgilay sizdan. Boʻylaringizga boʻytumor.
Ma’mur (uyalib). Voy, qoʻying, oyi.
Mahkam. Qani girgitton, sumkangizni koʻp gʻijimlamay oching-chi, ichidagilarni mana bu yerga soching-chi.
Ma’mur. Voy, sumkamniyam ola qoling, oynjon.
Mahkam. Oʻzim aylanay. (Komil Ma’murning sumkasidan pul oladi.) Mana sumkangiz. Sizga nima kerak?
Ma’mur. Mengami? Haligi...
Mahkam. Tuflimi? Ichkoʻylakmi?
Ma’mur. Ishxonamizda putyovka berayotgan ekan. Oʻgʻlingiz bilan bir Kavkaz tomonlarni aylanib kelsak.
Mahkam. Voy, Kavkazda nima qilasiz? Pishirib qoʻyibdimi? Mana, televizorda har haftada ikki marta «Olamga sayohat» degan eshittirish beradi. Oʻshani koʻrib, uyda koʻmilib oʻtiravering. Haligi, ilonlar deysizmi, fillar deysizmi, ayiqlar deysizmi, maza qilib koʻrib oʻtirasiz. Kavkazga borguncha tugʻing. Hoy, menga qarang, nimaga tugʻmaysiz? Oʻgʻlim bechora ikkita bola bilan oʻtib keta beradimi?
Ma’mur. Voy, shunga shunchami, aka? Iye, oyi. Yuz grammlik gap ekan-ku. Tugʻardimu figuram buzilib qolishidan qoʻrqaman.
Mahkam. (Komilga). Hoy kelin, «kirim» daftariga yozib qoʻying. Bu kelinim shu bugundan boshlab toʻqqiz oy, toʻkqiz hafta, goʻqqiz kun, toʻqqnz soatdan keyin tugʻishi kerak.
Ma’mur. Ziqnaligingiz qolmadi-qolmadi-da. Jonimga tegib ketdi. Ketaman.
Mahkam. Qayoqqa?
Ma’mur. Oyimnikiga.
Mahkam. Voy, undan nariga oʻtib keting.
Komil. Navbat kimniki?
Oʻrinboy kiradi, pul beradi.
Mahkam. Kam-koʻstingni ayt, nima kerak?
Oʻrinboy. Bir tovuqqa ham don kerak, ham suv kerak degandak...
Mahkam. (gapini boʻlib). Maqol qoʻshmay gapir. Maqol ham oʻlsin, boʻlar-boʻlmasga suqilmay.
Oʻrinboy. Maqol soʻz koʻrki. «Bor tovogʻim, kel tovogʻim» deganlaridek, qudalarimni bir chaqirsam degan edim.
Mahkam. Quda, quda, qudalaringni tinch qoʻy. Qiz uzatdingmi, endi jim oʻtir.
Oʻrinboy. Ziqnaligingiz jonimga tegdi. Ketaman.
Mahkam. Qayoqqa?
Oʻrinboy. Oyimnikiga.
Mahkam. Yoshing 50 dan oshib qolgan boʻlsa, oying necha yoshligini oʻziyam bilmasa. Senga koʻzi uchib turgandir. Borsang tanirmikan?
Oʻrinboy. Taniydilarmi, tanimaydilarmi, eshitadilarmi, eshitmaydilarmi, hidimdan biladilar.
Mahkam. Senda hid nima qiladi?
Oʻrinboy. Oʻzimni hidim bor-ku.
Mahkam. Naftalin hidi.
Oʻrinboy. Qarimanmi-qurimanmi, oyimni qiziman. Mendan tonmaydi. Har kimniki oʻziga, oy koʻrinar koʻziga. Qurib ketsin, shu uyingiz.
Komil. Yana kim bor?
Hakim. (pul beradi). Assalomu alaykum.
Mahkam. Senga nima kerak?
Hakim. Akademik Ivan Pavlov nazariyasiga binoan har kuii kaloriyasiz suyuq ovqat ichavermasdan vitaminli, kaloriyali ovqat yeyish kerak. Men qoʻy goʻshti, qoʻy yogʻidan osh yemoqchiman.
Mahkam. Bugun shoʻrva boʻlyapti. Hammamiz shoʻrva ichamiz. Palovni payshanba kuni yeymiz.
Hakim. Bunaqa qilsangiz ketaman.
Mahkam. Voy, sen oʻlgurdan ham gap chiqadimi? Sendan-a? (Zalda oʻtirgan Nigorani koʻrsatib.) Voy-dod, manavini kelganiga oʻn kun boʻlmay, boshqa kelinlarimniyam yoʻldan uribdi.
Oʻgʻillar tugunlarini koʻtarib chiqishadi.
Mahkam. Kelinlaru...
Kelinlar. (zaldan). Huv...
Farmon. Jim boʻlinglar. Bu meni koʻrsatyapti dedim-ku.
Usta Boqi. Yoʻq, yoʻq, siz emas, oʻtiring.
Mahkam. Shartlaringni aytinglar.
Oʻrinboy. Har bir oila oʻziga oʻzi qozon qaynatsin.
Hakim. Har bir oila mehmon chaqirish, mehmonga borish huquqiga ega boʻlsin.
Ma’mur. Har bir oila a’zosi kinoteatrlarga borish, madaniyat oʻchogʻlarida hordiq chiqarish huquqiga ega boʻlsin.
Asqar. Shu paytgacha yigʻilib qolgan oila byudjetidan har bir oilaga yangi uy kurib berilsin.
Toʻxta. Har kim olgan maoshini oʻz ehtiyojiga yarasha sarf qilib, modniy kiyimlarni kiyishga ruxsat etilsin.
Hakim. Oilada shpion shtati qisqartirilsin.
Komil. Yoʻq, yoʻq, yoʻq.
Oʻrinboy. Agar shartlarimizni bajarmasangiz biz hammamiz ketamiz.
Hamma. Ketamiz!
Mahkam (Farmon bibi ga). Farmonbonu, maslahat ber, nima qilay? Kelinlarim ketib qolsa, oʻgʻillarim xotinsiz qoladi-ku. Axir 41 ta nevaram bor.
Farmon (kulganicha). Hoy kampir, seni miyangda eski zamonni achigan-bijigan qiliqlari qolib ketgan. Shunday yaxshi kelinlaringni qiynab qoʻyibsan-ku. Ularni shartini bajarib, erklarini oʻz qoʻllariga ber!
Mahkam. Shartlaringizga koʻndim. Hammalaringiz erkinsizlar.
Kichik parda yopiladi.
Farmon (kulib). Buni rejissyori kim?
Boqi. Rostini aytaymi?
Farmon. Aytaver.
Boqi. Kenja keliningiz Nigoraxon.
Farmon. Rahmat sizlarga. Juda maza qilib tomosha qildim. Kenjatoyim Toʻxtavoydan koʻnglim notinch edi. Oʻlib ketsam bu boʻshashganning holi nima kechadi, derdim. Baxtiga sen uchrading. Endi koʻnglim tinch.
Oʻgʻillar. Nima gap, oyijon? (Parda orqasidan chiqib.)
Farmon. Oʻzlaringni bilmaslikka solmanglar. Sizlarga rahmat, bu...
Hamma. Bir...
Farmon. Salomat boʻlinglar... bu...
Hamma. Ikki...
Mahkam. Siz ham salomat boʻling, yuzga kiring...
Hamma. Bu uch.
Farmon. (zalga qarab). Ana koʻrdinglarmi, ming marta eshitgandan bir marta koʻrgan yaxshi.
Usta Boqi. Buning hammasi hazil. Lekin hazilda ham, ozgina chini boʻladi. Aktyorlarimiz oshirib yuborgan boʻlsalar, kechirasizlar.
Farmon. Shu paytgacha bular meni childirmamga oʻynab kelishdi. Endi men bularning childirmasiga oʻynayman. Qani, chalinglar!

Parda
№Mualifning boshqa asaralari
1 Alla (hikoya) [Said Ahmad] 2288
2 Azob (hikoya) [Said Ahmad] 1296
3 Azroil oʻtgan yoʻllarda (hikoya) [Said Ahmad] 1188
4 Азоб (ҳикоя) [Said Ahmad] 608
5 Азроил ўтган йўлларда (ҳикоя) [Said Ahmad] 602
6 Алла (ҳикоя) [Said Ahmad] 491
7 Bahor qizlari (hikoya) [Said Ahmad] 893
8 Bahor suvlari (hikoya) [Said Ahmad] 697
9 Begona (hikoya) [Said Ahmad] 1208
10 Bir yuz yetmish soʻmlik xurrak (hikoya) [Said Ahmad] 672
11 Birinchi muhabbat (intermediya) [Said Ahmad] 2076
12 Borsa kelmas darvozasi (hikoya) [Said Ahmad] 1402
13 Bosh ogʻrigʻi (hikoya) [Said Ahmad] 753
14 Boʻston (hikoya) [Said Ahmad] 692
15 Buqalamun bilan uchrashuv (hikoya) [Said Ahmad] 1035
16 Баҳор сувлари (ҳикоя) [Said Ahmad] 530
17 Баҳор қизлари (ҳикоя) [Said Ahmad] 463
18 Бегона (ҳикоя) [Said Ahmad] 501
19 Бир юз етмиш сўмлик хуррак (ҳикоя) [Said Ahmad] 565
20 Биринчи муҳаббат (интермедия) [Said Ahmad] 584
21 Борса келмас дарвозаси (ҳикоя) [Said Ahmad] 498
22 Бош оғриғи (ҳикоя) [Said Ahmad] 496
23 Буқаламун билан учрашув (ҳикоя) [Said Ahmad] 476
24 Бўстон (ҳикоя) [Said Ahmad] 486
25 Dum (hikoya) [Said Ahmad] 616
26 Дум (ҳикоя) [Said Ahmad] 431
27 Farmonbibi qalʻasiga shturm. Bolshevikla... [Said Ahmad] 668
28 Фармонбиби қалъасига штурм. Болшевиклар ... [Said Ahmad] 573
29 Gap (hikoya) [Said Ahmad] 547
30 Gugurt (hikoya) [Said Ahmad] 953
31 Gul haqida hikoyalar [Said Ahmad] 2175
32 Гап (ҳикоя) [Said Ahmad] 577
33 Гугурт (ҳикоя) [Said Ahmad] 547
34 Гул ҳақида ҳикоялар [Said Ahmad] 496
35 Iqbol chiroqlari (hikoya) [Said Ahmad] 705
36 Iqror (hikoya) [Said Ahmad] 1600
37 Иқбол чироқлари (ҳикоя) [Said Ahmad] 461
38 Иқрор (ҳикоя) [Said Ahmad] 440
39 Jajji hikoyalar [Said Ahmad] 751
40 Жажжи ҳикоялар [Said Ahmad] 542
41 Kataysa (hikoya) [Said Ahmad] 629
42 Kechikkan sevgi... (hikoya) [Said Ahmad] 1306
43 Kiprikda qolgan tong (qissa) [Said Ahmad] 3658
44 Koʻzlaringda oʻt bor edi (hikoya) [Said Ahmad] 634
45 Kuyov (komediya) [Said Ahmad] 1651
46 Катайса (ҳикоя) [Said Ahmad] 491
47 Келинлар қўзғолони (комедия) [Said Ahmad] 829
48 Кечиккан севги... (ҳикоя) [Said Ahmad] 480
49 Киприкда қолган тонг (қисса) [Said Ahmad] 870
50 Куёв (комедия) [Said Ahmad] 558
51 Кўзларингда ўт бор эди (ҳикоя) [Said Ahmad] 432
52 Laylak keldi (hikoya) [Said Ahmad] 768
53 Lochin (hikoya) [Said Ahmad] 1110
54 Лайлак келди (ҳикоя) [Said Ahmad] 501
55 Лочин (ҳикоя) [Said Ahmad] 465
56 Mehribon (hikoya) [Said Ahmad] 714
57 Menga yetib kelmagan xat (hikoya) [Said Ahmad] 812
58 Meni kechiring (intermediya) [Said Ahmad] 1085
59 Mening doʻstim Babbayev! (hikoya) [Said Ahmad] 767
60 Moʻtti (hikoya) [Said Ahmad] 650
61 Muhabbatning tugʻilishi (hikoya) [Said Ahmad] 716
62 Musicha (hikoya) [Said Ahmad] 2156
63 Менга етиб келмаган хат (ҳикоя) [Said Ahmad] 499
64 Мени кечиринг (интермедия) [Said Ahmad] 651
65 Менинг дўстим Баббаев! (ҳикоя) [Said Ahmad] 508
66 Меҳрибон (ҳикоя) [Said Ahmad] 422
67 Мусича (ҳикоя) [Said Ahmad] 496
68 Муҳаббатнинг туғилиши (ҳикоя) [Said Ahmad] 424
69 Мўтти (ҳикоя) [Said Ahmad] 419
70 Nomi yoʻq toʻy (hikoya) [Said Ahmad] 741
71 Номи йўқ тўй (ҳикоя) [Said Ahmad] 543
72 Odam va boʻron (hikoya) [Said Ahmad] 620
73 Oftob oyim (hikoya) [Said Ahmad] 4770
74 Onajonlar (hikoya) [Said Ahmad] 636
75 Oshqovoq, 2 (hikoya) [Said Ahmad] 1322
76 Ot bilan suhbat (hikoya) [Said Ahmad] 2320
77 Одам ва бўрон (ҳикоя) [Said Ahmad] 405
78 Онажонлар (ҳикоя) [Said Ahmad] 465
79 От билан суҳбат (ҳикоя) [Said Ahmad] 462
80 Офтоб ойим (ҳикоя) [Said Ahmad] 482
81 Ошқовоқ, 2 (ҳикоя) [Said Ahmad] 435
82 Paypoq (hikoya) [Said Ahmad] 1161
83 Poyqadam... (hikoya) [Said Ahmad] 758
84 Пайпоқ (ҳикоя) [Said Ahmad] 510
85 Пойқадам... (ҳикоя) [Said Ahmad] 483
86 Qorakoʻz majnun (hikoya) [Said Ahmad] 8807
87 Қоракўз мажнун (ҳикоя) [Said Ahmad] 545
88 Rahmat, azizlarim! (hikoya) [Said Ahmad] 915
89 Раҳмат, азизларим! (ҳикоя) [Said Ahmad] 465
90 Sagʻana (hikoya) [Said Ahmad] 645
91 Sarob (hikoya) [Said Ahmad] 3200
92 Seni izlab (hikoya) [Said Ahmad] 853
93 Sinovchi ichuvchi (intermediya) [Said Ahmad] 610
94 Sobiq (hikoya) [Said Ahmad] 11898
95 Sobiq oʻgʻri (hikoyalar toʻplami) [Said Ahmad] 1074
96 Sobiq oʻgʻri - Boʻlishi mumkin hikoya [Said Ahmad] 794
97 Sud (hikoya) [Said Ahmad] 652
98 Sumbul (hikoya) [Said Ahmad] 560
99 Suvlar oqib ketdi (hikoya) [Said Ahmad] 655
100 Сароб (ҳикоя) [Said Ahmad] 485
101 Сағана (ҳикоя) [Said Ahmad] 427
102 Сени излаб (ҳикоя) [Said Ahmad] 469
103 Синовчи ичувчи (интермедия) [Said Ahmad] 530
104 Собиқ (ҳикоя) [Said Ahmad] 693
105 Собиқ ўғри (ҳикоялар тўплами) [Said Ahmad] 473
106 Собиқ ўғри - Бўлиши мумкин ҳикоя [Said Ahmad] 464
107 Сувлар оқиб кетди (ҳикоя) [Said Ahmad] 466
108 Суд (ҳикоя) [Said Ahmad] 455
109 Сумбул (ҳикоя) [Said Ahmad] 406
110 Tabelchi (intermediya) [Said Ahmad] 532
111 Tamom, davomi yoʻq (hikoya) [Said Ahmad] 726
112 Taqdir, taqdir, muncha shafqatsizsan? (h... [Said Ahmad] 0
113 Ta’zim (hikoya) [Said Ahmad] 838
114 Ta’zim (hikoyalar) [Said Ahmad] 2081
115 Togʻ afsonasi (hikoya) [Said Ahmad] 514
116 Toʻlqinlar (hikoya) [Said Ahmad] 580
117 Toʻyboshi (hikoya) [Said Ahmad] 546
118 Turnalar (hikoya) [Said Ahmad] 1051
119 Tut pishigʻi (hikoya) [Said Ahmad] 585
120 Tuynuk (hikoya) [Said Ahmad] 467
121 Табелчи (интермедия) [Said Ahmad] 441
122 Тамом, давоми йўқ (ҳикоя) [Said Ahmad] 484
123 Таъзим (ҳикоя) [Said Ahmad] 442
124 Таъзим (ҳикоялар) [Said Ahmad] 615
125 Тақдир, тақдир, мунча шафқатсизсан? (ҳикоя) [Said Ahmad] 0
126 Тоғ афсонаси (ҳикоя) [Said Ahmad] 435
127 Туйнук (ҳикоя) [Said Ahmad] 437
128 Турналар (ҳикоя) [Said Ahmad] 461
129 Тут пишиғи (ҳикоя) [Said Ahmad] 424
130 Тўйбоши (ҳикоя) [Said Ahmad] 397
131 Тўлқинлар (ҳикоя) [Said Ahmad] 436
132 Uchinchi minora (hikoya) [Said Ahmad] 1064
133 Учинчи минора (ҳикоя) [Said Ahmad] 446
134 Xazina (hikoya) [Said Ahmad] 1139
135 Xomtalash (hikoya) [Said Ahmad] 684
136 Xotin (hikoya) [Said Ahmad] 645
137 Xotinboz chumchuq (hikoya) [Said Ahmad] 1101
138 Xurrak (hikoya) [Said Ahmad] 559
139 Хазина (ҳикоя) [Said Ahmad] 534
140 Хомталаш (ҳикоя) [Said Ahmad] 501
141 Хотин (ҳикоя) [Said Ahmad] 461
142 Хотинбоз чумчуқ (ҳикоя) [Said Ahmad] 446
143 Хуррак (ҳикоя) [Said Ahmad] 477
144 Yoʻgʻon tepa (hikoya) [Said Ahmad] 559
145 Yoʻlda (hikoya) [Said Ahmad] 705
146 Йўлда (ҳикоя) [Said Ahmad] 418
147 Йўғон тепа (ҳикоя) [Said Ahmad] 475
148 Yalpiz hidi (hikoya) [Said Ahmad] 1423
149 Ялпиз ҳиди (ҳикоя) [Said Ahmad] 481
150 Yelim (hikoya) [Said Ahmad] 572
151 Yer uygʻondi (hikoya) [Said Ahmad] 554
152 Елим (ҳикоя) [Said Ahmad] 457
153 Ер уйғонди (ҳикоя) [Said Ahmad] 372
154 Yuk (hikoya) [Said Ahmad] 481
155 Юк (ҳикоя) [Said Ahmad] 462
156 Zumrad (hikoya) [Said Ahmad] 612
157 Зумрад (ҳикоя) [Said Ahmad] 448
158 Oʻn sakkiz yoshing (hikoya) [Said Ahmad] 771
159 Oʻrik domla (hikoya) [Said Ahmad] 947
160 Ўн саккиз ёшинг (ҳикоя) [Said Ahmad] 481
161 Ўрик домла (ҳикоя) [Said Ahmad] 421
162 Gʻildirak (qissa) [Said Ahmad] 846
163 Ғилдирак (қисса) [Said Ahmad] 437
164 Sher (hikoya) [Said Ahmad] 1202
165 Шер (ҳикоя) [Said Ahmad] 467
166 Chevara (hikoya) [Said Ahmad] 545
167 Chiroqni oʻchir (hikoya) [Said Ahmad] 546
168 Chol kuyov bilan kampir kelin (hikoya) [Said Ahmad] 871
169 Choʻl burguti (hikoya) [Said Ahmad] 1704
170 Choʻl oqshomlari (hikoya) [Said Ahmad] 654
171 Chuchvara (hikoya) [Said Ahmad] 625
172 Чевара (ҳикоя) [Said Ahmad] 403
173 Чироқни ўчир (ҳикоя) [Said Ahmad] 434
174 Чол куёв билан кампир келин (ҳикоя) [Said Ahmad] 537
175 Чучвара (ҳикоя) [Said Ahmad] 529
176 Чўл бургути (ҳикоя) [Said Ahmad] 469
177 Чўл оқшомлари (ҳикоя) [Said Ahmad] 521
Tavsiya qilamiz
. Tush.UZ - Tushlar tabiri
. Yuklamlar ombori
. O'zbekcha Android dasturlar
. Orginal Mp3 lar
. Aralash rasmlar + 9 000
. Kitoblar
Яндекс.Метрика